عامل اتیولوژی

عامل اين بيماري، ويروسى عصب‌دوست (Neurotrope) است که متعلق به خانوادهٔ رابدوويروس‌ها (Rhabdovirus) و از جنس ليساويروس (Lyssavirus) است. رابدوويروس‌ها در طبيعت بسيار زياد هستند و در مهره‌داران، بى‌مهرگان و گياهان موجب بيش از ۸۰ نوع بيمارى عفونى ويروسى مى‌شوند.

دانه‌هاى آزاد و مجزاى ويروس هارى استوانه‌اى شکل و شبيه گلوله تفنگ مى‌باشند که يک سر آنها گرد و انتهاى ديگر مسطح است. طول ويروس‌ هارى متغير و به‌طور متوسط ۱۸۰ نانومتر و قطر آن ۷۵ نانومتر است. ژنوم ويروس هارى غيربيمارى‌زا و حاوى اسيدريبونوکلئيک (RNA) تک رشته‌اى منفى با وزن مولکولى ۶ ۱۰×۶/۴ دالتون و داراى ۹۳۲/۱۱ نوکلئوتيد مى‌باشد. سطح ويروس را غشائى پوشانده که داراى زوائدى به در ازاء ۱۰ نانومتر است (شماى ساختمان ويروس هاري).

در ساختمان ويروس هارى ۷۴% پروتئين، ۲۰% ليپيد، ۳% کربوهيدرات و ۳% اسيدنوکلئيک وجود دارد. پروتئين‌هاى اصلى ويروس پنج نوع مى‌باشند. ويژگى‌هاى پروتئين‌هاى مذکور در جدول ويژگى‌هاى پروتئين‌هاى ويروس هارى بيان شده است.

از پروتئين‌هاى ياد شده، تنها پروتئين G است که از جنس گليکوپروتئين بوه و در غشاء ويروس وجود دارد و در بدن موجب توليد پادتن خنثى‌کننده عليه ويروس‌ هارى مى‌نمايد، بنابراين در ايجاد ايمنى عليه ويروس هارى نقش مهمى دارد. سال‌ها گمان مى‌شد که ويروس‌هاى از جنس ليساويروس‌ها همگى از نظر نوع پادگن شبيه هم هستند، ولى از سال ۱۹۷۵ به کمک پادتن‌هاى تک دودمانى (منوکلونال) واريته‌هاى مختلفى از آنها شناخته شد و سويه‌هاى ويروس‌هاى کلاسيک هارى را از سويه‌هاى ويروس‌هاى وابسته به هاري، مانند Lagos-Bat، Mokola، Duvenhage و EBL مجزا ساختند.

جدول ويژگى‌هاى پروتئين‌هاى ويروس هارى

پروتئين

محل قرار گرفتن

وزن مولکولى (کيلودالتون)

تعداد اسيدهاى آمينه

ترانس کريپتاز (L Protein)

نوکلئوکپسيد

۱۸۰

۲۱۴۲

نوکلئوپروتئين (N Protein)

نوکلئوکپسيد

۵۷

۴۵۰

فسفوپروتئين (M1 or NS)

نوکلئوکپسيد

۳۸

۲۹۷

پروتئين ماتريکس (M or M2)

لايه داخلى غشاء

۲۶

۲۰۲

گيلکوپروتئين (G Protein)

زوايد سطحى

۶۷

۵۲۴

ويروس‌هاى کلاسيک هارى شامل اغلب ويروس‌هاى کوچه (Street Virus) و ويروس ثابت پاستور (Fixed Virus) مى‌باشند. ويروس‌هاى کوچه به‌طور معمول از حيوان‌هاى هار وحشى و اهلى جدا مى‌شوند. ويروس ثابت هارى توسط لوئى پاستور از تزريق‌هاى مکرر ويروس کوچه به حيوان‌هاى آزمايشگاهى به‌دست آمده، در صورت ايجاد عفونت از راه تزريق داخل مغزى به حيوان آزمايشگاهي، دورهٔ نهفتگى کوتاه و ثابت ۴ تا ۶ روز به‌وجود مى‌آورد. دورهٔ کمون بيمارى هارى ناشى از ويروس‌هاى کوچه در مقايسه با ويروس ثابت متغير و طولانى است. ويروس هارى به حلال‌هاى چربى (محلول صابون، اتر، کلروفرم و استون) و به اتانول، يد و ترکيبات چهارتائى آمونيوم حساس است. همچنين اين ويروس نسبت به درجه حرارت‌هاى پاستوريزه کردن اشعه فرابنفش حساس است. در دماى ۴ درجه سانتى‌گراد هفته‌ها و در برودت ۷۰ درجه زير صفر و انجماد خشک سال‌ها زنده مى‌ماند.