شنبه, ۸ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 27 April, 2024
مجله ویستا

گاه‌شماری جدید ایرانی


در دوران جديد ايران و پيدايش سازمان‌ها و روابط ادارى جديد توجه به سال خورشيدى و سنت گاه‌شمارى ايرانى فزونى گرفت. برج‌هاى دوازده‌گانه و نيز نام‌هاى دوازده‌گانهٔ حيوانى براى سال‌هاى خورشيدى رواج بيشترى يافت. با پيروزى انقلاب مشروطيت اصلاح گاه‌شمارى ضرورى به‌نظر رسيد و در يکم حوت ۱۲۸۹ تاريخ هجرى خورشيدى برجى در دومين دورهٔ مجلس شوراى ملى تصويب شد. مجلس پنجم در يازدهم فروردين ۱۳۰۴ ش به تقويم هجرى خورشيدى به ماه‌هاى فارسى رسميت بخشيد.
ويژگى‌هاى گاه‌شمارى رسمى ايران عبارتند از اينکه اول‌بار يعنى روز عبور مرکز زمين از نقطهٔ اعتدال بهارى به‌عنوان اول فروردين و اول سال تقويمى پذيرفته شد؛ طول سال خورشيدى حقيقى به‌عنوان طول سال پذيرفته شد؛ دوازده‌ماه با نام‌هاى ايرانى فروردين تا اسفند براى سال پذيرفته شد که همان نام‌هاى ماه‌هاى قديمى ايرانى هستند؛ طول هر يک از شش ماه اول برابر با ۳۱ روز، طول هر يک از پنج ماه بعد برابر با سى روز و طول واپسنى ماه (اسفند) برابر ۲۹ روز اعلام شد؛ مقرر شد که در سال‌هاى کبيسه اسفند داراى سى روز باشد.
ميدأ اين گاه‌شمارى سال يکم هجرت، يعنى سالى است که هجرت در آن صورت گرفته است. بنابراين آغاز سال اول هجرى خورشيدى عبارت است از جمعه يکم فروردين ماه مطابق با جمعه نوزده مارس ۶۲۲ ميلادى و برابر با جمعه ۳۰ شعبان يک سال پيش از هجرت.
همهٔ کسانى که به لزوم رعايت طول سال خورشيدى حقيقي، در گاه‌شمارى‌هاى جلالى و هجرى خورشيدى اعتقاد دارند، معتقد هستند که قاعدهٔ کاملاً دقيقى براى کبيسه‌گيرى وجود ندارد و معتقدان به لزوم توجه به طول سال خورشيدى حقيقى در هر سال، ضمن اعتقاد به لزوم کبيسه‌گيري، براى آن قاعده‌اى را نمى‌پذيرند.
با توجه به ثابت نبودن طول سال خورشيدى و نيز نبودن اندازه‌گيرى آن، معتقدان به استفاده از طول سال خورشيدى حقيقى ناگزير بايد به رصد و محاسبهٔ سال به سال، آن هم لزوماً با مقدارى کم يا زياد، از خطا بپردازند.
دست‌يابي، به نظم دقيق و کبيسه‌هاى آنيده و گذشته تنها در صورت دستيابى به منحنى تغييرات طول سال خورشيدى حقيقى يا معادلهٔ اين تغييرات و وجود نظم در اين منحنى يا معادله امکان‌پذير است. اما آنچه روشن و آشکار است اينکه در گاه‌شمارى رسمى ايران، نسبت به کبيسه‌گيرى بى‌توجهى شده است و با وضعيت کنوني، گاه‌شمارى ايرانى جز به‌صورت يک گاه‌شمارى نجومى که آغاز و پايان آن آغاز و پايان سال خورشيدى حقيقى است، نمى‌باشد.


همچنین مشاهده کنید