ذ

	ذخيرهٔ مال چشمهٔ اندوه است و ملال
		نظير: ذخيره مال موجبِ وزر وبال است
	ذخيرهٔ مال موجب وِرز وبال است
		نظير: ذخيرهٔ مال چشمهٔ اندوه و ملال است
	ذرّه ذرّه پشم قالى مى‌شود
		رک: قطره قطره جمع گردد وانگهى دريا شود
	ذرّه ذرّه کاندرين ارض و سماست	جنس خود را همچو کاه و کهرباست (مولوى)
		رک: کبوتر با کبوتر باز با باز...
	ذرّه را به آفتاب چه نسبت؟
		نظير:
		چه نسبت خاک را با عالم پاک؟
		ـ لاشهٔ خر را به تازى چه نسبت؟
		ـ چراغ مرده کجا شمع آفتاب کجا؟(حافظ)
	ذرّه مى‌بيند و خورشيد نمى‌بيند
		نظير: ميل و مناره را نمى‌بيند اما ذرّه را در هوا مى‌شمارد.
	ذکر حقِ دل را منوّر مى‌کند
		رک: ذکر حق کن تا دلت روشن شود
	ذکر حق کن تا دلت روشن شود
		نظير: ذکر حق دل را منوّر مى‌کند ـ ذکر حق کن که قوّت روح است
	ذکر حق کن که قوّت روح است
		رک: ذکر حق کن تا دلت روشن شود
	ذکر خدا کن تا از بلا در امان باشى
		نظير:
		ذکر خدا کنى بلا را از خود جدا کنى
		ـ ذکر ذاکر حفظ جان ذاکر است
	ذکر خدا کنى بلا را از خود جدا کنى
		نظير: ذکر خدا کن تا از بلا در امان باشى
	ذکر خير از مال و دولت خوشتر است
	ذکرِ ذاکر حفظ جان ذاکر است
		رک: ذکر خدا کن تا از بلا در امان باشى
	ذکر عيش نصف عيش است
		نظير: وصف‌العيش نصف‌العيش
	ذکر غايب از جملهٔ معايب است (مقامات حميدى)
	ذکر کدورت کدورت آورد (از جامع‌التمثيل)
		نظير: بيا که نوبت صلح است و آشتى و عنايت	به شرط آنکه نگوئيم از آنچه رفت حکايت (سعدى)
	ذلّت مرد در نادارى است
		رک: 'آدمى در تنگدستى مى‌شود بى‌اعتبار' و 'واى بر آن کو درم ندارد و دينار'
	ذوالفقار على دو دَم دارد
	ذوفن به جهان ز ذى‌فنون به (ايرج ميرزا)
		رک: پياز آدم هر جائى کونه نمى‌بندد
	ذوق گل چيدن اگر دارى سوى گلزار شو (از جامع‌التمثيل)
		نظير: آب خوش بى‌‌تشنگى ناخوش بوَد (ناصر خسرو)
	ذوقى جنان ندارد بى‌دوست زندگانى ٭
		نظير:
		بى‌عزيزان چه تمتّع بوَد از عمر عزيز (سعدى)
		ـ چو روى دوست نبينى جهان نديدن بِهْ (سعدى)
		ـ زنده بى‌دوست خفته در وطنى	مَثَلِ مرده‌ايست در کفنى (سعدى)
			٭ ...........................	دودم به سر برآمد زين آتش نهانى (سعدى)