پنجشنبه, ۲۰ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 9 May, 2024
مجله ویستا
حسن دهلوی
(سعدى هندوستان)، امير نجمالدّين حسنبن علاء سجزى از شاعران بزرگ پارسىگوى هندوستان در قرن هفتم و هشتم هجرى و در علوّ مقام همطراز از امير خسرو دهلوى و دست معاصر و معاشر و مصاحب او است. غالباً از او بهجاى سجزى 'سنجري' ياد کردهاند که با خواجه معينالدّين حسن معروف به سنجرى اشتباه شده است. به هر حال اگر نسبت 'سجزي' براى امير حسن صحيح باشد بايد چنين پنداشت که نياکان وى از جمله مهاجران ايرانى سيستان بودهاند. برخى نيز نسبت 'سنجري' را مخفف 'سنجاري' يعنى اهل سنجار شمردهاند. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
تخلص او در شعر 'حسن' است. مولدش را تذکرهنويسان دهلى ولى او خود در قصيدهاى به ديوان (= بداؤان) و منشاء خود را دهلى معرفى کرده است. ولادتش در ميانه قرن هفتم (حدود ۶۴۹-۶۵۰) هجرى اتفاق افتاده است. وى انتساب به خاندان رسالت داشته و در قصيدهاى که در حسب حال خود سروده اشارهٔ صريح به اين امر مىکند: | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
با وجود اين امير حسن صوفى حنفىمذهب و از مريدان شيخنظامالدّين اولياء است. تربيت اميرحسن در آخرهاى دورهٔ پادشاهان شمسيه و بلَبانيّه انجام گرفت و آن دورهاى بود که بر اثر حملهٔ مغول گروه بزرگى از دانشمندان عالمان دين و صوفيان و اديبان و شاعران ايرانىنژاد به هندوستان پناهنده شدند و آن سرزمين را مرکز نشر زبان و فرهنگ و ادب ايرانى ساختند. در اين عهد که شمال هندوستان بهوجود بزرگانى چون معينالدّين حسنسجزي، قطبالدّين بختيار کاکى اُوشي، شيخنظامالدّين اولياء، قاضى محيىالدّين کاشاني، سراجالدّين سجزي، رفيعالدّين کازرونى و بسيارى ديگر از آنان مزين بود دو شاعر جليلالقدر يعنى اميرحسن و اميرخسرو دهلوى پرورش يافتند. دربارهٔ بدايت دوستى اميرحسن با اميرخسرو و شيخنظامالدّين اولياء، مانند همهٔ صوفيه، داستانهائى نقل کردهاند اما مسلم است که گرايش امير حسن دهلوى به تصوف و به خدمت نظامالدّين اولياء در سن کهولت او يعنى حدود سال ۷۰۰ هـ انجام گرفت و بعيد نيست که اين گرايش و آشنائى بر اثر دوستى فيمابين حسن و خسرو صورت پذيرفته باشد. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
خدمتهاى دربارى حسن دهلوى مدتى پيش از آشنائى او با اميرخسرو آغاز شد اما بعد از آشنائى ديرگاه با يکديگر در اينگونه خدمتها اشتراک داشتند؛ و چندگاهى در مُولتان در خدمت ملکمحمد قاآن پسر غياثالدّين بَلَبَنْ، امير حسن سمت 'دواتداري' شاهزاده و امير خسرو سمت 'مصحفداري' او را داشت. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
اميرحسن در ديوان خود علاوه بر ملک محمدبن غياثالدّين، علاءالدّين محمدشاه خَلَجى (۶۹۵-۷۱۵) و جانشينانش (يعنى عمرشاه، مبارکشاه و خسروشاه) و سپس تُغْلَقْشاه (۷۲۰-۷۲۵هـ) و فرزند او محمدشاه را مدح کرده است. حسن به سال ۷۳۷ يا ۷۳۸ درگذشت و نزديک دولتآباد به خاک سپرده شد و گويا در آن ناحيه به 'حسن شير' شهرت يافت. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مولانا ضياء بَرَنى در کتاب معروف خود تاريخ فيروزشاهى که به سال ۷۵۸ ختم کرده است خود را از دوستان و معاشران اميرخسرو و اميرحسن دهلوى شمرده و اميرحسن را به فراوانى نظم و نثر و روانى سخن ستوده است و مولانا سيدمحمد مبارک علوى در کتاب سيرالاولياء در زمرهٔ مريدان و اصحاب نظامالدّين اولياء نام حسن و شرحى از احوال امير حسن اشارتهائى شده است. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ديوان امير حسن متجاوز از نه هزار بيت مشتمل بر قصيده، غزل، ترجيع، ترکيب، رباعى و مثنوى است. از کارهاى تازهٔ او يکى اين است که بعضى از مديحهها را بهصورت مثنوىهاى کوتاه و در بحرهاى مختلف به نظم کشيده و بعضى ديگر از مثنوىهاى او نيز حکايتهاى منفرد يا مطلبهائى است به مناسبت واقعههاى خاص از قبيل ولادتها، عمارتهاى نو و نظير آنها. يکى از مثنوىهاى او بهنام 'عشقنامه' و حاوى ۶۰۶ بيت معروف است و موضوع آن عشق جوانى است از هندوان به دختر و مردن آن دختر و سوزاندن او به مذهب هندوى و سوختن عاشق بر موافقت معشوق. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
امير حسن بعد از اميرخسرو بزرگترين شاعر هندوستان در دو قرن هفتم و هشتم و يکى از شاعران خوب فارسى زبان است. اهميت و شهرت او بيشتر در غزلسرائى است. غزلهايش داراى مضمونهاى دقيق، کلام ساده و روان و او در اين شيوه پيرو سعدى است و شايد بهعلت همين پيروى است که او را 'سعدى هندوستان' لقب دادهاند (بهارستان سخن، ص ۳۲۷). وى کتابى بهنام 'فوائدالفواد' به نثر فارسى در احوال شيخنظامالدّين اولياء و حکايتهائى که به زبان شيخ جارى شده است تصنيف کرد که مورد قبول مرادش شيخنظامالدّين واقع گشت (تاريخ فرشته، ج۲، ص ۷۳۷-۷۳۸). | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
از شعرهاى او است: | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
ایران انتخابات انتخابات مجلس دولت سیزدهم مجلس شورای اسلامی روز دختر رافائل گروسی رئیس جمهور سید ابراهیم رئیسی رهبر انقلاب مجلس زنان
قتل تهران پلیس هواشناسی شهرداری تهران وزارت بهداشت بارش باران آموزش و پرورش سلامت فضای مجازی قوه قضاییه شهرداری
گاز دولت خودرو قیمت دلار مالیات قیمت خودرو قیمت طلا مسکن حقوق بازنشستگان ایران خودرو بازار خودرو بانک مرکزی
نمایشگاه کتاب تهران نمایشگاه کتاب تلویزیون ازدواج کتاب محمدمهدی اسماعیلی سینمای ایران سریال دفاع مقدس تئاتر موسیقی سینما
هواپیما دانشجویان دانش بنیان اینوتکس
رژیم صهیونیستی غزه اسرائیل فلسطین جنگ غزه آمریکا رفح حماس روسیه حمله به رفح نوار غزه ترکیه
فوتبال رئال مادرید استقلال پرسپولیس لیگ قهرمانان اروپا بایرن مونیخ لیگ برتر بازی باشگاه استقلال لیگ برتر ایران ذوب آهن نساجی
تبلیغات اینترنت اپل سامسونگ ناسا عیسی زارع پور آب گوگل مایکروسافت
سرطان هندوانه آسم بیماران خاص سنگ کلیه کمردرد بیمه سبزیجات اعتماد به نفس