جمعه, ۱۴ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 3 May, 2024
مجله ویستا
روانشناسی حرکتهای اجتماعی
شايعات، مثل حرکتهاى توده، در حاشيهٔ نهادهاى اجتماعى گسترش مىيابد و اجازه مىدهد تا واقعيت از زاويهٔ تازهاى طرح شود. با اين همه، شايعات و حرکتهاى تودهاي، هر دو اغلب ناپايدار و سازمان نيافتهاند. در واقع، پايدارترين شايعات به حرکت هماهنگ منجر نمىشود. همچنين توده، براى آنکه عطش دگرگونى را هماهنگ کند، با کمال قدرت فرياد مىکشد، اما پس از پايان فرياد زدنها، مردم بايد مسائل را پىگيرى کنند تا به نتيجه برسند نه اينکه تنها به شعار دادن قناعت کنند. بهعبارت ديگر، تودهٔ مردم بايد از حد شعار دادن تجاوز کند تا بتواند کارى از پيش ببرد. |
وقتى يک عمل جمعى هماهنگ از مرحلهٔ حرکت تودهاى فراتر مىرود، از حرکت اجتاعى صحبت مىشود. از اين عبارت تعريفهاى زيادى به عمل آمده است، اما در مجموع حرکت اجتماعى عبارت از يک عمل جمعى است که ويژگىهاى زير را دارد: |
۱. موضعگيرى در جهت تغيير اجتماعي، که از مشغوليتها و منافع آنى مبارزان فراتر مىرود تا کل جامعه را شامل شود |
۲. تا اندازهاى سازمان يافته |
۳. تا حدى پايدار |
۴. نوعى عمل غيرنهادى يا، دستکم، مخلوطى از اعمال غيرنهادى و نهادى (مثلاً، مخلوطى از تظاهرات و فشارهاى سياسى). |
تعداد کمى از حرکتها همهٔ اين شرايط را دارد، مخصوصاً به اين علت که يک حرکت اجتماعى کاملاً پايدار، براى آنکه مورد توجه مشاهدهگران قرار گيرد، اغلب به سطحى از سازماندهى مىرسد که کم و بيش نهادى مىشود. بنابراين 'گروههاى صنفي' ، يعنى گروههائى که مخصوصاً براى دفاع از منافع قشر خاصى بهوجود مىآيد، اغلب به غلط عنوان حرکتهاى اجتماعى به خود مىدهد. مثلاً، حرکتهاى اتحاديههاى کارگرى يا دانشجوئي، دستکم تا زمانى که هدف آنها تغيير در مقياس اجتماعى نباشد، جزء حرکتهاى اجتماعى به حساب نمىآيد. بهترين نمونه از حرکتهاى اجتماعى را مىتوان تظاهرات سال ۱۳۵۷ را نام برد که به دگرگونى عظيمى در سطح اجتماع منجر شد: رژيم شاهنشاهى از بين رفت، به جاى آن رژيم جمهورىاسلامى مستقر شد و به دنبال آن همه چيز دوباره تعريف شد: روابط سياسى با کشورهاى خارجي، شيوهٔ ادارهٔ مملکت، پوشش زنان و مردان، شيوهٔ ادارهٔ مدارس و دانشگاهها، وضعيت مسکن و شهرسازى و ... . |
در اصل، هدف حرکتهاى اجتماعى دگرگونى است، اما درجهٔ بنيادگرائى آنها کاملاً متفاوت است. معمولاً دو نوع حرکت اجتماعى تشخيص داده مىشود: اصلاحطلب و انقلابي. حرکتهاى اصلاحطلب مىخواهند که در درون نظام اجتماعى موجود تغييراتى بهوجود آورند (مثل سلطنتطلبان قبل از ۱۳۵۷)، در صورتىکه حرکتهاى انقلابى مىخواهند نظام موجود را از بين ببرند و خود آنها بهجاى آن مستقر شوند (مثل حرکت انقلابى سال ۱۳۵۷). انتخابات رياستجمهورى در دوم خرداد ۱۳۷۶، در واقع رأى به حفظ نظام موجود و ايجاد اصلاحات در درون آن بود. اما تفاوت بين حرکتهاى اصلاحطلب و حرکتهاى انقلابى هميشه آسان نيست. بهطورىکه يک حرکت معين ممکن است از برخى جهات اصلاحطلب و از برخى جهات ديگر انقلابى باشد. مثلاً، حرکتهاى ملي، از نظر ساخت، اغلب هدفهاى انقلابى مطرح مىکنند، اما از نظر اقتصادى اصلاحطلب يا حتى محافظهکار هستند. |
از مشهورترين حرکتهاى اجتماعى مىتوان حرکت طرفدارى از محيطزيست را نام برد. گروههاى طرفدار محيطزيست معمولاً در مورد مفهوم زندگي، مصرف و روابط با طبيعت، خواهان تغييرات کلى هستند. آنها به سطحى از سازماندهى مىرسند که مىتوانند از مرحلهٔ اعتراض ساده و خودبهخودى فراتر روند. هرچند که طرفداران محيطزيست از طرف سازمانهاى کاملاً جاافتاده و حتى از طرف احزاب سياسى حمايت مىشوند، بخش مهمى از فعاليت آنها در حاشيهٔ نهادهاى اجتماعى ادامه مىيابد. گروههاى طرفدار محيطزيست نيز، از نظر درجهٔ بنيادگرائى و توقع، تفاوت دارند: از ايجاد نگرانى شديد نسبت به محيط در نظام سياسى و اقتصادى گرفته تا تغيير بنيادى در نظام و ذهنيتها. |
حرکتهاى اجتماعي، از نظر روانشناسى جمعي، اهميت دارند، زيرا، مثل حرکتهاى توده و شايعات، در بيرون از نهادها و جريانهاى فکرى مسلط ظاهر مىشوند. در آخرين قسمت همين مبحث، مخصوصاً شرايط ظهور آنها را مورد توجه قرار خواهيم داد. بهعبارت دقيقتر، سعى خواهيم کرد عوامل مساعدکنندهٔ تولد و رشد يک حرتک اجتماعى را شناسائى کنيم: چگونه مردم همدست مىشوند و آنچه را که، در ابتداى کار، چيزى جز اعمال انفرادى يا سرکشى زودگذر بود، به يک عمل جمعى تبديل مىکنند؟ |
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
ایران اسرائیل غزه روسیه مجلس شورای اسلامی نیکا شاکرمی روز معلم معلمان رهبر انقلاب مجلس بابک زنجانی دولت
هلال احمر بارش باران یسنا آتش سوزی پلیس قوه قضاییه تهران سیل شهرداری تهران آموزش و پرورش سازمان هواشناسی دستگیری
حقوق بازنشستگان قیمت خودرو بازار خودرو قیمت طلا قیمت دلار قیمت سکه خودرو دلار سایپا بانک مرکزی ایران خودرو کارگران
فضای مجازی سریال نمایشگاه کتاب تلویزیون مسعود اسکویی عفاف و حجاب سینما سینمای ایران دفاع مقدس موسیقی
رژیم صهیونیستی آمریکا جنگ غزه فلسطین حماس اوکراین چین نوار غزه ترکیه انگلیس یمن ایالات متحده آمریکا
استقلال فوتبال پرسپولیس علی خطیر سپاهان باشگاه استقلال لیگ برتر ایران تراکتور لیگ برتر رئال مادرید لیگ قهرمانان اروپا بایرن مونیخ
هوش مصنوعی تلفن همراه گوگل اپل آیفون همراه اول تبلیغات اینستاگرام ناسا
فشار خون کبد چرب بیمه بیماری قلبی دیابت کاهش وزن داروخانه رابطه جنسی