اعلامیه اسلامی حقوق بشر

(یا ایها النّاس انا خلقناكم من ذكر و انثی و جعلناكم شعوبا و قبائل لتعارفوا ان اكرمكم عندالله اتقیكم) قرآن كریم
دولتهای عضو سازمان كنفرانس اسلامی, با ایمان به الله, پروردگار جهانیان و آفریدگار كائنات و بخشنده نعمتها, خداوندی كه انسان را به بهترین وجه آفریده و به او حیثیت داده و وی را خلیفه خود در زمین گرداند, خداوندی كه آبادانی و اصلاح زمین را بر عهده بشر گذارده و امانت تكالیف الهی را بر گردن او نهاده و آن چه در آسمانها و زمین است همگی را تحت تصرف وی قرار داده و با تصدیق رسالت محمد(ص) كه خداوند ایشان را به هدایت و آیین راستین فرستاده و وی را رحمتی برای جهانیان, و آزادگری برای بردگان و شكننده ای برای طاغوت ها و مستكبران گردانیده است, پیامبری كه برابری را میان همه بشریت اعلام نموده و هیچ اولویتی برای كسی بر دیگران جز در تقوی قائل نشده, و فاصله ها و اكراه را از میان مردم برچید, مردمی كه خداوند آنان را از روح واحد آفریده است.
و با در نظر گرفتن عقیده توحید ناب, كه ساختار اسلام بر پایه آن استوار شده است, عقیده ای كه بشریت را فراخواند تا جز خدا, كسی را پرستش نكرده و شریكی برای او قائل نشوند و احدی را به عنوان خدا به جای الله نگیرند, عقیده ای كه پایه راستین آزادی مسؤولانه بشریت و حیثیت آنان را پی ریزی كرده و رهایی انسان از بردگی را اعلان نموده است.
و از برای تحققِ آن چیزهایی كه در شریعت جاودان اسلامی آمده است, از جمله پاسداری از دین و جان و خرد و ناموس و مال, نسل, و دیگر امتیازات, چون جامعیت و میانه روی در كلیه مواضع و احكام, این شریعت معنویات و ماده را با هم درآمیخت و عقل و قلب را هماهنگ ساخت و میان حقوق و وظایف موازنه به وجود آورد و بین حرمت فرد و مصلحت عمومی تلفیقاتی به وجود آورد و معیارهای قسط را میان طرفهای ذیربط برقرار كرد تا این كه نه طغیانی باشد و نه زیانی.
ضمن تأكید بر نقش تمدنی و تاریخی امت اسلامی كه خداوند آن را بهترین امت برگزید, تا این امت یك تمدن جهانی همگون را به بشریت تقدیم نماید, تمدنی كه می تواند دنیا را به آخرت ربط داده و علم و ایمان را به هم بپیوندد. لذا از چنین امتی, امروزه انتظار می رود كه به هدایت بشریت گمراه در امواج و مسلكهایی كه در حال رقابت متضاد هستند اقدام نموده و راه حل هایی برای مشكلات مزمن تمدن مادی ارائه دهد.
و به جهت ایفای سهم خود در تلاشهای بشری كه مربوط به حقوق بشر است, حقوقی, كه هدفش حمایت بشر در مقابل بهره كشی و ظلم بوده و تأكید بر آزادی و حقوق او در حیات شرافت مندانه ای دارد كه با شریعت اسلامی هماهنگ است.
با اعتقاد به این كه بشریتی كه به بالاترین درجات علم مادی رسیده است, پیوسته و در هر زمان نیازمند تكیه گاهی ایمانی جهت پاسداری از تمدن خود و عامل حمایت كننده از حقوق خویش می باشد.
و با ایمان به این كه حقوق اساسی و آزادیهای عمومی در اسلام جزئی از دین مسلمین است, پس هیچ احدی به طور اصولی حق متوقف كردن كلی یا جزئی, یا زیرپا نهادن یا چشم پوشی كردن از احكام الهی تكلیفی كه خداوند از راه كتابهای خود نازل نموده و خاتم پیامبرانش را فرستاده و به وسیله او پایان و اختتامی برای رسالت آسمانی به عمل آورده است, ندارد.
بنابراین, مراعات آنها, عبادت است و كوتاهی از آنها, یا تجاوز بر آنها, منكر است و هر انسانی به طور منفرد, مسؤول پاسداری و اجرای آن است و امت به گونه ای هماهنگ در تضمین (مشترك) در قبال آن, مسؤولیت دارد. بدین جهت, دولتهای عضو سازمان كنفرانس اسلامی بر این اساس, مواد زیر را اعلام می نمایند:
●ماده اول
الف. بشر, به طور كلی, یك خانواده می باشند كه بندگی نسبت به خداوند و فرزندی نسبت به آدم آنها را گرد آورده و همه مردم در اصل شرافت انسانی و تكلیف و مسؤولیت برابرند, بدون هرگونه تبعیضی از لحاظ نژاد, یا رنگ یا زبان یا جنس با اعتقاد دینی یا وابستگی سیاسی یا وضع اجتماعی و غیره.
ضمناً عقیده صحیح, تنها تضمین برای رشد این شرافت از راه تكامل انسان می باشد.
ب. همه مخلوقات, به منزله عائله خداوندی هستند و محبوب ترین آنان نزد خدا, سودمندترین آنان به همنوع خود است. و هیچ احدی بر دیگری برتری ندارد مگر در تقوی و كار نیكو.
●ماده دوم
الف. زندگی موهبتی است الهی و حقی است كه برای هر انسانی تضمین شده است, و بر همه افراد و جوامع و حكومتها واجب است كه از این حق حمایت نموده و در مقابل هر تجاوزی علیه آن ایستادگی كنند و جایز نیست كشتن هیچ كس, بدون مجوز شرعی.
ب. استفاده از وسیله ای كه منجر به از بین بردن سرچشمه بشریت به طور كلی یا جزئی گردد, ممنوع است.
ج. پاسداری از ادامه زندگی بشریت, تا هر جایی كه خداوند مشیت نماید, وظیفه ای شرعی می باشد.
د. حرمت جنازه انسان باید حفظ شود و بی احترامی به آن جایز نیست, كما این كه جایز نیست لمس كردن آن مگر با مجوز شرعی. و بر دولت است حمایت از این امر.
●ماده سوم
الف. در صورت به كارگیری زور یا كشمكش های مسلحانه, نباید آنانی را كه در آن مشاركتی نداشته اند, همچون پیرمردان و زنان و كودكان, را كشت و هر مجروح و بیماری حق مداوا, و اسرا حق خوراك و پناهگاه و لباس دارند. و مثله كردن مقتولین ممنوع است و باید اسرا را مبادله و فیمابین خانواده هایی كه اوضاع جنگ باعث جدایی آنان شده است, دیدارهایی به عمل آید.
ب. قطع درختان, یا از بین بردن زراعت و دامها یا تخریب ساختمانها و مؤسسات كشوری دشمن به وسیله بمباران یا موشك باران و غیره, جایز نمی باشد.
●ماده چهارم
هر انسانی, حرمتی دارد و می تواند از آوازه خود در زندگی یا پس از مرگ پاسداری نماید و دولت و جامعه موظف است كه از پیكر و مدفن او پاسداری كند.
●ماده پنجم
الف. خانواده, پایه ساختار جامعه است و زناشویی اساس ایجاد آن می باشد, بنابراین مردان و زنان حق ازدواج دارند و هیچ قید و بندی كه بر پایه نژاد یا رنگ یا قومیت باشد, نمی تواند از این حق آنان, جلوگیری كند.
ب. جامعه و دولت موظف است موانع را از فراراه ازدواج برداشته و راه های آن را آسان و از خانواده حمایت به عمل آورد.
●ماده ششم
الف. در حیثیت انسانی, زن با مرد برابر است و به همان اندازه كه زن وظایفی دارد, از حقوق نیز برخوردار است و دارای شخصیت مدنی و ذمه مالی مستقل و حق حفظ نام و نسبت خویش را دارد.
ب. بار نفقه خانواده و مسؤولیت نگهداری آن, از وظایف مرد می باشد.
●ماده هفتم
الف. هر كودكی از زمان تولد, حقی بر گردن والدین خویش و جامعه و دولت در محافظت دوران طفولیت و تربیت نمودن و تأمین مادی و بهداشتی و ادبی دارد. در ضمن باید از جنین و مادر نگهداری شود و مراقبتهای ویژه نسبت به آنها مبذول شود.
ب. پدران و كسانی كه از نظر قانون شرع به منزله پدرانند, حق انتخاب نوع تربیتی را كه برای فرزندان خود می خواهند, با مراعات منافع و آینده آنان در پرتو ارزشهای اخلاقی و احكام شرعی دارند.
ج. بر طبق احكام شرع, فرزندان نسبت به والدین خود و اقوام نسبت به اقوام خود حقوقی بر گردن دارند.
●ماده هشتم
هر انسانی از لحاظ الزام و التزام از یك شخصیت شرعی برخوردار است و اگر این شخصیت از بین رفت یا مخدوش گردید, قیّم جای او را می گیرد.●ماده نهم
الف. طلب علم یك فریضه است و آموزش یك امر واجب است بر جامعه و دولت, و بر دولت لازم است كه راه ها و وسایل آن را فراهم نموده و متنوع بودن آن را, به گونه ای كه مصلحت جامعه را برآورد, تأمین نماید و به انسان فرصت دهد كه نسبت به دین اسلام و حقایق هستی معرفت حاصل كند و آن را برای خیر بشریت به كار گیرد.
ب. حق هر انسانی است كه مؤسسات تربیتی و توجیهی مختلف از خانواده و مدرسه و دانشگاه گرفته تا دستگاه های تبلیغاتی و غیره كه كوشش در جهت پرورش دینی و دنیوی انسان می نماید, برای تربیت كامل و متوازن او تلاش كنند و شخصیتش را پرورش دهند, به گونه ای كه ایمانش به خدا و احترامش به حقوق و وظایف و حمایت از آن فراهم شود.
●ماده دهم
اسلام دین فطرت است, و به كار گرفتن هرگونه اكراه نسبت به انسان یا بهره برداری از فقر یا جهل انسان, جهت تغییر این دین به دینی دیگر یا به الحاد, جایز نمی باشد.
●ماده یازدهم
الف. انسان آزاده متولد می شود و هیچ احدی حق به بردگی كشیدن یا ذلیل كردن یا مقهور كردن یا بهره كشیدن, یا به بندگی كشیدن او را ندارد مگر خدای تعالی.
ب. استعمار به انواع گوناگونش و به اعتبار این كه بدترین نوع بردگی است, شدیداً تحریم می شود و ملتهایی كه از آنها رنج می كشند حق دارند از آن رهایی یافته و سرنوشت خویش را تعیین كنند. همه دول و ملل نیز موظفند از این گروه در مبارزه علیه نابودی هر نوع استعمار و اشغال یاری نمایند. همه ملتها نیز حق حفظ شخصیت مستقل و سلطه خود بر منابع و ثروتهای طبیعی را دارند.
●ماده دوازدهم
هر انسانی بر طبق شریعت, حق انتقال و انتخاب مكان برای اقامت در داخل یا خارج كشورش را دارد و در صورت تحت ظلم قرار گرفتن, می تواند به كشور دیگری پناهنده شود, و بر آن كشور پناه دهنده واجب است كه با او مدارا كند, تا این كه پناهگاهی برایش فراهم شود, با این شرط كه علت پناهندگی به خاطر ارتكاب جرم طبق نظر شرع نباشد.
●ماده سیزدهم
كار, حقی است كه باید دولت و جامعه برای هركسی كه قادر به انجام آن است, تضمین كند. و هر انسانی آزادی انتخاب كار شایسته را دارد, به گونه ای كه هم مصلحت خود و هم مصلحت جامعه برآورده شود. هر كارگری حق دارد از امنیت و سلامت و دیگر تأمین های اجتماعی برخوردار باشد و نباید او را به كاری كه توانش را ندارد واداشت یا او را به كاری اكراه نمود, یا از او بهره كشی كرد, یا به او زیان رساند و هر كارگری بدون فرق میان مرد و زن, حق دارد كه مزد عادلانه در مقابل كاری كه ارائه می كند, سریعاً دریافت نماید و نیز حق استفاده از مرخصی ها و پاداشها و ترفیعات استحقاقی را دارد و در عین حال, موظف است كه در كار خود اخلاص و درستكاری داشته باشد و اگر كارگران با كارفرمایان اختلاف پیدا كردند دولت موظف است برای حل این اختلاف و از بین بردن ظلم و اعاده حق و پای بندی به عدل, بدون این كه به نفع طرفی عدول كند, دخالت نماید.
●ماده چهاردهم
انسان حق دارد, كسب مشروع بكند, بدون احتكار و فریب یا زیان رساندن به خود یا دیگران, و ربا شدیداً ممنوع می باشد.
●ماده پانزدهم
الف. هر انسانی حق مالك شدن از راه های شرعی را دارد و می تواند از حقوق مالكیت, به گونه ای كه به خود و یا دیگران و یا جامعه ضرر نرساند, برخوردار باشد و نمی توان مالكیت را از كسی سلب كرد مگر بنابر ضرورت حفظ منافع عمومی و در مقابل پرداخت غرامت فوری و عادلانه.
ب. مصادره اموال و ضبط آنها ممنوع است مگر بر طبق شرع.
●ماده شانزدهم
هر انسانی حق دارد از ثمره دست آوردهای علمی یا ادبی یا هنری یا تكنولوژیكی خود سود ببرد و حق دارد از منافع ادبی و مالی حاصله از آن حمایت نماید, مشروط بر این كه آن دست آورد (اثر) مغایر با احكام شریعت نباشد.
●ماده هفدهم
الف. هر انسانی حق دارد كه در یك محیط پاك از مفاسد و بیماریهای اخلاقی به گونه ای كه بتواند در آن خود را از لحاظ معنوی بسازد, زندگی كند, جامعه و دولت موظفند این حق را برای او فراهم كنند.
ب. دولت و جامعه موظفند كه برای هر انسانی تأمین بهداشتی و اجتماعی را از طریق ایجاد مراكز عمومی مورد نیاز, برحسب امكانات موجود, فراهم نمایند.
ج. دولت مكلف است حق هر انسانی را در زندگی شرافت مندانه ای كه بتواند از طریق آن مایحتاج خود و خانواده اش را برآورده سازد و شامل خوراك و پوشاك و مسكن و آموزش و درمان و سایر نیازهای اساسی می شود, تضمین نماید.
●ماده هیجدهم
الف. هر انسانی حق دارد كه نسبت به جان و دین و خانواده و ناموس و مال خویش, در آسودگی زندگی كند.
ب. هر انسانی حق دارد كه در امور زندگی خصوصی خود (در مسكن و خانواده و مال, ارتباطات) استقلال داشته باشد و جاسوسی یا نظارت بر او, با مخدوش كردن حیثیت او جایز نیست و باید از او در مقابل هرگونه دخالت زورگویانه در این شؤون حمایت شود.
ج. مسكن در هر حالی حرمت دارد و نباید بدون اجازه ساكنین آن یا به صورت غیر مشروع وارد آن شد, و نباید آن را خراب یا مصادره كرد یا ساكنینش را آواره نمود.
●ماده نوزدهم
الف. مردم در برابر شرع مساوی هستند. در این امر حاكم و محكوم نیز باهم برابرند.
ب. مراجعه و پناه بردن به دادگاه حقی است كه برای همه تضمین شده است.
ج. مسؤولیت در اصل شخصی است.
د. هیچ جرمی یا مجازاتی نیست مگر به موجب احكام شریعت.
هـ. متهم, بیگناه است تا این كه محكومیت اش از راه محاكمه عادلانه ای كه همه تضمینها برای دفاع از او فراهم باشد, ثابت گردد.
●ماده بیستم
دستگیری یا محدود ساختن آزادی یا تبعید, یا مجازات هر انسانی جایز نیست, مگر به مقتضای شرع. و نباید او را شكنجه بدنی یا روحی كرد یا با او به گونه ای حقارت آمیز, یا سخت, یا منافی حیثیت انسانی, رفتار كرد. همچنین اجبار هر فردی برای آزمایشات پزشكی یا علمی جایز نیست, مگر با رضایت وی و مشروط بر این كه سلامتی و زندگی او به مخاطره نیفتد. همچنین, تدوین قوانین استثنایی كه به قوه اجرائیه چنین اجازه ای را بدهد, نیز جایز نمی باشد.
●ماده بیست و یكم
گروگان گیری به هر شكلی و به خاطر هر هدفی, ممنوع است.
●ماده بیست و دوم
الف. هر انسانی حق دارد نظر خود را به هر شكلی, كه مغایر با اصول شرعی نباشد, آزادانه بیان دارد.
ب. هر انسانی حق دارد برای خیر و نهی از منكر بر طبق ضوابط شریعت اسلامی, دعوت كند.
ج. تبلیغات یك ضرورت حیاتی برای جامعه است و سوءاستفاده و سوءاستعمال آن و حمله به مقدسات و كرامت انبیاء یا به كارگیری هر چیزی كه منجر به ایجاد اختلال در ارزشها, یا متشتت شدن جامعه یا زیان یا متلاشی شدن اعتقاد شود, ممنوع است.
د. برانگیختن احساسات قومی یا مذهبی و یا هر چیزی كه منجر به برانگیختن هر نوع حس تبعیض نژادی گردد, جایز نیست.
●ماده بیست و سوم
الف. ولایت امانتی است كه استبداد یا سوءاستفاده از آن شدیداً ممنوع می باشد, زیرا كه حقوق اساسی از این راه تضمین می شود.
ب. هر انسانی حق دارد در اداره امور عمومی كشور خود به طور مستقیم یا غیر مستقیم شركت نماید. همچنین او می تواند پستهای عمومی را بر طبق احكام شریعت متصدی شود.
●ماده بیست و چهارم
كلیه حقوق و آزادیهای مذكور در این سند, مشروط به مطابقت با احكام شریعت اسلامی می باشد.
●ماده بیست و پنجم
شریعت اسلامی تنها مرجع برای تفسیر یا توضیح هر ماده از مواد این اعلامیه می باشد.

منبع:فصلنامه حوزه ، شماره ۱۲۷

منبع : خبرگزاری فارس