ببرهایی که دیگر نمی‌غرند

رشد اقتصادی کشورهای جنوب شرقی آسیا در مقایسه با دهه گذشته، اُفت چشمگیری داشته است. ‌ ‌
نبود نوآوری و استفاده نکردن از فن‌آوری‌های نوین برای عرضه محصولات جدید و وابسته بودن به تکنولوژی‌های غربی، صنعت کشورهای جنوب شرقی آسیا را با بحران روبه‌رو کرده است. ‌ ‌
بسیاری از کشورهای در حال توسعه، به طور پیوسته و منظم، طرح‌های زیربنایی و اقتصادی کلان را پیگیری و تکمیل می‌کنند، حال آن که اقتصاد کشورهای جنوب شرقی آسیا هر روز ضعیف‌تر و نابسامان‌تر می‌شود. کشورهای جنوب شرقی آسیا حدود ۱۰ سال پیش، در کانون توجه دولت‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری بزرگ جهان قرار داشتند و در حال تبدیل شدن به قطب‌های جهانی ساخت و تولید لوازم و قطعات الکترونیکی بودند.
فن‌آوری اطلاعات )IT( با شتاب حیرت‌آوری در میان این کشورها، در حال توسعه و گسترش بود و کمتر کسی، قدرت تسخیر بازار لوازم و قطعات الکترونیکی جهان را به دست آنها انکار می‌کرد. اما ظهور دو قدرت چین و هند، تمام معادلات اقتصادی منطقه را به هم زده و تولید و صادرات کشورهای جنوب شرقی آسیا را با چالشی جدّی روبه‌رو ساخته است. هم‌اکنون، چین و هند، گزینه نخست سرمایه‌گذاران خارجی در منطقه هستند و دیگر کمتر کسی به سرمایه‌گذاری در بخش صنعت و تجارت در کشورهای کوچک جنوب شرق آسیا می‌پردازد.
اقتصاد این کشورها پس از ‌سال‌های ۱۹۹۷ و ۱۹۹۸ دچار رکود گردید. تا پیش از آن سال‌ها، اقتصاد منطقه با شتابی وصف‌ناپذیر ‌در حال رشد و ترقی بود. اما پس از جهش صنعتی چین و هند، جریان سرمایه‌گذاری خارجی در این کشورها به کلی متوقف شد و در برخی از آنها، سمت و سوی مخالف به خود گرفت. اندونزی، مالزی، فیلیپین، سنگاپور و تایلند، پنج قدرت اقتصادی بزرگ منطقه جنوب شرقی آسیا هستند که در سال‌های ابتدایی و میانی دهه ۱۹۹۰ از رشد چشمگیر اقتصادی و اعتباری برخوردار بودند، حال آن که اکنون دچار اُفت اقتصادی شده و در تنگنای کمبود منابع مالی و سرمایه‌گذاری‌های خارجی قرار گرفته‌اند.
● گذشته، حال و آینده
رنگ‌های روشن و تیره در نمودار صفحه بعد، به ترتیب نشانگر درصد رشد محصول ناخالص داخلی )GDP( در دو دوره ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۷ و ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۷ در کشورهای بزرگ جنوب و جنوب شرقی آسیا است.
همان طور که این نمودار نشان می‌دهد، رشد محصول ناخالص داخلی کشورهای جنوب شرقی آسیا در سال‌های ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۷، کمتر از رشد GDP آنها در سال‌های ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۷ بوده است.
گفتنی است، منطقه جنوب شرقی آسیا بیش از ۵۷۰ میلیون نفر را در خود جای داده است. کشورهای این منطقه در توسعه و رشد اقتصادی، قدمت بیشتری نسبت به سایر کشورهای آسیایی دارند. تولید صنعتی لوازم و قطعات الکتریکی در برخی از این کشورها، حدود دو دهه پیش آغاز شده است. اما در حال حاضر، هیچ یک از آنها جایی در میان تولیدکنندگان و صادرکنندگان بزرگ لوازم و قطعات الکتریکی جهان ندارند. شرکت‌های سازنده قطعات الکتریکی در کشورهای جنوب شرقی آسیا، سال‌ها است که به تولید مشغول هستند و اقدام به صادرات می‌کنند، اما هیچ کدام، شهرت و جایگاه جهانی شرکت‌هایی همچون سامسونگ و اِل‌‌جی (LG( کره‌جنوبی را به دست نیاورده‌اند.
شرکت‌های بزرگ منطقه همچون Taiwan Semiconductor و AU Optronics تایوان چه مدت زمان نیاز دارند تا به قدرتی جهانی تبدیل شوند؟ آیا رشد و توسعه شرکت‌های بزرگ کشورهای جنوب شرقی آسیا قابل قیاس با شرکت‌هایی همچون Huawei و Lenovo چین و Tata Steel، Ranbaxy و Wipro هند می‌باشد؟ ‌ ‌
برای آگاهی از اوضاع وخیم صنعتی و اقتصادی منطقه جنوب شرقی آسیا، تنها کافی است در مراکز مهم تجمع سرمایه‌گذاران ‌بزرگ جهان در لندن و نیویورک، نام شرکت‌های معروف و قابل اطمینان کشورهای جنوب شرقی آسیا را بپرسید. مطمئن باشید جوابی که می‌شنوید، جز خطوط هوایی سنگاپور، آن هم با بی‌میلی و ابهام، نخواهد بود. جو استادول، مقاله‌نویس و محقق اقتصادی، در کتابی با عنوان ”Asian Godfathers“ یا پدر خوانده‌های آسیایی، به تحلیل و بررسی شکست‌های اقتصادی کشورهای جنوب شرقی آسیا می‌پردازد.
وی، سنت‌گرایی، عدم وجود نوآوری و حرکت درجا و عدم وجود همکاری و تبادل اطلاعات فنی و مهندسی به طور جدّی و مداوم را، مهمترین دلایل ضعف و نابودی صنعت جنوب شرقی آسیا بر می‌شمارد. چنین مشکلات بزرگی که به دست خود شرکت‌های تولیدی و خدماتی منطقه به وجود آمد، شرکت‌های بزرگ غربی را از ادامه فعالیت و سرمایه‌گذاری در منطقه منصرف کرد. جو استادول، غیر بومی و وارداتی بودن فن‌آوری و تکنولوژی ساخت و تولید شرکت‌های این منطقه را یکی دیگر از مشکلات بزرگ کشورهای جنوب شرقی آسیا می‌داند.
بسیاری از کشورهای جنوب شرقی آسیا در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ میلادی، با خرید فن‌آوری و تکنولوژی از کشورهای غربی، ساخت و تولید لوازم و قطعات الکتریکی را آغاز کردند.
آنها هرگز به تولید علم و گسترش علوم فنی نمی‌اندیشیدند و تنها محصولات غربی را به کمک دانش فنی خریداری شده، کپی می‌کردند. هنگامی که فعالیت و سرمایه‌گذاری‌ غربی‌ها در منطقه کم شد، جریان ورود فن‌آوری و تکنولوژی ساخت و تولید هم به کشورهای جنوب شرقی آسیا متوقف گردید و به این ترتیب، شرکت‌های الکتریکی که قلب تپنده صنعت و اقتصاد منطقه بودند، توانایی خود را برای ساخت و معرفی محصولات جدید به بازارهای جهانی از دست دادند و بسیاری از آنها برای همیشه تعطیل شدند. آنهایی هم که پا بر جا ماندند، هرگز نتوانستند با محصولات ژاپنی، کره‌ای، چینی و هندی مقابله کنند و محصولاتشان تنها به مرزهای کشورهای متبوعشان محدود گردید.

منبع : ماهنامه اقتصاد ایران