انسانی شایسته توجه و احترام

● نگاهی به فیلم سینمایی «سیلورادو» به كار گردانی لارنس كاسدان
بازیگران: كوین كلاین، كوین كاستنر، جان گلن و...لارنس كاسدان یكی از معدود كارگردانانی است كه پس از كنار رفتن بزرگان عرصه و سترن مانند جان فورد، هوارد هاكز، آنتونی مان و جورج استیونس، یكی از قابل اعتنا ترین فیلمسازان این ژانر از نیمه دوم دهه هشتاد تا زمان حاضر است. دو فیلم شاخص او در این زمینه، سیلورادو (۱۹۸۵) و وایات ارپ (۱۹۹۰) است. گرچه مدت زمان فیلم سیلورادو در اصل ۱۳۲ دقیقه است، اما متاسفانه نسخه ای كه از شبكه دو پخش گردید، چیزی حدود ۹۰ دقیقه بود! تردیدی نیست كه كسر ۴۲ دقیقه از این فیلم، می تواند بسیاری از قابلیت های آن را از نظر دور بدارد و روال منطقی داستان و حتی پیرنگ آن را مخدوش نماید. در هر حال به لحاظ ساختار و پرداخت نیز می توان سكانس های آن را حتی به طور انتزاعی مورد توجه و مداقه قرار داد. یكی از عناصر لا ینفك گونه و سترن، عنصر اكشن است. در فیلم های فیلمسازان بزرگ همواره به این موضوع توجه خاصی مبذول شده است. مثلاً در فیلم ریوبراوو ( ۱۹۵۹) اثر معروف هوارد هاكز، سكانسی وجود دارد كه طی آن دود (دین مارتین) كه معاون كلانتر است، یكی از مردان شرور فیلم را كه زخمی شده است تعقیب می كند. مرد شرور به كافه ای كه كسی در آن حضور ندارد پناه می گیرد و دود با احتیاط وارد كافه می شود و متوجه می شود كه قطرات خون از طبقه بالا به داخل لیوان چكه می كند. بدین ترتیب متوجه می شود كه فرد شرور در طبقه بالا موضع گرفته است.
دود ناگهان عقب گرد می كند و با شلیك گلوله به سمتی كه قطرات خون از آنجا به داخل لیوان ریخته می شود، مرد شرور را هدف قرار می دهد و او از طبقه بالا به پایین سقوط می كند. این سكانس به قدری استادانه دكوپاژ و پرداخت شده است كه تبدیل به یكی از سكانس های ماندگار و كلاسیك سینمای وسترن گردیده است. لارنس كاسدان در ارتباط با مقوله اكشن در چند سكانس فیلم به خوبی عمل كرده است. در سكانسی كه دو نفر برای كشتن جك (كوین كاستنر) وارد كافه می شوند، او ابتدا خود را از نظر پنهان می كند. وقتی آن دو نفر كه بدمن های فیلم هستند از كافه خارج می شوند، هر كدام به یك سمت در ورودی كافه می روند. پس از این، جك از مخفی گاه خود خارج می شود و خود را به در ورودی كافه می رساند. او كه مسلح به دو هفت تیر است، به شكلی بسیار سریع به دو سویی كه مردان شرور قرار دارند شلیك می كند و آنها را از پای در می آورد. در این فیلم كه از فیلم های اولیه كاستنر است، او را بسیار چالاك و سریع می بینیم. نقش آفرینی كاستنر در این فیلم، تداعی كننده ریكی نلسون در فیلم ریوبراوو است. در سكانس دیگری از فیلم سیلورادو، جان گلن توسط یكی از مردان شرور مورد اصابت گلوله قرار می گیرد. مرد شرور گلن را با اسب تعقیب می كند. گلن نیز كه سوار اسب است، در محلی از شهر مخفی می شود. هنگامی كه مرد شرور به نزدیكی او می آید، گلن كه بدون اسلحه است، با اسب به گونه ای به او حمله می كند كه او مورد اصابت لگد اسب قرار می گیرد و كشته می شود. همین طور نبرد نهایی فیلم كه بین كلانتر خائن (برایان دنهی) و كوین كلاین كه زمانی معاون او بود، بسیار خوب و به شیوه آثار كلاسیك برگزار می شود. آنچه فیلم سیلورادو را از بسیاری فیلم های وسترنی كه در سال های اخیر ساخته شده اند متمایز می كند، بازی های خوب و پرداخت قابل قبول لارنس كاسدان است.
زمانی بود كه ژانر وسترن محبوب ترین ژانر سینمایی بود. اگر با دیدی علی نگر به این موضوع نظر افكنده شود، می بینیم كه این امر بی علت نیست. اصولا این امری بدیهی است كه هیچ معلولی بی علت نیست. اگر توجه و اقبال تماشاگران دهه های قبل را به نوع فیلم وسترن، معلول تلقی كنیم، بی گمان این امر را علتی موجب گشته است. قهرمانان فیلم های وسترن فیلمسازان بزرگ، مردانی شجاع و نجیب بودند كه همواره در آغوش طبیعت بودند و طبیعت پاك و دشت های با شكوه بر سرشت و جان و جنم آنها اثر خاص خود را می گذاشت. به یاد بیاوریم شین (آلن لد) را در فیلم شین (۱۹۵۳) ساخته جورج استیونس با آن چهره نجیب كه وقتی وارد مزرعه استوارت (وان هفلین) می شود، چه برخوردی با این دهقان و دشمنان او می كند. او خود را به خطر می اندازد و با دفع شر اشرار، همان گونه كه چون سایه وارد زندگی این دهقان شده بود، به همان گونه از زندگی او خارج می شود. آیا چنین انسانی شایسته توجه و احترام نیست؟

عبد الحسین حسام زاده

منبع : روزنامه شرق