شنبه, ۲۴ آذر, ۱۴۰۳ / 14 December, 2024
مجله ویستا

ابو جعفر محمدبن جریربن یزید طبری


جنسیت: مرد
تولد و وفات: (۲۲۴ -۳۱۰) قمری
محل تولد: ایران - مازندران - آمل
شهرت علمی و فرهنگی: محدث ، مورخ ، مفسر و فقیه شافعی
معروف به امام طبری. یگانه دوران خویش در زمینۀ‌ اکثر علوم بود. در بغداد سکونت گزید. در ابتدا بر مذهب شافعی بود ولی بعدها تغییر مذهب داد و خود مذهبی به‌نام مذهب جریری در مقابل مذاهب اربعه اهل سنت پدید آورد و کتاب‌هائی در این زمینه تألیف کرد و عده‌ای نیز به او گرویدند و این کتاب‌ها تا مدتی میان مردم رواج داشت. او در ایران و عراق و مصر از محمدبن عبدالملک‌بن ابی شوارب و اسحاق‌بن ابی اسرائیل و احمد‌بن منیع و محمدبن حمید رازی و ابو همام سکونی و ابوکریب محمدبن علا و یعقوب‌بن ابراهیم دورقی و احمدبن مقدام عجلی و هارون‌بن اسحاق همدانی و صالح‌بن مسمار مروزی و احمدبن ابی سریج رازی و بسیاری دیگر حدیث شیند. ابو شعیب عبدالله حرّانی و ابوالقاسم طبرانی و احمدبن کامل قاضی و ابوبکر شافعی و ابن عدی و مخلدبن جعفر باقر حیّ فارسی و گروهی دیگر از وی روایت کرده‌اند. طبری در مصر دست‌نوشته‌هائی فراهم کرد و چون به بغداد مراجعت کرد تصانیف نیکوئی نگاشت و از خود به‌یادگار گذاشت. علماءِ بزرگ او را در حد عالی ستوده‌اند. خطیب بغدادی او را یکی از پیشگامان علوم و فرزانگان زمان و عارف به کتاب خدا و فقیه در دین و سنت‌شناس و از تاریخ‌نگاران می‌شناسد. امام‌الائمه ابن خزیمه گوید که در تمامی روی زمین دانشمندتر از او سراغ ندارد. مسعودی در "مروج‌الذهب"‌ و ابن خلکان در "وفیات‌الاعیان"‌ ستایش بلیغی از او نموده‌اند. او مجتهدی آزاداندیش و صریح‌القول بود و چون به‌مطلبی اعتقاد پیدا می‌کرد از اظهار آن نمی‌هراسید. او کتابی دربارۀ "حدیث غدیر" ، در دو مجلد بزرگ و کتابی دربارۀ "حدیث طیر"‌ نوشت. ابو محمد فرغانی گوید که گروهی از شاگردان طبری عمر مفید او یعنی از زمان بلوغ تا لحظه مرگ او را حساب کردند و چون مصنفات او را بر این مدت زمان تقسیم کردند معلوم شد در هر روز چهارده صفحه نوشته است. از آثار وی:‌ "اخبارالرسل و الملوک" یا "تاریخ طبری" یا "تاریخ‌الامم و الملوک"‌ ، که صفدی آن را صحیح‌ترین کتاب تاریخ توصیف کرده؛ "جامع‌البیان فی تفسیرالقرآن"‌ یا "تفسیر طبری" ، درسی جزء؛ "طرق حدیث‌الغدیر" یا "خبر غدیر خم" به‌نام "الولایهٔ"؛ "البسیط" ، در فقه؛ "ادب‌القاضی" یا "آداب‌القضاء"؛ "المحاضر و السجلات"؛ "اختلاف‌الفقهاء"؛ "الآداب‌الحمیدهٔ و الاخلاق‌النفیسهٔ" ، که به‌نظر شیخ آقا بزرگ تهرانی این کتاب به اشتباه منسوب به محمدبن یزید طبری عامی شده بلکه به‌حق از آن محمدبن جریر طبری امامی است. "تهذیب‌الآثار"؛ "الجامع فی‌القراآت"؛ کتاب "الشذور".
منبع : مطالب ارسالی