تغذیه نوزادان در ماه نهم تا یک سالگی

در ماه نهم و دهم، می‌توان برخی مواد مثل خرما، حبوبات، میوه‌هائی مثل موز، گلابی، سیب رنده شده، بیسکویت و... را برای کودک شروع کرد.
برای اینكه حبوبات در شیرخوار ایجاد نفخ نكنند، بهتر است ۲۴ ساعت در آب خیس شوند و قبل از پخت آب آنها دور ریخته شود. بعد آنها را به تنهایی پخت و سپس به سوپ كودك اضافه كرد. هنگامی كه غذا به كودك داده می‌شود هم باید حبوبات با ته قاشق له شوند. تا این زمان كودك با انواع مواد غذایی آشنا شده است و از این به بعد فقط شكل مصرف غذاها تغییر می‌كند، به طوری كه شیرخوار توانایی خوردن غذاهایی مثل كته نرم را هم پیدا می‌كند و از این به بعد می‌توان از غذاهایی مثل شویدپلو با مرغ، كته ماهیچه،‌ماكارونی هم برای او استفاده كرد. در این دوره به جای آب‌میوه می‌توان از خود میوه‌‌ها هم استفاده كرد. مثلا از یك قاشق مرباخوری هلو، سیب‌، موز و... شروع كرد و به سه قاشق مرباخوری رساند.
میوه مورد نظر باید كاملا رسیده و شسته شده باشد و بعد از جدا كردن پوست و هسته، نرم كردن آن با پشت قاشق و یا رنده كردن از آن استفاده كرد. در اواخر هفته دوم این ماه خرمای رسیده كه پوست و هسته‌تان جدا شده باشد، بعد از غذا به عنوان دسر قابل استفاده است. در این ماه كم‌كم باید شیرخوار را با غذاهایی كه می‌تواند با دست خود بردارد و به دهان ببرد آشنا كرد و مثلا نان، بیسكویت، ماكارونی و تكه‌هایی از سیب‌زمینی یا هویج پخته شده یا كوفته قلقلی را در بشقاب جلوی او گذاشت تا خودش بردارد و به دهان ببرد. با این كار كودك كم‌كم عمل گاز زدن و جویدن را هم یاد خواهد گرفت.
● آش حبوبات
▪ گوشت چرخ كرده گوسفند۲۰ / گرم ۱( قاشق غذاخوری)
▪ لوبیا و عدس و ... ۱۰ / گرم ۱( قاشق غذاخوری)
▪ برنج ۱۰ / گرم ۱( قاشق غذاخوری)
▪ پیاز ۵ / گرم ( یك چهارم پیاز كوچك)
▪ سبزی (جعفری، شوید، گشنیز) ‌۵ / گرم ۱ قاشق غذاخوری خرد شده
▪كره ۵ / گرم (نصف قاشق مرباخوری)
▪ طرز تهیه:
لوبیا و عدس را كه قبلا خیس كرده‌اید با گوشت و پیاز كاملا بپزید. بعد برنج و سبزی را اضافه كنید تا برنج لعاب بیندازد. در انتها هم كره را اضافه كنید. در صورت تمایل می‌توان یك قاشق ماست هم به غذا اضافه كرد.
● حلیم گوشت و برنج
▪ گوشت گوسفند یا مرغ ۳۰/ گرم
▪ برنج ۲ / قاشق غذاخوری
▪ پیاز / یك چهارم ‌پیاز كوچك
▪ كره ۱ /قاشق مرباخوری پر
▪ طرز تهیه :
ابتدا گوشت را با پیاز بپزید، بعد از پخته شدن آن، برنج را اضافه كنید تا كاملا بپزد و له شود و آب غذا كم شود. بعد از آن غذا را با گوشت‌كوب له كرده و كره را به آن اضافه كنید.
● آش گندم
▪ گندم پرك ۲ / قاشق غذاخوری
▪ عدس و لوبیا سفید۱ /قاشق غذاخوری
▪ گوشت ۳۰ / گرم پیاز / یك چهارم پیاز كوچك كره / نصف قاشق مرباخوری
▪ طرز تهیه:
عدس و لوبیا سفید را كه قبلا خیس كرده‌اید با گندم پرك و گوشت و پیاز بپزید تا حبوبات و گوشت كاملا پخته و لعاب بیندازد و در انتها كره را اضافه كنید.
در ماه‌های یازدهم و دوازدهم مثل ماه‌ قبل باید ابتدا شیر مادر و بعد غذای کمکی به کودک داده شود. تنوع غذا هم باید در تهیه سوپ یا کته یا پوره رعایت شود. با توجه به اشتهای کودک می‌توان به مقدار غذای هر وعده او اضافه کرد. البته توصیه می‌شود.
كه هنوز هم از دادن غذاهای سفره خانواده به علت داشتن نمك و چاشنی اجتناب شود ولی از پایان یازده ماهگی می‌توان كم‌كم كودك را به غذای خانواده عادت داد.
بعد از پایان یازده ماهگی مصرف انواع میوه‌ها و همچنین ماهی هم برای كودك توصیه می‌شود كه البته باید با دقت تیغ‌های ماهی گرفته شده باشد. چنانچه شیرخوار، از شیر مادر استفاده نمی‌كند بعد از یك سالگی می‌توان برای او از شیر پاستوریزه جوشیده استفاده كرد.
● مواد غذایی كه زیر یك سال مصرف آنها ممنوع است
▪ مواد غذایی كه ممكن است باعث ایجاد حساسیت در كودك شوند. مثلا شیرگاو، سفیده تخم‌مرغ، انواع توت، كیوی، آلبالو، گیلاس، خربزه و بادام زمینی. اگر شیرگاو در تهیه فرنی استفاده شود، به علت اینكه جوشانده می‌شود، مقدار مواد آلرژن آن كمتر می‌شود و باعث ایجاد حساسیت نمی‌شود.
▪ برخی مواد كه خطر ایجاد خفگی در كودك ایجاد می‌كنند مثل دانه كشمش و انگور ذرت، آجیل و تكه‌های گوشت و سبزی‌هایی مثل هویج.
▪ موادی مثل چای پررنگ كه می‌توانند باعث بی‌قراری كودك شوند.
▪ عسل، چون می‌تواند باعث مسمومیت شود ولی استفاده از نوع پاستوریزه آن مشكلی ایجاد نمی‌كند.
بعد از پایان دوازده ماهگی، كودك می‌تواند از تمام مواد غذایی استفاده كند. در این سنین، غذا، منبع اصلی تامین انرژی در كودك است و شیر نقش كمكی دارد بنابراین باید حتما اول غذا به كودك داده شود و بعد شیر.
● برای اینكه عادت‌های غذایی بچه‌ها درست شكل بگیرد باید از همان زمان شروع تغذیه تكمیلی، نكاتی را رعایت كرد تا كودكان به اصطلاح بد غذا نشوند.
▪ كودك باید در زمان خوردن غذا در وضعیت راحتی قرار گیرد و غذا نزدیك او باشد. این كار باعث می‌شود كودك به راحتی و بدون اینكه تحت فشار قرار بگیرد، غذا بخورد و ریخت‌وپاش و كمتر شود.
▪ بشقاب و لوازم غذا خوردن كودك از جنس نشكن باشد. چون در صورت شكستن ظرف ممكن است كودك احساس یاس كند و یا والدین عصبانی شوند.
▪ قاشق نباید زیاد گرد باشد و لیوان به اندازه‌ای باشد كه كودك راحت آن را در دست بگیرد.
▪ رنگ مواد غذایی می‌تواند در اشتهای كودك و علاقه او به غذا تاثیر بگذارد. خوردن غذاهایی با رنگ ‌سبز، نارنجی و زرد برای كودكان جالب است. برای این كار می‌توان از سبزیجات و هویج استفاده كرد.
▪ باید هنگام صرف غذا به اندازه كافی به كودك وقت داد و از شتاب و عجله در هنگام غذا خوردن پرهیز كرد.
▪ باید بی‌ علا‌قه‌گی كودك نسبت به یك ماده غذایی را پذیرفت و با یك ماده خوراكی دیگر آن را جایگزین كرد و سپس یك هفته تا ۱۰ روز بعد مجددا آن را امتحان كرد.
▪ غذا خوردن در یك ساعت معین می‌تواند سبب تحریك اشتهای كودك شود. خستگی كودك مهم‌ترین عامل از بین بردن اشتهای اوست. بهتر است غذا زمان خواب آلودگی به كودك داده نشود و بعد از استراحت این كار انجام شود.
▪ كودك در محیط آرام بهتر غذا می‌خورد. مشاجره، بلندن كردن صدای رادیو و تلویزیون و رفت‌‌وآمد زیاد حواس را پرت كرده و تمایل او را به غذا كم می‌كند.
▪ دادن غذای یكنواخت و تكراری سبب بیزاری كودك می‌شود. حتی اگر غذای مورد علاقه كودك، پشت‌سر هم و تكراری به او داده شود، او از خوردن آن امتناع خواهد كرد.
▪ هنگامی كه رفتار كودك غلط است باید عكس‌العمل ثابت نشان داد. مثلا اگر بشقاب یا قاشق را پرت كرد نباید گاهی خندید و گاهی تنبیه كرد. بلكه باید رفتاری را در پیش گرفت كه كودك احساس كند كار خوبی انجام نداده. در صورتی كه كودك مایل است با دست غذا بخورد نباید ممانعت شود و برای تقویت احساس استقلال یك قاشق به دست كودك داد و با قاشق دیگری به او غذا داد.

منبع : روزنامه سلامت