راز خواب نیمروزی

چرا پس از خوردن یک وعده غذای کافی احساس خواب‌آلودگی داریم؟ پژوهشگران دریافته‌اند که مقدار بالای گلوکز خون، آن گونه که پس از یک وعده‌ی غذایی کافی رخ می‌دهد، گروهی از سلول‌های عصبی را خاموش می‌کند که در حالت عادی ما را بیدار و هوشیار نگه می‌دارند.
از نگاه تکاملی خواب‌آلودگی می‌تواند راهی برای بدن باشد که به ما بگوید هنگامی که غذای کافی پیدا کردید و خوردید، آرامش داشته باشد و انرژی خود را حفظ کنید. اکنون این یافته‌ی تازه به این نگاه تکاملی معنا بخشیده است. این سخن را دنیس بورداکوف، از دانشگاه منچستر انگلیس، گفته که رهبری این پژوهش را داشته است.
بورداکف می‌گوید:" از زمانی دراز می‌دانستیم که آدمی و جانوارن دیگر پس از خوردن غذا خواب‌آلود می‌شوند و از پویایی آن‌ها کاسته می شود، اما پیام عصبی که این رفتار را به راه می‌انداخت، نمی‌شناختیم." گروه پژوهشی بورداکف گروهی از سلول‌ها عصبی را مطالعه کردند که نورون‌های اورکسینی نامیده می‌شوند. این نورون‌ها در هیپوتالاموس یافت می‌شوند و پروتیین‌هایی به نام اورکسین تولید می‌کنند و این پروتیین‌ها ما را بیدار نگه می‌دارند. هنگام شب از فعالیت این نورون‌ها کاسته می‌شود و اگر کار خود را به درستی انجام ندهند، آدمی نمی‌تواند بیدار بماند.
پیش از این، پژوهشگران نشان داده بودند که گلوکز می‌تواند نورون‌های اورکسینی را مهار کند، اما نمی‌دانستیم که آن‌ها چگونه به گلوکز پاسخ می‌دهند. گروه بورداکف نورون‌های ارکسینی را در معرض تغییرهای میزان گلوکز، مانند آنچه‌ که طی چرخه‌های روزانه‌ی خوردن و گرسنگی در مقدار گلوکز خون رخ می‌دهد، قرار دادند. سپس میزان فعالیت نورون‌ها را اندازه‌گیری کردند.
بورداکف می‌گوید:" آن‌چه که ما دریافتیم این است که فعالیت این نورون‌ها را با افزایش اندکی در میزان گلوکز که با وعده‌ی غذایی عادی ارتباط دارد، می‌توان کاهش داد." به نظر می‌رسد گلوکز روی کانال‌ها یون پتاسیم در غشای نورون‌ها اثر می‌گذارد.
بورداکف بر این باور است که این یافته می‌تواند به ما بگوید که چرا پس از یک وعده‌ی غذایی خواب‌آلود می‌شویم و زمانی که گرسنه هستیم، خوابیدن برای ما دشوار می‌شود، زیرا زمانی که مقدار گلوکز پایین است، فعالیت نورون‌ها اورکسینی بالاست. به نظر او نورون‌های اورکسینی اطمینان می‌دهند که ما بیداریم و زمانی که گرسنه هستیم به ما هشدار می‌دهند تا در پی غذا باشیم. زمانی که سیر شدیم، از فعالیت آن‌ها کاسته می‌شود تا انرژی خود را در جست و جوی غذای بیش‌تر از دست ندهیم.



منبع:
Linda Geddes, NewScientist.com news service, ۱۵:۴۲ ۰۵ June ۲۰۰۶

منبع : مطالب ارسال شده