ضداضطراب‌ها و خواب‌آورها

- توصیه‌های درمانی:

۱. درمان اضطراب حاد:

اضطراب حاد به بهترین شکلی به تجویز خوراکی یا تزریقی بنزودیازپین‌ها پاسخ می‌دهد. گاه از آنتاگونیست‌های گیرنده دوپامین (آنتی‌پسیکوتیک‌های تیپیک) برای کنترل افرادی که به شکل حاد مضطرب می‌باشند و رفتار آژیته و تهاجمی از خود بروز می‌دهند، استفاده می‌شود.

۲. درمان اضطراب مزمن:

- ضدافسردگی‌ها:

مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)، ونلافاکسین و نفازودون، ضدافسردگی‌هائی هستند که برای کنتزل اختلالات اضطرابی مزمن، از جمله اختلال اضطراب فراگیر، اختلال پانیک، اختلال وسواس فکری - عملی، اختلال اضطراب اجتماعی، و اختلال استرس پس از تروما، فوبی‌ها؛ و آژیتاسیون مرتبط با اختلال دوقطبی I، نیز عوامل خط اول محسوب می‌شوند، به‌نظر می‌رسد که یک داروی ضدافسردگی برای اینکه در درمان علایم وسواسی فکری - عملی مؤثر باشد باید دارای فعالیت سروتونرژیک ذاتی باشد.

- بنزودیازپین‌ها:

بنزودیازپین‌ها که فاقد فعالیت سروتونرژیک می‌باشند، به‌صورت طولانی‌مدت در درمان علایم اضطراب فراگیر و اختلال پانیک و نه برای اختلال وسواس فکری، عملی به‌کار می‌روند ^(۱).

(۱) . داروهای ارجح برای درمان طولانی‌مدت و پیشگیری از حملات پانیک کدام است؟ (پرانترنی شهریور ۷۹)

الف ـ هالوپریدول - تری‌هگزی‌فنیدیل		ب ـ کلومی‌پرامین - آلپرازولام
ج ـ پروپرانولول - کلونیدین		د ـ نورولپتیک‌های Long acting مانند فلوفنازول دکانوات

پاسخ: گزینه ب

- بوسپیرون:

بوسپیرون توسط FDS برای درمان اختلالات اضطرابی، به‌خصوص اختلال اضطراب فراگیر، پذیرفته شده است. البته بسیاری از متخصصان به‌علت کارآئی محدود، آن را یک عامل خط دوم در نظر می‌گیرند.

- بوپروپیون:

بوپروپیون یک ضدافسردگی غیرسروتونرژیک است که معمولاً برای درمان علایم اضطرابی به اندازه عوامل سروتونرژیک مؤثر نمی‌باشد.

- میرتازاپین:

میرتازاپین برای درمان علایم اضطرابی مؤثر است، اما به‌علت اثر آرام‌بخشی - رخوت‌زائی بارز آن، کاربرد محدودی دارد.

- درمان‌های خط سوم:

عوامل قدیمی‌تر (مهارکننده‌های مونوآمینواکسیداز [MAOIs] و داروهای سه‌حلقه‌ای و چهارحلقه‌ای) و داروهای سه‌حلقه‌ای و چهارحلقه‌ای) کارا می‌باشند، ولی ممکن است باعث عوارض جانبی شدیدی شوند.

۳. درمان بی‌خوابی:

- غیربنزودیازپین‌ها:

زولپیدم (Zolpidem) و زالپلون (zaleplon) داروهای غیربنزودیازپینی هستند که برای درمان بی‌خوابی نسبت به بنزودیازپینی هستند که برای درمان بی‌خوابی نسبت به بنزودیازپین‌ها مزیت‌های خاصی دارند: شروع اثر سریعی دارند، به‌طور اختصاصی بر روی بی‌خوابی اثر می‌گذارند، فاقد خواص شل‌شدگی عضلانی و ضدتشنج می‌باشند، به‌طور کامل در عرض ۴ یا ۵ ساعت متابولیزه می‌شوند، و به‌ندرت باعث علایم ترک یا بی‌خوابی برگشتی (ریباند ـ rebound) می‌شوند. دوز معمول هنگام خواب برای هر کدام از آنها ۱۰ میلی‌گرم می‌باشد. گفته می‌شود که زولپیدم برای ۵ ساعت و زالپلون برای ۴ ساعت مؤثر می‌باشند. عوارض جانبی ممکن است شامل گیجی، تهوع و خواب‌آلودگی باشد.

- بنزودیازپین‌ها:

پنج بنزودیازپینی که عمدتاً به‌عنوان خواب‌آور مورد استفاده قرار می‌گیرند، عبارتند از فلورازپام، تمازپام، کوازپام، استازولام و تریازولام. بنزودیازپین‌ها تأخیر در خواب را کوتاه می‌کنند و پیوستگی خواب را افزایش می‌دهند، بنابراین برای درمان بی‌خوابی مناسب هستند.

بنزودیازپین‌ها همچنین مراحل ۳ و ۴ خواب (خواب موج کوتاه یا عمیق) را کوتاه می‌کنند و بنابراین برای درمان خوابگردی و وحشت‌های شبانه، که در مراحل خواب عمیق اتفاق می‌افتند، مناسب هستند. بنزودیازپین‌ها اختلالات مربوط به خواب حرکت سریع چشم (REM) و از همه بارزتر رفتار تهاجمی در طی خواب REM (اختلال رفتار REM) را سرکوب می‌کنند.

- ترازودون:

ترازودون با دوز پائین، یعنی ۲۵ تا ۱۰۰ میلی‌گرم قبل از خواب، به شکل گسترده‌ای برای درمان بی‌خوابی به‌کار می‌رود. این دارو اثر مطلوبی بر روی ساختمان خواب دارد.