صنعت فولاد ایران باید از صادرات شمش به صادرات تکنولوژی برسد

به گزارش خبرنگار دانش و فناوری خبرگزاری دانشجو، در جریان بازدید جمعی از دانشجویان دانشگاه تهران از شرکت ذوب‌آهن اصفهان، که به همت مرکز تخصصی فولاد دانشگاه تهران و انجمن علمی سیاست‌گذاری عمومی این دانشگاه برگزار شد، مرتضی شیرین‌پرور‌ مدیر مهندسی نورد شرکت ذوب‌آهن اصفهان، ضمن خوش‌آمدگویی به دانشجویان، بر نقش نسل جوان در آینده صنعت کشور تأکید کرد و گفت: امیدواریم آینده‌سازان ایران بتوانند کشور را بسازند و روزبه‌روز شرایط را بهتر کنند. برای شرکت ذوب‌آهن اصفهان افتخار است که امروز میزبان شماست.»

او با قدردانی از همکاری روابط‌عمومی شرکت در فراهم‌سازی شرایط بازدید در روز تعطیل افزود: اگر برنامه‌ریزی زودتر انجام می‌شد، امکان بازدید از خطوط تولید و گفت‌وگوهای تخصصی‌تر درباره همکاری شرکت با دانشگاه تهران نیز فراهم بود.

مروری بر تاریخچه و ظرفیت تولید ذوب‌آهن اصفهان

شیرین‌پرور با اشاره به قدمت بیش از نیم‌قرنی این مجموعه صنعتی توضیح داد: بر اساس قرارداد مبادله‌شده در ۲۳ دی‌ماه ۱۳۴۴، عملیات اجرایی شرکت در سال ۱۳۴۶ آغاز شد و از سال ۱۳۵۱ تولید فولاد به‌صورت رسمی شروع شد.»

وی یادآور شد که حدود ۸۰ درصد فولاد جهان با همان روشی تولید می‌شود که در ذوب‌آهن اصفهان مورد استفاده قرار دارد. به گفته او، از حدود دو میلیارد تن ظرفیت جهانی فولاد، بیش از ۱.۱ میلیارد تن آن در چین قرار دارد و ۹۰ درصد فولاد چین به روش کوره‌بلند تولید می‌شود.

مدیر مهندسی نورد ذوب‌آهن ظرفیت تولید فعلی شرکت را ۳.۶ میلیون تن اعلام کرد و گفت: دو کوره‌بلند یک‌میلیون و چهارصد هزار تنی و یک کوره‌بلند ۸۰۰ هزار تنی در سال، تولید چدن را انجام می‌دهند. با وجود این زیرساخت‌ها، امکان تولید نزدیک به سه میلیون تن فولاد در سال وجود دارد، اما به دلیل کمبود مواد اولیه، در حال حاضر تولید سالانه به کمتر از ۲ تا ۲.۵ میلیون تن رسیده است.»

مزیت‌های روش کوره‌بلند و اهمیت انرژی و مواد اولیه

شیرین‌پرور در تشریح مزیت‌های روش کوره‌بلند اظهار کرد: در این روش از زغال‌سنگ و کک استفاده می‌شود و گازهای فرآیندی به‌عنوان محصول جانبی در نیروگاه‌ها تبدیل به برق می‌شوند.»

به گفته او، شرکت ذوب‌آهن ۲۳۰ مگاوات ظرفیت تولید برق دارد و در صورت تأمین گاز و آب کافی، نه تنها نیاز خود را از شبکه دریافت نمی‌کند بلکه ۷۰ تا ۸۰ مگاوات نیز می‌تواند به شبکه سراسری تحویل دهد. وی یادآور شد که در سال‌های اخیر، در ایام پیک مصرف، برق تولیدی شرکت در اختیار شبکه قرار گرفته است.

او همچنین با اشاره به اهمیت و کمبود مواد اولیه موردنیاز گفت: «اگر سالانه حدود ۷ میلیون تن سنگ‌آهن با عیار مناسب تحویل شرکت شود، امکان تولید ۳.۶ میلیون تن فولاد وجود دارد، در حالی که اکنون چنین مقداری تأمین نمی‌شود. همچنین زغال‌سنگ مورد نیاز نیز به اندازه کافی تحویل نمی‌شود.»

وی در تشریح تفاوت زغال‌سنگ و کک افزود: زغال‌سنگ مانند چوب است و در معرض هوا می‌پوسد، اما کک همانند زغال است که در کوره‌های بدون هوا و با دمای حدود ۹۰۰ درجه تولید می‌شود و خراب نمی‌شود.»

فضای سبز ۱۸ هزار هکتاری و نقش آن در جذب کربن

شیرین‌پرور یکی از مهم‌ترین مزیت‌های ذوب‌آهن را وجود ۱۸ هزار هکتار فضای سبز و جنگل‌کاری صنعتی عنوان کرد و گفت: این مجموعه در صورت اعمال سیاست‌های جهانی فروش یا خرید امتیاز CO₂، به‌دلیل ترسیب سالانه میلیون‌ها تن کربن، عملاً نیازی به خرید این امتیازها ندارد.»

وی به مزایای اقتصادی محصولات این فضای سبز نیز اشاره کرد و افزود: بخشی از درآمد شرکت از برداشت بادام وحشی و سایر محصولات این اراضی تأمین می‌شود.

استفاده از پساب شهری و کاهش برداشت از زاینده‌رود

مدیر مهندسی نورد ذوب‌آهن به اقدامات شرکت در مدیریت منابع آب اشاره کرد و گفت: بخشی از آب مورد نیاز را از پساب شهرهای اطراف خریداری می‌کنیم. تصفیه‌خانه جدید شرکت با ظرفیت ۸۵۰ مترمکعب در ساعت در حال احداث است تا پساب‌ها را برای استفاده در خط تولید آماده کند.»

وی با بیان اینکه در سال ۱۳۴۶ سد زاینده‌رود برای پایداری آب مورد نیاز ذوب‌آهن ساخته شد، گفت: امروز سهم اندکی از این منبع داریم و امیدواریم زاینده‌رود به‌زودی پرآب شود. مصرف آب صنعت کمتر از ۵ درصد است در حالی که بیش از ۹۰ درصد آب در بخش کشاورزی استفاده می‌شود.»

شیرین‌پرور همچنین بر لزوم اصلاح الگوی مصرف آب، مکانیزه شدن کشاورزی و تغییر نگاه مدیریتی در تخصیص منابع تأکید کرد.

لزوم حرکت کشور به سمت صادرات تکنولوژی

وی با اشاره به کاهش درآمدهای نفتی تأکید کرد: بعد از سال ۲۰۵۰ احتمالاً فروش نفت امکان‌پذیر نخواهد بود و ما باید صادرکننده تکنولوژی، دانش فنی و محصولات صنعتی باشیم. این مسئولیت بر عهده نسل جوان و دانشجویان است.»

او توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان، ارتقای فناوری و تولید محصولات جدید را از عوامل حیاتی آینده اقتصاد ایران دانست.

جایگاه ایران در ارزش افزوده فولاد و برنامه ذوب‌آهن

شیرین‌پرور در مقایسه ارزش افزوده فولاد ایران با کشورهای دیگر اظهار کرد: فولاد آلمان و ژاپن با ارزش افزوده ۱۶۰۰ تا ۲۰۰۰ دلار در هر تن تولید می‌شود. ترکیه حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ دلار ارزش افزوده دارد. اما ایران به‌دلیل تولید فولاد ساده کربنی، شمش را با حدود ۵۰۰ دلار صادر می‌کند و حتی کمتر نیز شده است.»

او افزود: ذوب‌آهن از سال ۱۳۹۶ تولید ریل ملی را آغاز کرده است و اکنون این محصول را با قیمت حدود هزار یورو به فروش می‌رسانیم. در صورت رفع تحریم‌ها، امکان صادرات با قیمت ۱۱۰۰ تا ۱۲۰۰ دلار وجود دارد.»

به‌روزرسانی فناوری و مزیت کوره‌بلند در استفاده از سنگ‌آهن کم‌عیار

وی در پاسخ به تبلیغات منفی درباره سنتی بودن ذوب‌آهن گفت: کوره‌بلند شماره سه در سال ۱۳۸۷ و نورد ۶۵۰ در سال ۱۳۹۴–۹۵ مطابق آخرین فناوری‌های روز دنیا راه‌اندازی شده‌اند.»

او توضیح داد که در فرایند کوره‌بلند، امکان استفاده از سنگ‌آهن با عیار ۵۶ تا ۵۷ درصد وجود دارد، در حالی که واحدهای احیای مستقیم نیازمند سنگ‌آهن با عیار ۶۵ درصد هستند.

مدیر مهندسی نورد ذوب‌آهن اصفهان در پایان با تأکید بر خودکفایی انرژی در این شرکت گفت: ذوب‌آهن با استفاده از زیرساخت‌های فعلی، تقریباً بی‌نیاز از گاز، برق و بسیاری از یوتیلیتی‌هاست و تنها نیاز اساسی آن تأمین پایدار آب است. برداشت آب شرکت اکنون حدود ۴۰ درصد سهمیه پیش‌بینی‌شده است و با بهره‌برداری از پساب‌ها، این رقم به حداقل خواهد رسید.»

او سخنان خود را با تشکر از دانشجویان و ابراز امیدواری برای همکاری‌های آینده دانشگاه و صنعت خاتمه داد.