وکالت یکی از ارکان بنیادین دادرسی عادلانه است

ایرنا/ تهران- ایرنا- رئیس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه وکالت یکی از ارکان بنیادین دادرسی عادلانه است، گفت: حق شهروندی مفهومی صرفاً نوشتاری در قوانین نیست، بلکه از نخستین لحظه مواجهه فرد با نظام قضایی معنا پیدا می‌کند؛ جایی که نبود دفاع مؤثر، توازن قدرت را به‌طور جدی برهم می‌زند.

به گزارش روز پنجشنبه ایرنا از اتحادیه سراسری کانون‌های وکلای دادگستری ایران (اسکودا)، محمد سرگزی در پنجاه‌وششمین همایش سراسری اتحادیه سراسری کانون‌های وکلای دادگستری ایران (اسکودا) اظهار کرد: وکالت تنها یک شغل یا حرفه نیست، بلکه بخشی جدایی‌ناپذیر از تضمین دادرسی عادلانه به‌شمار می‌رود. هرگونه تضعیف این جایگاه، به‌تدریج زمینه بروز بی‌عدالتی ساختاری را فراهم می‌کند؛ نه الزاماً از سر سوءنیت افراد، بلکه به دلیل ایجاد سازوکارهایی که خطا و سوءاستفاده را کم‌هزینه می‌سازد.

وی با اشاره به اینکه چالش اصلی در پرونده‌های قضایی، افراد نیستند بلکه فرآیند رسیدگی است، افزود: بحث بر سر بی‌گناهی یا گناهکاری همه متهمان نیست، بلکه بر سر عادلانه بودن روند رسیدگی است. هنگامی که فرآیند دادرسی منصفانه نباشد، حقیقت نیز آسیب می‌بیند. حتی فردی که مرتکب تخلف شده، نباید بدون برخورداری از دفاع واقعی، در معرض یک روند ناعادلانه قرار گیرد؛ چرا که تضعیف استانداردهای دادرسی، امنیت حقوقی همه شهروندان را تهدید می‌کند.

رئیس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس در ادامه، تحقق نقش واقعی وکیل در صیانت از حقوق شهروندی را منوط به سه کارکرد اساسی دانست و توضیح داد: نخست، کاهش خطا و پیشگیری از تصمیم‌های نادرست از طریق طرح پرسش‌های دقیق، بررسی مستندات، آشکارسازی تناقض‌ها و به چالش کشیدن روایت‌های فاقد پشتوانه؛ امری که هزینه خطا را افزایش داده و کیفیت تصمیم قضایی را ارتقا می‌دهد.

سرگزی، دومین کارکرد وکیل را دفاع از فرآیند دادرسی، نه صرفاً دفاع از شخص متهم، عنوان کرد و گفت: وکیل الزاماً مدافع فرد نیست، بلکه پاسدار قانون‌مداری و رعایت اصول دادرسی است. تضعیف این اصول به بهانه مصلحت یا امنیت، در نهایت به جایگزینی قانون با سلیقه و اختیار فردی می‌انجامد.

وی سومین نقش حیاتی وکیل را ایجاد توازن واقعی قدرت از طریق حضور مؤثر و به‌موقع دانست و تأکید کرد: میان داشتن وکیل و دسترسی به وکیل مؤثر تفاوتی اساسی وجود دارد. اگر حضور وکیل با تأخیر همراه باشد، یا دسترسی او محدود شود، یا امکان مطالعه پرونده و ارتباط مؤثر با موکل از او سلب شود، دفاع به امری تشریفاتی تقلیل می‌یابد و دفاع تشریفاتی، تضمین‌کننده دادرسی عادلانه نیست.

پنجاه‌وششمین همایش سراسری اسکودا با حضور وکلا، حقوقدانان و مسئولان قضایی و تقنینی کشور برگزار شد و تمرکز آن بر بررسی چالش‌ها و الزامات تحقق دادرسی عادلانه و حقوق شهروندی در نظام قضایی بود.