حل مسائل کنونی سیاست خارجی ما بیش از هر مورد دیگری مستلزم ابتکار است/ در حوزه ائتلاف‌سازی فعال نبودیم

کوروش احمدی دیپلمات پیشین در گفت‌وگو با ایلنا، در رابطه با ارزیابی خود از علل عدم موفقیت ایران در ارائه ابتکارات دیپلماتیک برای حل و فصل منازعات منطقه‌ای گفت:  برای اینکه یک کشور طرحی ارائه دهد و این طرح به لحاظ عملی و دیپلماتیک پیشرفتی داشته باشد، نیاز به همراهی کشورهای دیگر دارد. معمولاً در روابط بین‌الملل، اگر کشوری ایده، فکر یا طرحی دارد، قبل از انتشار عمومی، آن را با چند کشوری که احتمال می‌دهد همفکر باشند، مطرح می‌کند.

هیچ طرح بین‌المللی به صورت تک‌نفره هرگز پیش نرفته است

وی ادامه داد: کشوری که ایده ای دارد پس از تأمین رضایت چند کشور همفکر که ممکن است مستلزم تغییر اندک محتوای طرح il باشد، در نهایت با کشورهای همفکر که هر چه تعدادشان بیشتر باشد بهتر است، همکاری می‌کند. اگر ده‌ها کشور همفکر وجود داشته باشد، بسیار مطلوب است؛ اما حداقل چهار یا پنج کشور همفکر ضروری است که قبل از ارائه عمومی و علنی طرح، در مورد آن نظر دهند و موافقت خود را اعلام می کنند و متعهد می‌شوند که پس از اعلام عمومی طرح توسط بانی اصلی، از آن حمایت کنند. هیچ طرح بین‌المللی به صورت تک‌نفره هرگز پیش نرفته و حمایت کشورهای دیگر ضروری است.

طرح‌های ایران اغلب به صورت انفرادی ارائه شده‌اند

این کارشناس ارشد روابط بین‌الملل با طرح این پرسش که آیا برای این طرح‌هایی که ما ارائه داده‌ایم،  از قبل تلاشی برای جلب حمایت کشورهای دیگر داشته یا خیر، گفت: نمی‌دانم، اما نشنیده‌ام که تلاشی در این زمینه انجام شده باشد و فکر می کنم این طرح‌ها اغلب به صورت انفرادی ارائه شده‌اند. اینکه چرا به صورت انفرادی ارائه شده اند، به موقعیت کشورمان برمی‌گردد. یعنی وقتی کشوری در جامعه بین‌المللی و نزد کشورهای دیگر موقعیت و اعتباری داشته باشد، در آن صورت کشورهای بیشتری برای پیشبرد طرح هایی که ممکن است داشته باشد، همکاری می کنند و اگر طرحی اعلام کند، از آن حمایت خواهند کرد.

ما در حوزه ائتلاف‌سازی هیچ‌گاه فعال نبوده‌ایم

این دیپلمات با تجربه کشورمان با بیان اینکه یک مشکل اساسی و ساختاری در ایران وجود دارد، عنوان کرد: همیشه در چند دهه گذشته یک مشکل اساسی وجود داشته است؛ ایران همیشه کشور تک‌رویی بوده  و در کار ائتلاف‌سازی در جامعه بین‌المللی به‌طور جدی فعالیت نکرده است. سیاست خارجی و دیپلماسی چند اهرم و چند محور فعالیت دارد؛ یکی مذاکره و دیگری ائتلاف‌سازی است که هر دو تقریباً به یک اندازه اهمیت دارند. ما در حوزه ائتلاف‌سازی هیچ‌گاه فعال نبوده‌ایم و اگر تلاشی هم شده، هیچ‌گاه با موفقیت همراه نبوده است. در نتیجه، یک کشور تک‌رو که در حوزه ائتلاف‌سازی فعال و موفق نبوده، اگر طرحی ارائه کند، احتمال موفقیت آن بالا نخواهد بود.

حل مسائل کنونی سیاست خارجی ما بیش از هر مورد دیگری مستلزم ابتکار است

احمدی درباره شرایط ایران در ارتباط با نهادهای بین‌المللی و تاثیری که روابط پرچالش ما بر عملکرد دستگاه دیپلماسی داشته است، گفت:  این بحث دیگری است و بستگی به این دارد که چه ابتکاراتی داشته باشیم. اکنون باید خلاقیتی در ارتباط با این مسئله به خرج دهیم، زیرا حل مسائل کنونی سیاست خارجی ما بیش از هر مورد دیگری مستلزم ابتکار و خلاقیت است. به این معنی که مثلا ایران باید برای حل مشکلش با آمریکا ابتکار عمل نشان دهد و منتظر نماند که مثلاً آمریکا طرحی به ما ارائه کند.

این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل افزود:  در شرایط کنونی، چنین اتفاقی نخواهد افتاد، زیرا آمریکا تحت فشار اقتصادی از ناحیه ما قرار ندارد که نیازی داشته باشد طرحی ارائه کند. ما از ناحیه آمریکا تحت فشار اقتصادی قرار داریم و برای حل فشار اقتصادی که به مرحله بسیار وخیمی رسیده، لازم داریم که ابتکار عمل نشان دهیم، خلاقیت به خرج دهیم، ایده بدهیم، فکر کنیم و طرح ارائه دهیم تا بتوانیم کار را پیش ببریم. اما ظاهراً بنا بر این است که منتظر بمانیم تا آمریکا به ما طرح بدهد. این گونه کار هرگز پیش نمی‌رود.

در یک وضعیت اضطراری قرار داریم

وی درباره روابط ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی  و اظهارات اخیر رافائل گروسی مبنی بر اینکه همچنان اورانیوم دارای غنای بالا در ایران از بین نرفته است، بیان کرد:  هم اساسنامه آژانس و هم موافقت‌نامه پادمان تکلیف ما را روشن کرده است. به خاطر اینکه سایت‌های هسته‌ای ما مورد حمله قرار گرفت، به‌طور طبیعی و قابل درک، مدتی لازم بود تا خود را با شرایط جدید تطبیق دهیم. اما بالاخره دیر یا زود وضعیت باید روشن شود و تکلیفان را روشن کنیم. حملاتی که شد ما را در یک وضعیت فورس ماژور قرار داد. اما این وضعیت و دوره آن نامحدود و همیشگی نیست و ناچاریم بالاخره روزی به موافقتنامه پادمان بازگردیم.

باید به شکلی با بن‌بستی که در رابطه با آژانس داریم، مواجه شویم

احمدی خاطرنشان کرد:  بازگشت به کار با آژانس نیاز به یک توافق دارد، مانند توافقی که در قاهره شکل گرفت. اینکه ما بعد از اسنپ بک اعلام کردیم که توافق قاهره دیگر معتبر نیست و آن را کان لم یکن اعلام کردیم نیز تا مدتی قابل درک است اما نه برای همیشه. بنابراین نهایتا باید به شکلی با بن‌بستی که در رابطه با آژانس داریم، مواجه شویم. این مسئله بسیار مهمی است زیرا اگر کار ما با آژانس به یک سرانجامی نرسد و به نحوی حل نشود،  بهانه‌ای می‌شود برای اینکه دیگران از آن سوءاستفاده کنند.