چرایی مخالفت با افزایش سن ورود به دانشگاه فرهنگیان به ۳۰ سال؛ هنوز علت وضع این مصوبه مشخص نیست

«احمد محجوبیان» کارشناس و پژوهشگر حوزه آموزش‌وپرورش در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره افزایش سن ورود به دانشگاه فرهنگیان توضیح داد: در حال حاضر بر اساس قوانین، حداکثر سن ورود به دانشگاه فرهنگیان ۲۴ سال است. اما یک مصوبه شورای معینِ شورای عالی انقلاب فرهنگی این سن را به ۳۰ سال رسانده است به این معنا که حداکثر سن ورود به دانشگاه فرهنگیان را به ۳۰ سال افزایش دهند. این مصوبه هنوز ابلاغ نشده و فعلاً تبدیل به یک مقرره لازم‌الاجرا نشده است. این مصوبه در محافل کارشناسی محل بحث قرار گرفته و این سوال مطرح است که آیا این اقدام درست است یا خیر. 

او اضافه کرد: وقتی می‌خواهیم درباره یک مساله‌ای سیاست‌گذاری یا قانون‌گذاری جدید انجام دهیم، علت آن دو مساله می‌تواند باشد، یا قصد داریم مشکلی را رفع کنیم یا مشکل خاصی وجود ندارد و فقط می‌خواهیم سیستم را ارتقا دهیم. از آنجایی که این مصوبه هم اقدام برای سیاست‌گذاری است، باید این موضوع بررسی شود که علت این سیاستگذاری و مصوبه کدام یک از این موارد است؛ یعنی سقف سنی ۲۴ سال مشکلی را برای نظام تربیت معلم ایجاد کرده و باید سقف آن را افزایش دهیم؟ 

او با بیان اینکه مشخص نیست، این مصوبه می‌خواهد کدام مشکل را حل کند، عنوان کرد: «البته فرضیاتی در این زمینه به ذهن من و همکارانم رسیده است مثلاً فرض کنید افراد مستعد و علاقه‌مند به حرفه معلمی داریم که سن‌شان از ۲۴ سال گذشته و به دلیل هدایت تحصیلی اشتباه، به حوزه‌های دیگرِ آموزش عالی رفته‌اند و اکنون می‌خواهند معلم شوند. اگر مصوبه قصد دارد راه را برای چنین افرادی باز کند باید گفت قوانینی وجود دارد که این افراد می‌توانند با استفاده از آن وارد حرفه معلمی شوند. مانند بند «ب» ماده ۸۸ قانون برنامه هفتم که به دانشجویان دانشگاه‌های غیر از تربیت معلم، بر اساس شروط مقرر شده در بند مذکور اجازه داده دوره‌های تربیت معلم را بگذرانند. همچنین در ماده ۲۸ اساسنامه دانشگاه فرهنگیان هم این اجازه به چنین افرادی داده شده است. بنابراین به وضع مصوبه جدید برای کمک به این افراد نیاز نیست. 

به گفته این کارشناس آموزش و پرورش اگر علت وضع این مصوبه رفع کاهش ورودی دانشگاه فرهنگیان باشد باید گفت آماری که ما از متقاضیان ورود به این دانشگاه داریم، چنین مشکلی را نشان نمی‌دهد بلکه روزبه‌روز شاهد افزایش متقاضیان ورود به این دانشگاه هستیم که علت آن هم امنیت شغلی است که این دانشگاه در سال‌های اخیر برای برای دانشجومعلم‌های خود ایجاد کرده، حتی رتبه‌های کنکور افرادی که وارد این دانشگاه می‌شوند هم رو به بهبود است که نشان‌دهنده افزایش جذابیت این دانشگاه برای متقاضیان است. بنابراین در این حوزه هم دانشگاه فرهنگیان با مشکلی مواجه نیست. 

او احتمالی دیگری را برای وضع این مصوبه بررسی کرد: شاید برخی بگویند در «مناطق محروم»، افراد در سنین بالا می‌توانند تحصیلات‌شان را به حدی برسانند که امکان تقاضا برای ورود به دانشگاه را داشته باشند. این عجیب است که بگوییم فردی تا سن ۲۴ سال دیپلم نگرفت علاقه‌مند به معلمی است. فارغ از این عجیب بودن مساله باید بررسی شود که تعداد چنین افرادی در میان متقاضان ورود به دانشگاه فرهنگیان چقدر است و در مرحله بعد هم مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی را با ذکر یک قید در مصوبه، به مناطق محروم اختصاص دهیم. یعنی بگوییم افزایش سن ورود به دانشگاه فرهنگیان مختص افرادی است که در این مناطق خاص متولد شده یا دیپلم‌شان را گرفته‌اند. 

فقدان یک توجیه قانع‌کننده

محجوبیان معتقد است که اگر این سه موضوع مورد نظر تصویب‌کنندگان مصوبه افزایش سن بوده باید گفت که هیچ یک از آن‌ها خیلی قابلیت توجیه چنین سیاست‌گذاری را ندارند. بنابراین مشکلی به لحاظ سقف سنی فعلی وجود ندارد که مصوبه آن را رفع کند. از منظر سیاست‌گذاری برای ارتقا وضع موجود هم بررسی ما نشان می‌دهد که این مصوبه نه تنها شرایط را ارتقا نمی‌دهد، بلکه باعث بروز مشکلاتی در سیستم تربیت معلم می‌شود. 

او اولین ایراد را مرتبط با رابطه سن و انرژی فرد دانست: «از منظر مباحث تربیتی، هرچه سن فرد بالا می‌رود، میزان تربیت‌پذیری و هویت‌پذیری او کاهش می‌یابد. معلمی یک شغل هویتی است نه یک شغل ماشینی. معلم صرفا مفاهیم را به ذهن دانش‌آموز منتقل نمی‌کند، ضمن آموزش دانش‌آموزان خود را تربیت هم می‌کند و باید بتواند الگوی دانش‌آموز باشد. مباحث کارشناسی می‌گوید سن تربیت‌پذیری و هویت‌پذیری یک فرد ۳۰ ساله رو به اتمام است. فردی که در این سن وارد دانشگاه فرهنگیان می‌شود، با فردی که در سنین ۱۸ سالگی یا حتی ۲۴ سالگی وارد دانشگاه می‌شود، تفاوت دارد. در این سنین افراد هنوز قابلیت‌هایی برای هویت‌پذیری دارند، ولی بسیار دور از ذهن است که بتوان فرد ۳۰ ساله را مورد تربیت‌پذیری و هویت‌پذیری قرار داد. 

این کارشناس آموزش و پرورش تصریح کرد که با افزایش سن، انرژی انسان کاهش می‌یابد و میزان انرژی در یک فرد ۳۰ ساله نسبت به فرد ۱۸ یا ۲۰ ساله کمتر است؛ یعنی برای تربیت افرادی سرمایه‌گذاری می‌شود که انرژی کافی برای این شغل را نخواهند داشت. یعنی فرد در ۳۰ سالگی وارد دانشگاه شده و در ۳۴ سالگی هم فارغ‌التحصیل می‌شود چنین فردی چقدر انرژی برای تدریس در مدرسه دارد. معلمی شغلی است که شادابی زیاد می‌طلبد. 

مجوبیان ایراد دیگری را هم بر این موصوبه وارد کرد: اگر سن بازنشستگی را ۳۰ سال در نظر بگیریم دانشجویان این دانشگاه بعد از ۴ سال تحصیل خود باید ۲۶ سال هم در خدمت تعلیم و تربیت دانش‌آموزان باشند. از طرف دیگر هیچ شرطی هم برای اینکه فرد قبلا شاغل نبوده باشد در این مصوبه نیامده است. یعنی ممکن است فرد قبلا از سن ۲۰ سالگی در شغل دولتی یا غیردولتی مشغول بوده باشد. یعنی این فرد ۱۰ سال سابقه بیمه‌پردازی دارد. چهار سال هم در دانشگاه فرهنگیان درس می‌خواند که این عدد به ۱۴ سال می‌رسد. در واقع چنین فردی نیمی از عمر کاری خود را طی کرده و کافی است ۱۶ سال هم برای آموزش و پرورش کار کند. اگر ۱۶ سال خدمت را با ۲۶ سال خدمت مقایسه کنیم متوجه می‌شویم که بسیار محتمل است که آموزش و پرورش ۴ سال روی این گروه از دانشجویان سرمایه‌گذاری کند، اما مدت کمتری از خدمات آن‌ها استفاده کند که این موضوع به‌لحاظ اقتصادی و تربیتی به ضرر نظام آموزشی است. 

او بیان کرد: بعید است که این مصوبه بتواند ارتقایی در سیستم آموزشی ایجاد کند و هنوز هم دلیل قانع‌کننده‌ای برای این مصوبه نشنیده‌ام. ما هنوز نمی‌دانیم که مصوبه افزایش سن قرار است کدام مشکل را حل کند و توجیه تصویب چنین مصوبه‌ای چیست.