فاصله عمیق خوابگاه‌های متاهلی با نیاز کشور/ بحران خوابگاه‌های متأهلین؛ مانعی خاموش در مسیر ازدواج دانشجویان

به گزارش  خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، مسئله خوابگاه‌های دانشجویی، به‌ویژه خوابگاه‌های متأهلین، یکی از محور‌های اساسی در کیفیت زندگی، تحصیل و حتی وضعیت روانی دانشجویان است. روند نزولی جمعیت ایران و بحران ازدواج در دهه اخیر نشان داده است که نبود امکاناتی مانند خوابگاه‌های متأهلین می‌تواند مانعی جدی در مسیر شکل‌گیری خانواده‌های جوان در دوران تحصیل باشد.

براساس اطلاعات مرکز آمار ایران مبتنی‌بر پرسش‌نامه هزینه و درآمد خانوار و همچنین نظرسنجی‌های صورت گرفته از جوانان، یکی از مهم‌ترین چالش‌ها درخصوص ازدواج بهنگام و شروع زندگی مشترک، هزینه‌های مرتبط با مسکن بوده که در این میان یکی از مسیر‌های کاهش هزینه‌های مسکن جهت تشویق به شروع زندگی در میان جوانان، تقویت خوابگاه‌های دانشجویی متأهلین است.

اگر چه مسئله خوابگاه‌های متاهلین در قوانین مختلف دیده شده، اما در قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت ذیل ماده (۷) این موضوع با هدف ظرفیت‌سازی جدید و تعیین تکالیف مشخص برای هر دستگاه مجددا دیده شد.

با توجه به تأکید قوانین بر ضرورت احداث و بازسازی خوابگاه‌های متأهلین، بررسی و ارزیابی میزان توسعه خوابگاه‌های متأهلین در دانشگاه‌ها نشان می‌دهد که اگرچه شاهد رشد در تعداد و ظرفیت خوابگاه‌های متأهلین پس از تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت هستیم، اما همچنان شکاف عمیقی بین نیاز دانشجویان با وضعیت موجود وجود دارد.

صف طولانی خوابگاه‌های متاهلی

در حال حاضر به علت فقدان سامانه متمرکز، امکان رصد نسبت افرادی که موفق به دریافت خوابگاه می‌شوند در مقایسه با کلیه دانشجویان متقاضی خوابگاه وجود ندارد. این مساله از این حیث حائز اهمیت است که در فقدان چنین سامانه متمرکزی امکان سنجش نیاز واقعی دانشجویان و سپس برنامه‌ریزی برای اقدامات زیر ساختی در این راستا وجود ندارد. با این وجود، جلسه با کارشناسان و فعالان این حوزه نشان می‌دهد که به علت کمبود خوابگاه‌های متأهلی، امکان دریافت خوابگاه برای تمامی دانشجویان متقاضی وجود ندارد و صف انتظار دریافت این تسهیلات نیز بسیار طولانی است.

به‌رغم تأکید قوانین مختلف بر مساله خوابگاه متأهلین از‌جمله مصوبه نقشه مهندسی فرهنگی کشور در سال ۱۳۹۲ و قانون تسهیل ازدواج جوانان مصوب ۱۳۸۴ وضعیت ساخت خوابگاه‌های متأهلین تا پیش از سال ۱۴۰۰ (سال تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت) بسیار ناچیز بوده است. بر این اساس با توجه به تفاوت تعداد دانشجویان متاهل در دانشگاه‌های مختلف آنچه در این میان حائز اهمیت بوده وضعیت خوابگاه‌های متأهلین در دانشگاه‌های مختلف کشور است. تا سال ۱۴۰۰، سرانه هر متر مربع خوابگاه متأهلین نسبت به دانشجویان متأهل بسیار ناچیز (کمتر از یک متر مربع برای هر دانشجوی متأهل) است. بر این اساس بیش از ۶۰ درصد دانشگاه‌های کشور فاقد خوابگاه متأهلین هستند و این مساله درخصوص برخی دانشگاه‌های مهم کشور قابل تأمل است.

ساخت خوابگاه‌های جدید از جمله برنامه‌های دولت چهاردهم

در ارتباط با وضعیت خوابگاه‌ها حسین سیمایی صراف وزیر علوم تحقیقات و فناوری در گفت‌و‌گو با خبر گزاری دانشجو اظهار داشت: «خوابگاه‌های ما در شرایط خوبی نیستند وتعداد خوابگاه‌ها کم است حتی خوابگاه‌های موجود هم از نظر ایمنی در شرایط خوبی نیستند سیمایی صراف در خصوص خوابگاه‌های متاهلی افزود چهار هزارواحد خوابگاه متاهلی جدید در حال ساخت است که حدود هزار واحد آماده شده‌است همچنین در ادامه افزود: پروژه احداث ۳۰ هزار واحد خوابگاهی متاهلی در اولویت وزارت علوم است تا در طول ۳ سال دولت چهاردهم تحویل داده شود.»

وضعیت فعلی خوابگاه‌های متأهلین در ایران، با وجود برخی گام‌های مثبت، هنوز با نیاز واقعی دانشجویان متأهل فاصله چشمگیری دارد.

اگر دولت و دانشگاه‌ها با نگاهی راهبردی و نه مقطعی به موضوع ازدواج و مسکن دانشجویان بپردازند، می‌توانند بخشی از بحران ازدواج و کاهش نرخ زاد و ولد را کنترل کنند.

توسعه این خوابگاه‌ها صرفاً «اقدامی رفاهی» نیست بلکه ابزاری مؤثر برای پایداری خانواده و تحقق سیاست‌های جمعیتی کشور است.

از جمله راهکار‌هایی که می‌توان ارائه داد عبارت‌اند از:

• ایجاد سامانه ملی تخصیص خوابگاه متأهلین

• فعال‌سازی ظرفیت خیرین دانشگاه‌ساز

• تلفیق طرح‌های مسکن جوانان با پروژه‌های خوابگاهی

• افزایش نظارت بر ایمنی و کیفیت خوابگاه‌ها

اگر این سیاست‌ها با جدیت دنبال شود، «خوابگاه متأهلین» می‌تواند از یک مطالبه مغفول، به یک ابزار مؤثر در مدیریت جمعیت و حمایت از جوانان تبدیل شود.