تصویرِ «وطن» با روایتی زنانه؛ تقدیر از مستند «کوچه دوست»

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، ​مستند «کوچه دوست» به کارگردانی حمیدرضا حیدری و تهیه‌کنندگی محمدرضا تجلی، اثری تأمل‌برانگیز در سینمای مستند اجتماعی-جنگی است که با رویکردی متفاوت، به جای نمایش آتش و دود، به تبعات انسانی و عاطفی جنگ در قلب پایتخت می‌پردازد.

​این مستند روایتی مشاهده‌گر از زندگی سه دختر نوجوان است که پس از حملات هوایی رژیم به تهران و ویرانی خانه‌هایشان، اکنون در اتاق‌های یک هتل، دور از محله و خاطراتشان روزگار می‌گذرانند. «کوچه دوست» نه تنها سندی از یک واقعه تاریخی، بلکه کنکاشی در احوالات انسانی کسانی است که «خانه» را به عنوان مهم‌ترین پناهگاه خود از دست داده‌اند.

​ «خانه» به مثابه «وطن»

نقطه قوت اثر حمیدرضا حیدری، پرهیز از شعارزدگی و تمرکز بر نمادپردازی‌های عمیق است. در این مستند، «خانه» تنها یک سازه فیزیکی نیست؛ بلکه استعاره‌ای روشن از «وطن» است. دخترانِ فیلم با چنان حسرت و عشقی از جزئیات اتاق‌ها، پنجره‌ها و کوچه قدیمی‌شان یاد می‌کنند که مخاطب بی‌واسطه درمی‌یابد: دفاع از خانه، همان دفاع از وطن است.

فیلم‌ساز با هوشمندی، تضاد میان فضای سرد و موقتی هتل را با گرمای خاطراتِ خانه در هم آمیخته است تا نشان دهد چگونه جنگ، جغرافیای زندگی را تغییر می‌دهد، اما نمی‌تواند هویت و تعلق خاطر افراد به خاکشان را از بین ببرد.

​روایتی از جنس زنانه

انتخاب زاویه دید دخترانه، لطافتی خاص به این روایت تلخ بخشیده است. دوربینِ حیدری در مقام یک ناظر صبور، تلاش این خانواده‌ها برای بازسازی زندگی در محیطی غریب را ثبت می‌کند. این سه دختر هم‌دردانِ یک سرنوشت مشترک‌اند و رابطه آنها نمادی از همبستگی اجتماعی در زمان بحران است.

تلاش محمدرضا تجلی در مقام تهیه‌کننده برای فراهم آوردن بستر تولید چنین اثری که صدای خاموش قربانیان غیرنظامی جنگ است، شایسته تقدیر است. همچنین کارگردانی کنترل‌شده‌ی حیدری که اجازه می‌دهد احساسات سوژه‌ها بدون دخالت مستقیم هدایت شود، «کوچه دوست» را به اثری تبدیل کرده که مخاطب را به فکر وا می‌دارد.

​این مستند یادآوری می‌کند که جنگ تنها دیوار‌ها را فرو نمی‌ریزد، بلکه خاطرات را نشانه می‌رود؛ و در این میان، امید به بازگشت و ساختن دوباره، تنها سلاح بازماندگان است. تماشای «کوچه دوست» برای درک لایه‌های پنهان و انسانی وقایع اخیر، تجربه‌ای ضروری به نظر می‌رسد.