آوینی را به خدا دعوت کردند

سید مرتضی آوینی، مرد بزرگی بود. این حرف را با افتخار می گوییم. دلیل ما همه آن چیزی است که از او به صورت مکتوب و تصویری منتشر شده است. آوینی بی گمان بی آنکه خود بخواهد، پس از شهادت …

سید مرتضی آوینی، مرد بزرگی بود. این حرف را با افتخار می گوییم. دلیل ما همه آن چیزی است که از او به صورت مکتوب و تصویری منتشر شده است. آوینی بی گمان بی آنکه خود بخواهد، پس از شهادت استاد نسلی از جوانان طالب حقیقت شد و چه دشمنان دیروز و امروز او بخواهند و چه نخواهند، حرکتی فکری و فرهنگی از پس این افتخار شاگردی پدید آمد که گاهی تبعات آن پشت کسانی را که از فکر کردن بچه های انقلاب می ترسند، می لرزاند.

آوینی در میان کتاب هایی که از او چاپ شده، مجموعه مقاله هایی دارد به نام توسعه مبانی تمدن غرب. این کتاب حاصل مقاله هایی است که سیدمرتضی در مجله جهاد می نوشت. چند سال قبل، تعدادی از دوستان آوینی می گفتند هر شماره از مجله جهاد که چاپ می شد، از یکی دو جای خاص پیغام و پسغام می آمد که بس است! مقاله های آوینی سال های ۶۴ و ۶۵ از خواندنی ترین چیزهایی بود که درباره توسعه نوشته می شد و تقریبا تا امروز هم درصدر بحث های طرح شده در این باره است. سال ۶۴ و ۶۵ هنوز برنامه توسعه ای درکشور شروع نشده بود.

هاشمی رفسنجانی، رئیس مجلس بود و میرحسین موسوی، نخست وزیر. جاهای خاصی در کشور بعد از چاپ هر شماره از مجله جهاد، پیغام می فرستادند که بس است و سعی می کردند ادامه این مقاله ها چاپ نشود. آوینی در مقاله های «توسعه مبانی تمدن غرب» به آفت های توسعه پیشنهادی غرب می پردازد و حرف هایی درباره توهم توسعه و انحراف انسان از ارزش های انسانی و طبیعی به نفع منفعت مالی می زند. و اگر هنوز کتاب توسعه آوینی را نخوانده اید، حتی اگر اهل کتاب خواندن نباشید، خواندن این کتاب را از دست ندهید. در معنای توسعه، توسعه یافتگی اتوپیای قرن حاضر، بهشت زمینی، میمون برهنه، توسعه برای تمتع، تمدن اسراف و تبذیر، دیکتاتوری اقتصاد، از دیکتاتوری پول تا اقتصاد صلواتی، و ماادریک ماالبانک، سودپرستی بنیان اقتصاد آزاد، نظام آموزشی و آرمان توسعه یافتگی؛ اینها عنوان تعدادی از مقاله هایی است که در این کتاب می شود خواند.

«توسعه» در فرهنگ امروزی ما شاید از نظر لفظ تازه باشد اما از نظر معنا تازه نیست. این معنا اگر نخستین سوغات غرب برای ما نباشد، از اولین رها وردهای غرب گرایی و غرب زدگی در کشور ما است.

لفظ «ترقی» از اولین کلمه هایی است که فرنگ رفته های ما از نخستین روزهای آشنایی با غرب برای توصیف آن دیار به کار برده اند. «ممالک راقیه» که به معنای کشورهای پیشرفته است با آنکه سال هاست از زبان و فرهنگ عام ما حذف شده، اما هنوز هم در اذهان ما چندان غریب و نامانوس نیست. این از معرفی کتاب.

در تعدادی از این مقاله ها، سیاست هایی نقد شده اند که مدتی بعد توسط دولت هاشمی رفسنجانی در ایران اجرا شدند. علم غیب که نداشته، همان وقت ها که هنوز جنگ بود و موسوی نخست وزیر، زمزمه هایی برای آغاز اجرای سیاست های توسعه غربی در ایران وجود داشت. حالا می شود حدس زد از کجا برای مجله جهاد پیغام می آمده است. این فشارها بالاخره نتیجه داد و سری مقاله های آوینی ناتمام ماند.

بعدها وقتی آوینی مجله سوره را منتشر می کرد، مقاله هایی در حوزه های فرهنگ و اجتماع نوشت که این بار به صراحت و با ذکر نام، سیاست های دولت هاشمی رفسنجانی را نقد کرد. از سال۱۳۶۸ تا اواخر سال ۱۳۷۱. بعد هم که می دانید چه شد. سیدمرتضی آوینی ابتدای سال ۱۳۷۲ در منطقه فکه ناگهان روی مین رفت و به شهادت رسید و اقبالش بلند بود که ذکر عظیم رهبر انقلاب و حضور ایشان در مراسم تشییع، جلوی حمله ها و هتاکی های بعدی علیه او را گرفت.

این سخن تکراری است که سال آخر حیات سیدمرتضی آوینی، سال سختی برای او بود و فقط چند ماه قبل از شهادت، سنگین ترین حرف ها و دشنام ها را حضوری و غیابی به او می دادند. چه کسانی؟

ما به ذکر یک نمونه اکتفا کرده ایم و بقیه را به ذهن جست وجوگر مخاطب می سپاریم. روزنامه جمهوری اسلامی که جناب مسیح مهاجری از دوستان نزدیک و مشترک اکبر هاشمی رفسنجانی و میرحسین موسوی، اداره آن را به عهده داشت و هنوز هم دارد، مجموعه ای از تندترین حمله ها به سازنده روایت فتح و سردبیر ماهنامه سوره را در سابقه خود ثبت کرده است. این روزنامه بعد از انتشار شماره دی ماه مجله سوره در سال ،۱۳۷۱ مقاله ای چاپ کرد به نام «آقای سردبیر! به خدا هم فکر کنید» و انواع و اقسام اتهام ها را به سیدمرتضی آوینی نسبت داده بود. متن مقاله را به طور مفصل چاپ می کنیم و شما را به تامل در مواضع بسیار اصولی! این روزنامه در دفاع امروز از حضرات هاشمی رفسنجانی و موسوی فرا می خوانیم. پرداختن به احوال دیگر این رسانه را هم به فرصت دیگری وامی گذاریم.

محمد یونس صالحی