جراحی آرتروسکوپیک یعنی چه؟

بیماران زیادی به جراحی مفاصل (زانو، شانه، مچ‌پا و...) نیاز دارند و وقتی به متخصصان ارتوپدی مراجعه می‌کنند، ممکن است با کلمه جراحی «آرتروسکوپیک» یا به اصطلاح «لیزری» مواجه شوند. در …

بیماران زیادی به جراحی مفاصل (زانو، شانه، مچ‌پا و...) نیاز دارند و وقتی به متخصصان ارتوپدی مراجعه می‌کنند، ممکن است با کلمه جراحی «آرتروسکوپیک» یا به اصطلاح «لیزری» مواجه شوند. در حالی که نمی‌دانند تفاوت جراحی آرتروسکوپیک و جراحی باز چیست و کدام یک بهتر است یا اینکه در جراحی آرتروسکوپیک از لیزر استفاده می‌شود یا نه...

در جراحی آرتروسکوپیک، ابتدا با یک برش کوچک، یک دوربین باریک و بلند شبیه خودکار داخل مفصل قرار می‌گیرد که هم نور را به داخل مفصل می‌تاباند و آن را روشن می‌کند و هم تصویر داخل مفصل را می‌گیرد و روی مانیتور نشان می‌دهد. جراح با چرخاندن سردوربین به جهات مختلف، داخل مفصل را می‌بیند و سپس با برش‌های کوچک دیگری، وسایلی برای جراحی به درون مفصل می‌برد و همزمان در مانیتور آنها را می‌بیند و با کمک آنها جراحی می‌کند مثلا چیزی را برش می‌زند، یا می‌دوزد، یا استخوانی را سوراخ می‌کند یا می‌تراشد و...

در جراحی باز که روش قدیمی‌تری است، با یک برش بزرگ، پوست و بافت‌های زیر آن بریده و مفصل کاملا باز و داخل آن مستقیم دیده و اقدام درمانی انجام می‌شود. کلمه لیزری، یک غلط مصطلح است و نور لیزر هیچ جایگاهی در آرتروسکوپی مفصل ندارد. نوری که در آرتروسکوپی به کار می‌رود، نور معمولی و غیرلیزری است. هم در جراحی باز و هم آرتروسکوپیک، بیمار باید به نوعی بیهوش شود مثل بیهوش عمومی (کامل) یا بی‌حسی نخاعی. در روش جراحی باز، بافت‌های بیشتری را می‌برند در حالی که در آرتروسکوپی فقط چند سوراخ ایجاد می‌شود. بیماران پس از جراحی آرتروسکوپیک درد کمتری دارند و زودتر به کار و زندگی خود برمی‌گردند، پس از عمل هم معمولا برای بهبود حرکات مفصل، به فیزیوتراپی کمتری نیاز دارند و از لحاظ ظاهری و زیبایی نیز زخم‌های جراحی آرتروسکوپیک کوچک‌تر است.

از لحاظ هزینه‌های جراحی، معمولا روش آرتروسکوپیک گران‌تر است چون از وسایل ظریف‌تر و گران‌تر و تجهیزات و امکانات بیشتری استفاده می‌شود. روش آرتروسکوپیک نسبت به روش جراحی باز تبحر بیشتری می‌خواهد و جراح باید دوره‌های مخصوص این کار را دیده باشد و مدتی طول می‌کشد تا تجربه و تبحر کافی به دست آورد. تمام اعمال جراحی را نمی‌توان به روش آرتروسکوپی انجام داد مثلا برای درمان شکستگی‌ها، تقریبا همیشه لازم است جراحی باز انجام شود یا مثلا در جراحی شانه که برای دررفتگی مکرر شانه انجام می‌شود، اگر ضایعات استخوانی کوچک و تازه باشند، بهتر است به روش آرتروسکوپیک عمل شوند در غیر این صورت جراحی باز نتایج بهتری دارد.

بعضی اعمال جراحی را فقط می‌توان با آرتروسکوپ انجام داد و به روش جراحی باز دسترسی به آن ضایعات ممکن نیست اما در نهایت وقتی بیماری به پزشکی که تجربه و تبحر کافی دارد، اطمینان می‌کند و درمان خود را به او می‌سپارد، باید نظر او را بپذیرد و جراح با در نظر گرفتن تمام جوانب، یکی از انواع جراحی‌های باز یا آرتروسکوپیک را که بیشتر به صلاح بیمار می‌داند، پیشنهاد می‌کند.

دکتر مرتضی نخعی امرودی

ارتوپد، جراح شانه

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران