دهمین سیاره منظومه شمسی ماه دارد

سیاره ی دهم ، ۲۰۰۳ UB۳۱۳، که به تازگی مسئله ی سیاره بودن آن مطرح شده بود، به ظاهر حضوری شاخص تر در منظومه ی شمسی دارد. جثه ی آن ۲۰ در صد بزرگ تر از پلوتو تحمین زده شده است و به قد و اندازه …

سیاره ی دهم ، ۲۰۰۳ UB۳۱۳، که به تازگی مسئله ی سیاره بودن آن مطرح شده بود، به ظاهر حضوری شاخص تر در منظومه ی شمسی دارد. جثه ی آن ۲۰ در صد بزرگ تر از پلوتو تحمین زده شده است و به قد و اندازه ها ی سیاره ها می خورد. ( قطر تقریبی زنا ۲۷۰۰ و پلوتو ۲۲۷۴ کیلومتر است.) و با فاصله ی ۹۷ واحد نجومی یا ۱۴.۵ میلیارد کبلومتری از خورشید دورترین عضو شناخته شده ی منظومه ی ما به حساب می آید. همچنین برای خود نام و نشانی پیدا کرده و زنا (Xena) شهرت یافته است. اما اکنون دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا به یافته ی جدیدی دست یافتند و آن کشف ماه این کره ی دورافتاده است.

این قمر که Gabrielle نام گرفته است، ۱۰۰ بار از زنا کم نور تر است و حدودا هر چند هفته یک بار به دور آن می گردد. Gabrielle در اواخر شهریور ماه توسط تلسکوپ ۱۰ متری رصدخانه ی Keck در هاوایی شناسایی شد. رهبری این پروژه بر عهده ی Micheal E.Brown پروفسور ستاره شناسی سیاره ای بود. پس از آن تحقیقات بیشتری بر روی این ماه صورت گرفت و سرانجام مقاله ای در این باره در ۱۱ مهر ماه منتشر شد.

Brown درباره ی ماه تازه می گوید: " از روزی که زنا کشف شد، اصلی ترین پرسش این بود که آیا او صاحب ماه است یا نه. داشتن یک ماه بسیار عالی است و این چیزی است که بیشتر سیارات قابل از آن برخوردار اند. بنابراین بسیار خوب بود که بدانیم که او هم از این دسته بوده است."

دانشمندان قطر ماه زنا را یک دهم قطر آن، ۲۷۰ کیلومتر، تصور می کنند. برای دانستن قطر دقیق تر Gabrielle محققان به ساختار آن نیز نیازمندند ولی تاکنون حدس دقیقی در این باره زده نشده است. بیشتر اجرام کمربند کیوپر از سنگ و یخ تشکیل شده اند. با بررسی میان نور باتابی این اجرام می توان تخمینی نسبی درباره ی نسبت سنگ و یخ زد. اجرام یخی تر نور بیشتری را از خود باز می تابانند و از همسایگان سنگی خود درخشان تر و نیز بزرگتر جلوه می کنند.

کاوش های بیشتر قرار است توسط هابل پیر در دسامبر امسال انجام پذیرد. به این ترتیب مدار دقیق Gabrielle به دور زنا محاسبه خواهد شد. به کمک مقدار فاصله و سرعت ماه در حال چرخش به دور سیاره ی مادر، جرم دقیق سیاره به دست می آید. این محاسبات بر پایه ی فرمول نیوتن که بیش از ۳۰۰ سال قدمت دارد صورت می گیرد. اگر جرم سیاره زیاد باشد، سرعت گردش ماه نیز بالاست و برعکس با کاهش جرم، حرکت ماه نیز کندتر می گردد. به هر حال این تنها راهی است که می توان به کمک آن جرم زنا را اندازه گرفت. در کشف Gabrielle از شیوه ی تطبیق نوری استفاده شده بود. با استفاده از این روش اثر مخرب تار کننده ی جو از بین می رود و تصاویری همچون نماهای تلسکوپ های فضایی به دست می آید. در این روش به کمک لیزر یک ستاره ی مصنوعی از ارتفاع ۱۲۰ کیلومتری بالای زمین تابش می کند. با در نظر گرفتن مشخصات این چشمه اثر اتمسفر زمین خنثی می شود و به این ترتیب با متمرکز شدن نور اجرام دوردست در نقطه ی کوچکتری از آسمان، کشف آنها میسر می شود.

تاکنون این گروه بر روی هر چهار جرم بزرگ کمربند کیوپر: زنا – سنتا (Snata) – استربانی (Easterbunny) و پلوتو تحقیق کرده اند. تحقیقات بر روی استربانی یا ۲۰۰۵ FY۹ برای کشف قمر بی نتیجه بود ولی برای هر سه جرم دیگر قمرهایی شناسایی شده اند. زمانی پلوتو یک گوی تک در لبه ی منظومه ی شمسی بود ولی اکنون اجرام دیگری همچون زنا، با خواص و گذشته ای مشابه در افق های دور نمایان شده اند. بی تردید آنها با هم بیشتر از هر گوی تکی، از گذشته ی منظومه ی شمسی به ما می آموزند.