کامیاران

● ‌پل گاران
پل گاران روی رودخانه دایمی (گاران ) چم گاران که از ارتفاعات بلند و برف گیر منطقه (سرشیو) مریوان سرچشمه می گیرد ساخته شده است . پل گاران ارتباط بین دو منطقه (جانوره) و (گاران)در مـریـوان را فـراهـم مـی سـازد . ایـن پل در فاصله ۱۲ کیلومتری شرق شهر مریوان و در ۹۰۰ متری کارخانه آسفالت شهرداری واقع شده است . احداث پل با بسترسازی، آغاز و سپس پایه های آن ایجاد شده و در ساخت آن ملات سنگ، ساروج و آجر به کار رفته است . برای ساخت پایه های پل از سنگهای تراشیده استفاده شده است. پل دارای دو پایه شش ضلعی در میان رودخانه و دو پایه متصل به ارتفاعات طرفین رودخانه است و سه دهانه (چشمه) دارد‌‌. طول این پل ۴۲، عرض آن ۵/۹ و ارتفاع آن ۶ متر است. از آنجا که این پل ارتباط مریوان - سنندج را میسر می ساخت احتمالا در دوره (والیان اردلان) در زمان صفویه مرمت شده است . پل گاران در زمان ساسانیان ساخته شد وتا سال ۱۳۲۰ شمسی مورد استفاده بود .‌
● تپه تیانه
این تپه در ۲۶ کیلومتری غرب کامیاران واقع شده و به دلیل کشف سفال های منقوش پیش از تاریخ در آن بسیار حائز اهمیت است .در گمانه زنی این تپه، شش طبقه استقرار یافته به دست آمدهاست . در طـبـقـه اول، آثـار دوره اسـلامـی ، طـبـقـه دوم، آثار ساسانی و در طبقه سوم که به اواسط و اواخر هزاره سوم پیش از میلاد تعلق دارد سفال های ساده به رنگهای سیاه، کرم و خاکستری به دست آمد . در طـبـقـه چـهـارم سـفـال هـای نخودی رنگ ساده از هزاره دوم پیش از میلاد و در طبقه پنجم آثاری هم عصر با تپه گیاه نهاوند از سفال نخودی با نقوش هندسی قهوه ای رنگ یافت شد . طبقه ششم که قدیمی ترین آثار تپه در آن به دست آمد دارای سفال های منقوش قرمز مانند سفال های چشمه علی ری، اسماعیل آباد، ساوجبلاغ و والا تپه بود . تاریخ این سفال ها به هزاره چهارم و اواخر هزاره پنجم پیش از میلاد یعنی حدود ۷ هزار سال پیش می رسد .‌
● آبشار بل
در یکی از روستا.های منطقه اورامان و در مرز استان کرمانشاهان، روستایی به نام (بل) واقع است. در کنار این روستا، در جاده ای که به (کوسه هجیج) منتـــهی می شود آبشاری زیبـــا وجــــود دارد که بـــه عقیده کارشنـــاسان، دارای آبـــــی عالی بـــــرای شرب است . ایـــــن آب با فشار زیـــاد و در حجم بسیـــــار از شکاف کوهی بیــــرون می‌ریزد و عظمت و شکوه طبیعت را جلوه گر می سازد. ایــن آب در مسیر خود به رودخانه سیروان می ریزد .‌
● چشمه کواز
ایـن چـشـمــــه در۵۰ کـیلومتری شمال غربــــی کامیاران و در ۱۰ کیلومتری شمال غربی روستای پلنگان در دامنه کوه واقع شده است . آب این چشمه، طعم گوگردی دارد و در محل جوشش آن از زمین، رنگ آب شیری است و خود نشان دهنده وجود مواد آهنی و گوگردی در آب است . آب این چشمه در استخر کوچکی جمع می شود و از آن برای نوشیدن و نیز درمان بیماریهای مجاری تنفسی، روماتیسمی و بیماری های جلدی استفاده می شود .‌
● ‌آبشار کویله
از مکانهای دیدنی استان کردستان، آبشار (کویله) است که در شهرستان مریوان و در مسیر مریوان - سقز واقع است . ایــــــن آبشار زیبــــــــا در فصل بهار از مکان های دیدنی و زیبای منطقه محسوب می شود .
● ‌قلعه پالنگان
روستای پالنگان در ۱۵ کیلومتری شهر کامیاران و ابتدای منطقه اورامان قرار دارد . در ۸۰۰ متری روستا در دره زیبای (تنگیور) و در محل چشمه های پر آب (شیخ علاء الدین )، ( شیخ خاتون) و (شیخ عمر) قلعه پالنگان وجود داشت که اکنون بقایای اتاق ها، آتشکده ها و پل های قدیمی آن پابرجاست . آثار به دست آمده از قلعه، مانند یک دروازه سنگی بزرگ و بقایای پل های ساخته شده بر روی رودخانه، قدمت آن را به دوره پیش از اسلام می رساند . نویسنده کتاب (تحفه ناصری) قلعه را مدتها محل سکونت امرای (کلهر) دانسته و می نویسد :< خسرو خان اردلان در سال ۵۶۴ ه . ق قلعه را تصرف و جزو قلمرو خود درآورد و از آنجا کهآب و هوای قلعه (زلم) در شهر زورآباد مناسب نبود مرکز فرمانروایی خود را به( پالنگان) انتقال داد . > مدارک حاصل از کاوش های باستان شناسی مرتبط با این دوره و نزدیک بودن قلعه به کتیبه (تنگیور) انتقال از قلعه (زلم) به پالنگان را محرز می سازد . قلعه تا بعد از انتقال مرکز حکومت خاندان اردلان از پالنگان به (حسن آباد) یعنی در حدود قرن دهم ه . ق آباد بود .‌
● پالنگان
(پالنگان) یکی از روستاهای استان است که بافت معماری پلکانی آن در استان کردستان دارای ارزش ویژه ای است . این روستا که در دهستان (ژاورود) از شهرستان کامیاران واقع شده در حدود ۴۷ کیلومتری شمال غربی شهر کامیاران قرار دارد . روستای پالنگان در دامنه کوه و در دو طرف دره قرار دارد . خانه های روستا با سنگ و عموما به صورت خشکه چین به صورت پلکانی ساخته شده و پشت بام منزل پایین به منزله حیاط منزل بالاست . این روستا علاوه بر داشتن معماری زیبا دارای چشمه ها، آبشارها و طبیعتی سرشار از زیبایی منحصر به فرد در استان کردستان است و در کنار رودخانه ای قرار گرفته کهبه (سیروان) می پیوندد . این ناحیه یکی از مراکز مهم کردستان از دوره سلجوقی به بعد بود و قلعه پلنگان که مجاور روستا و در بالای کوه قرار گرفته، موید این امر است . با توجه به بقایای آسیاب ها، مساجد و منازل قـدیـمی و باغ های زیبای این روستا بعید به نظرنمی رسد که شالوده اصلی آن به دوره ساسانی بازگردد .
● تپه توبره ریزه
این تپه در یک کیلومتری جنوب شهر کامیاران واقع شده و معرف عصر مس در منطقه کردستان است . آثار این تپه با آثار تپه حصار دامغان قابل مقایسه و فرهنگ سفال نخودی رنگ در این منطقه گسترش یافته است . به طور کلی در تپه توبره ریزه، پنج دوره استقرار از هزاره سوم پیش از میلا د تا قرن های ۷ و ۸ ه . ق تشخیص داده شده است . در طبقه پنجم قدیمی ترین سفال های مربوط به هزاره سوم پیش از میلا د با رنگ نخودی و نقوش قهوه ای رنگ به دست آمد . یک لوحه گلی با نقش درخت نیز در این طبقه یافت شد . در طبقه اول که جدیدترین آنهاست سفال های دوره اسلامی به ویژه قرن هفتم و هشتم ه . ق یافت شد.
● نقش برجسته و سنگ نبشته اورامان
در ۴۵ کیلومتری شمال غربی کامیاران در حدود ۵۰۰ مـتـری شمال غرب روستای (تنگیور) در تنگه کوههای (زینانه) در بلندترین نقطه صخره کوه، بقایای کتیبــــه و نــــقش برجستــــــه‌ای بــــــــه چشم می‌خـــورد که به خط میخی آشوری است و در یک طاق نما به ارتفاع ۱۲۰ و پهنای ۱۷۰ و عمق ۳۵ سانتی متر حجاری و نقش شده است . درون طاق نما و در غرب آن، نقش برجسته انسانی به طول نیم متر و عرض ۳۵ سانتی متر حک شده که احتمالا تصویر (سارگن دوم) پـــــــادشاه آشوری است. نقش شاهبه صورت نیم رخ با کلاهی استوانه ای و شبیه باشلاق پای راست خود را در جلو و پای چپ را عقب قرار داده است . دست راست شاه به طرف بالا بلند شده و دست چپ در مقابل شکم قرار دارد . در کنار این نقش برجسته، کتیبه ای به خط میخی با حدود ۵۰ سطر نوشته در کادری به ابعاد ۱۲۰ * ۱۲۰ سانتی متر دیده می شود . این کتیبه به خط میخی و به زبان آشوری باستان است که پس از ستایش خدایان آشوری مانند خدای آشور ، مردوک ، نابو ، سین ، شمش و ایشتار به شرح پیروزیهای خود پرداخته است و در ادامه به نقاط مختلف شهرها، روستا ها و مناطقی که در این جنگ، تصرف و ویران نموده اشاره دارد . تاریخ کتیبه احتمالا مربوط به اواخر هزاره دوم و اوایل هزاره اول پیش از میلا د است .‌
● بنچاق اورامان (هورامان)
در اوایل قرن حاضر در سال ۱۳۰۵ شمسی حسین نامی از مریدان (شیخ علاءالدین نقش بندی ) در غاری در دره تنگیور، خمره ای پر از دانه ارزن پیدا کرد که در میان آن، نوشته ای به خط پهلوی اشکانی بر پوست آهو وجود داشت . این نوشته که به (بنچاق اورامان ) مشهور شد قراردادی است میان دو نفر برای خرید و فروش زرستانی به ۴۵ درهم که شاهدان معامله نیز نام خود را در آن نوشته اند . این بنچاق به سال ۱۲۰ پیش از میلاد مسیح تعلق دارد . در حال حـــــــاضر این بنچاق در موزه بـــــرلین نگهداری می شود.۲۰ نسخــــــه دیگر ایــــــن قراردادبه خط یونانی است .

منبع : روزنامه آفتاب یزد