مهلیس درکاخ الشعب

«ماهر اسد» برادر «بشار اسد» و «آصف شوكت» داماد رئیس جمهوری سوریه و رئیس شعبه اطلاعات نظامی این كشور در مظان اتهام قرار گرفته اند.مقامات سوری دست داشتن نزدیكان بشار اسد در ترور را دروغ بزرگی می دانند و معتقدند كمیته تحقیق سازمان ملل متحد به رهبری مهلیس، كمیته ای جهت دار است، خط مشی آن از بیرون دیكته می شود و هدف آن، منزوی كردن سوریه و فشار آوردن بر دمشق برای كوتاه آمدن بیشتر در رابطه با اسرائیل است.در این میان، سوریه گام های عملی را برای مقابله با پیامدهای ناشی از گزارش تیم سازمان ملل متحد برداشته و خواستار آن شده است كه از گزارش مهلیس استفاده سیاسی نشود، اما گویا واقعیت ها به سمت دیگری در حال حركت است. دوشنبه گذشته، ۳۱ اكتبر، اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد به منظور تصمیم گیری در مورد گزارش مقدماتی مهلیس تشكیل جلسه دادند و به اتفاق آراء، قطعنامه جدیدی را به تصویب رساندند كه ناظران، آن را نشانه ای از ادامه فشار بر دولت سوریه تلقی كرده اند.در این قطعنامه كه پیش نویس آن از سوی آمریكا، بریتانیا و فرانسه تسلیم شده بود، از سوریه خواسته شده است، به طور كامل با هیأت تحقیق شورای امنیت همكاری كند و كسانی را كه هیأت، مظنون به ارتباط با ترور «رفیق حریری» می داند، بازداشت كند و برای بازجویی در اختیار آنان قرار دهد.در همین ارتباط، به دولت سوریه تا ۱۵ دسامبر (۲۴ آذر) فرصت داده شده است تا با درخواست شورای امنیت همكاری كند و در غیر این صورت با اقداماتی كه ماهیت آنان مشخص نشده است روبرو خواهد شد.گرچه این قطعنامه، به طور مشخص، سوریه را به اعمال تنبیه های بین المللی در صورت عدم اجرای خواست شورای امنیت تهدید نمی كند، اما حاوی تمهیداتی برای مسدود كردن دارایی و منع سفر بین المللی كسانی است كه هیأت تحقیق، آنان را مظنون تشخیص دهد. با وجود اینكه متن مصوبه شورای امنیت به دلیل فشار روسیه و چین به مراتب ملایم تر از متن پیش نویس است، اما سوریه نسبت به آن، واكنشی خشم آلود نشان داده است. «فاروق الشرع» وزیر خارجه سوریه هم در جریان مذاكرات شورا و هم در سخنانی پس از تصویب قطعنامه، این سند را غیرعادلانه خواند و گفت: محتوای آن به جای اینكه بر اصل برائت مبتنی باشد، حاوی قبول این فرض است كه دولت سوریه در قتل حریری دست داشته است. همانگونه كه پیش از این ذكر شد، «ماهر اسد» برادر «بشار اسد» رئیس جمهوری سوریه از جمله كسانی است كه از سوی مهلیس برای بازجویی نام برده شده است.وی كه جوانترین فرزند «حافظ اسد» است، در سال ۱۹۶۸ در شهر دمشق متولد شد. او تحصیلاتش را در مدرسه «آزادی» كه بعدها به «دبیرستان باسل» تغییر نام پیدا كرد، تمام كرد، جایی كه تمام فرزندان «حافظ اسد» در آنجا درس خوانده اند.ماهر تحصیلات دانشگاهی را در دانشگاه دمشق و در رشته «تجارت» به اتمام رساند و سپس وارد سرویس های نظامی شد و جا پای برادر بزرگترش «باسل» گذاشت. او از نظر فیزیكی مانند بقیه فرزندان اسد پدر، بلند قامت و درشت است. وقتی «باسل» در سال ۱۹۹۴ در اثر حادثه رانندگی كشته شد، بعضی ها گفتند كه ماهر به مراتب بالاتری ارتقا می یابد و در واقع، هیچ گاه «بشار اسد» انتخاب پدرش برای برعهده گرفتن پست ریاست جمهوری نبود.بشار ۳۴ ساله در آن زمان در «لندن» در حال تحصیل در رشته چشم پزشكی بود؛ چشم پزشك آرام و خونسردی كه در میان نسل جدید رهبران عرب خاور میانه، شخصیتی متفاوت به شمار می رفت.دكتر بشار اسد خود نیز هرگز نمی خواست رئیس جمهور شود. او كه در سوریه و انگلیس تحصیل كرده است، فردی آرام و روشنفكر است و در مجامع عمومی سخنور ماهری نیست. اما او مجبور شد بعد از مرگ برادرش، تحصیل در لندن را نیمه كاره بگذارد و به كشورش باز گردد و به درخواست پدرش به تمرین و آموزش های فشرده نظامی مشغول شود. بشار بعد از مدتی به درجه سرهنگی در گارد ریاست جمهوری سوریه رسید. آماده شدن برای جانشینی پدر، این پزشك متواضع را در موقعیتی دشوار قرار دارد طوری كه اعلام كرد: من به دنبال سمت های عالی رتبه نیستم، ولی از مسؤولیت فرار نمی كنم.
«پاتریك سیل» نویسنده انگلیسی كه زندگینامه خانواده «اسد» را می نویسد، می گوید: «شخصیت «بشار» از بسیاری جهات، تأثیرگذارتر از برادرش - باسل - است. باسل ورزش های خطرناك مانند «چتربازی» و اتومبیل سواری با سرعت زیاد را دوست داشت، اما بشار، فردی متفكر و اندیشمند است و توانایی بیشتری برای حفظ، نگهداری و ادامه میراث سیاسی پدرش دارد. به نظر می رسد او دست كم بعضی از روش های سختگیرانه پدرش را در اداره كشور به كار می گیرد». در هر حال، فرزندان اسد تا زمانی كه حافظ اسد زنده بود، زیاد در انظار عمومی ظاهر نمی شدند و ماهر نیز اینگونه بود. یكی از دلایلی كه بشار جانشین پدرش و ماهر كنار گذاشته شد، این بود كه ماهر پرونده های زیادی در خودسری و جنجال آفرینی داشت.او در اكتبر ۱۹۹۴ با پسر عمویش «ریبال اسد» خارج از هتل «شرایتون» دمشق به درگیری مسلحانه پرداخت و او را هدف قرار داد.۷ سال بعد، یعنی در اكتبر ۱۹۹۹ نیز ماهر با ژنرال آصف شوكت (شوهر خواهرش) دچار اختلاف شد و او را با اسلحه مورد هدف قرار داد و مجروح كرد، به نحوی كه شوكت به مدت چند هفته در بیمارستان نظامی «والد گریس» پاریس بستری شد. ماهر هیچ گاه برای این اقدام خود مجازات نشد.حدود چهار سال پیش، ماهر به عنوان فرمانده یك تیپ در گارد ریاست جمهوری برگزیده شد. او بعد از مرگ پدرش از درجه سرگردی به درجه سرهنگی ارتقا یافت و در نهمین كنگره حزب بعث به عنوان عضو كمیته مركزی این حزب انتخاب شد. در حال حاضر، از ماهر به عنوان حامی برادرش - بشار - یاد می شود، در حالی كه نشانه هایی از رقابت او با برادرش دیده نمی شود، برخی از تحلیلگران با اشاره به پیشینه كسب قدرت در جهان عرب و از جمله سوریه، معتقدند تجزیه دعوا میان برادرها برای به دست گرفتن قدرت همیشه وجود داشته است. از نمونه های آن، می توان به اختلافات میان حافظ اسد و برادرش رفعت اسد اشاره كرد.از نمونه های دیگر درگیری میان برادرها در كشورهای عربی برای كسب قدرت، می توان به دعوای بین ملك «فیصل» پادشاه اسبق عربستان و ملك «سعود» برادرش كه منجر به بركناری «سعود» توسط «فیصل» و بقیه برادرها شد، اشاره كرد.
ملك «حسین» و برادرش شاهزاده «حسن» نیز در روزهای آخر زندگی ملك حسین پادشاه اردن دچار اختلاف شدند كه منجر به بركناری شاهزاده حسن از مقام ولیعهدی و انتخاب «عبدالله» به عنوان ولیعهدی و سپس پادشاه جدید اردن شد. منازعه حافظ اسد و رفعت اسد نیز منجر به عزل رفعت از معاونت رئیس جمهوری و تبعید وی به خارج از كشور شد.رفعت اسد در اوایل سال ۱۹۸۴ میلادی و همزمان با بیماری برادرش تلاش كرد قدرت را در سوریه از آن خود كند، اما اقداماتش نافرجام ماند. در آن زمان، رفعت مانند «عبدالحلیم خدام» و «محمد زهیر مشارقه» معاون رئیس جمهور بود. این وضعیت تا سال ۱۹۸۸ میلادی ادامه داشت تا اینكه از این پست نیز بركنار و از تشكیلات حزب بعث حاكم اخراج شد.رفعت پس از درگذشت برادرش در ژوئن ۲۰۰۰ میلادی، مدعی شد كه ریاست جمهوری سوریه حق قانونی او است. وی شروع به زیر سؤال بردن توانایی بشار اسد برای اداره كشور كرد. وی كه همچنان خود را رئیس دادگاه ملی حزب بعث سوسیالیست عرب می داند، مدتی پیش اعلام كرد كه قصد بازگشت به سوریه را دارد تا در مسیر برپایی جامعه ای برخوردار از عدالت، آزادی و صلح قدم بردارد اما مقام های سوری در واكنش به اظهارات رفعت اسد گفتند: اگر او به سوریه برگردد، بلافاصله راهی زندان خواهد شد. عموی تبعیدی رئیس جمهوری سوریه به اعدام زندانیان سیاسی در زندان «تدمر» و درگیری با گروه اخوان المسلمین سوریه در شهر «حماه» (مركز سوریه) در سال ۱۹۸۲ میلادی متهم بوده و دولت سوری خواهان محاكمه وی برابر موازین قانونی است. در واقع، او فرمانده عملیات سركوب قیام اخوان المسلمین در سال ۱۹۸۲ بود. نشریه الكترونیكی «شام پرس» مدعی است كه رفعت نقش رابط میان «دتلو مهلیس» رئیس كمیته بین المللی تحقیق درباره قتل «رفیق حریری» و «محمد زهیر» شاهد كلیدی این پرونده را ایفا كرده است و چندی پیش، مهلیس و صدیق در كاخ رفعت اسد در شهر «ماریبا» در اسپانیا با هم ملاقات كرده اند.یكی دیگر از افرادی كه از سوی شورای امنیت به دخالت در ترور رفیق حریری متهم شده، «آصف شوكت» داماد خانواده اسد است.وی كه متولد سال ۱۹۵۰ میلادی در شهر ساحلی «طرطوس» است، در یك خانواده طبقه متوسط و علوی مذهب بزرگ شده است. او در حال حاضر، ریاست اداره امنیت نظامی سوریه را برعهده دارد. وی در سال ،۱۹۷۲ از دانشگاه دمشق در رشته حقوق فارغ التحصیل شد و در سال ۱۹۸۰به عضویت ارتش سوریه درآمد. شوكت در سال ۱۹۸۵ با «بشرا» دختر بزرگ حافظ اسد ازدواج كرد.آصف در زمان حیات باسل اسد كه مخالف ازدواج او با خواهرش بود، نقش مهمی برعهده نداشت اما پس از مرگ باسل، زمینه برای ارتقای موقعیت شغلی او فراهم شد. آصف كه میانه خوبی با باسل نداشت، موفق شد به بشار اسد نزدیك شود. به میمنت این نزدیكی، او به معاونت سرلشگر «حسن خلیل» در اداره امنیت نظامی سوریه منصوب شد و سپس ریاست این اداره را برعهده گرفت. اكنون مهلیس با دراز كردن انگشت اتهام به سوی ماهر و شوكت، در واقع، در حال ورود به كاخ الشعب است. بشار اگر ژنرال ها و وزیرانش را تحت فشارهای فزاینده، به دادگاه بفرستد، كسی تعجب نخواهد كرد.اما آیا او حاضر خواهد شد با ماهر و شوكت نیز چنین كند؟ ضرب المثلی سیاسی می گوید: «مرز ایستادگی و مقاومت را شدت تهدید مشخص می كند».

لادن سلامی

منبع : روزنامه ایران