دندان‌های عقل و مشکلات آنها

در دهان یک انسان بالغ ۳۲ دندان وجود دارد ، چهار عدد از آنها که بعد از بقیه دندانها در آخر قوس های دندانی رویش می یابند دندانهای عقل نامیده می شوند ، سن تقریبی شروع تشکیل آنها در استخوان فک ۹-۱۰ سالگی بوده ، تاج در ۱۴ سالگی کامل شده و در سالهای آخر دوره نوجوانی شروع به رویش در داخل استخوان نموده و بعد از ۱۶ سالگی در دهان ظاهر می گردند . وجه تسمیه این دندان زمان رویش آنها به داخل حفره دهان است که مصادف با بلوغ فکری است . در طی رشد و تکامل فکین معمولاً جا برای رویش این دندانها فراهم می گردد . دندان عقل اگر درست و بجا رویش یابد ، مثل بقیه دندانها مفید و مؤثر در سیستم جونده بوده و علیرغم تصور غلط عامیانه در این موارد نباید کشیده شوند .
دندانهای عقل نهفته کدامند ؟
اگر فک متناسب با رویش دندان رشد کافی نداشته باشد و یا به عبارت دیگر با رشک فک جا برای رویش این دندان فراهم نگردد و یا جهت و مسیر رویش آنها غیرعادی باشد ، قادر به رویش نبوده و در استخوان نهفته باقی می مانند .
تشخیص دندان نهفته در فک چگونه است ؟
دندانپزشکان با معاینه داخل دهان و با کمک رادیوگرافی وجود دندانهای عقل نهفته را تشخیص می دهند.
دندان عقل نهفته اگر درآورده نشود چه عوارضی دارد ؟
دندانهای نهفته مشکلات عدیده ای را می توانند در آینده ایجاد نمایند :
۱- عفونت لثه ؛ لثه پوشاننده دندان نهفته ای که تعدادی از آن به محیط دهان باز شده بطور مکرر دچار عفونت و التهاب شده و دردناک می شود .
۲ - عفونت استخوان
۳ - آبسه و سلولیت : اگر عفونت لثه درمان نشود به استخوان رسیده و باعث تخریب دندان و استخوان می گردد . اگر عفونت از استخوان بگذرد و به بافتهای نرم گونه ، گردن ، حلق و زیرزبان سرایت کند ایجاد آبسه و یا تورم منتشر بافت نرم را که سلولیت نامیده می شود میکند که توأم با درد ، تب ، تورم ، قرمزی و مشکل دربازکردن دهان خواهد بود .
۴ - صدمه به دندان مجاور : دندان نهفته با فشار بر ریشه دندان مجاور ممکن است باعث تحلیل ریشه آن شود .
۵ - ایجاد کیست ؛ کیسه نارنجی تاج دندان رویش نیافته را در استخوان فک دربرگرفته است که بعد از رویش دندان به داخل حفره دهان از بین می رود . اگر دندان رویش نیابد ممکن است بزرگ شدن و تبدیل به کیست گردد . کیست ها تدریجاً بزرگ شده و سبب تخریب و تضعیف استخوان و مشکلات بعدی می گردند .
۶ - درد ؛ یک دندان عقل نهفته می تواند ایجاد دردهای با علت نامشخص و منتشر به نواحی سروگردن نماید .
۷ - حرکت دندانی : اعتقادی وجود دارد که ممکن است فشار ناشی از این دندانها سبب بی نظمی در ردیف دندانها شود که از نظر علمی ثابت شده نمی باشد .
دندانهای عقل نهفته را چه باید کرد ؟
اگر دندانپزشک تشخیص دهد که دندانی قادر به رویش نمی باشد ، باید آن را کشید .
زمان مناسب درآوردن آنها چه موقع می باشد ؟
این دندانها تا جایی که قادر به رویش باشند ، بطرف سطح حرکت می کنند و معمولاً در سطح پشتی دندانهای آسیای بزرگ دوم گیر می افتند و جلوتر نمی روند . این حالت معمولاً در سنین ۱۶ تا ۱۷ سالگی اتفاق افتاده و بهترین زمان برای دراوردن آنهاست . در این سن به دلیل وجود کیسه رویشی بزرگی که تاج دندان را در برگرفته و همچنین به این علت که ریشه دندان هنوز رشد نکرده و کوتاه می باشد ، کشیدن آنها را آسان می کند ، ضمن اینکه از بروز عوارض فوق الذکر و عوارض حین جراحی نیز پیشگیری می شود . بیحسی موقت ؛ در بعضی دندانها با ریشه های کامل شده ، مجاور کانال عصبی بوده و کشیدن دندان ممکن است باعث بیحسی کوتاه مدت و گاهاً طولانی بشود . سینوس فک بالا یک حفره بزرگ و طبیعی است . بر اثر شکل گیری و طویل شدن ریشه دندان عقل بالا ، ممکن است مجاورت ریشه با سینوس خیلی نزدیک شده و در حین کشیدن دندان حفره سینوس بازشده و یا عفونی می گردد .
درآوردن دیرتر دندانهای عقل تا سنین بالاتر و سالمندی چه مشکلاتی دارد ؟
موکول نمودن درآوردن دندانهای عقل به سنین سالمندی ممکن است مشکلات ذیل را به همراه داشته باشد :
با افزایش سن ریشه ها قطورتر شده و ممکن است کشیدن دندان را سخت تر کند .
التیام ضعیف تر بعد از کشیدن دندان
پوسیدگی دندانهای مجاور
احتمال فک جوش شدن دندان
احتمال شکسته شدن استخوان در افراد پیر در حین جراحی و درآوردن دندان
کاهش تحمل بیمار به دلیل شرایط سنی و درمانهای پزشکی از قبیل مصرف داروهای قلبی ، ریوی و ...

منبع : واحد مرکزی خبر