مدیریت زنجیره تامین در سازمان ها : هماهنگی و یکپارچه سازی مواد ، اطلاعات و پول

مدیریت زنجیره تامین Supply Chain Management (SCM) یكی از روش های مهم مدیریتی در اواخر قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یكم است كه امروزه در مجموعه های بزرگ صنعتی و سازمان های گوناگون به اجرا در می آید. در ساده ترین تعاریف، این مدیریت به معنای یكپارچه سازی و هماهنگ سازی انتقال مواد و اطلاعات و جریان مالی در بین چندین سازمان (و در درون هر سازمان) است كه از نظر حقوقی مستقل بوده، ولی همگی عضو یك زنجیره هستند. این هماهنگ سازی و یكپارچه سازی اگر فقط در درون یك سازمان صورت گیرد به همان سیستم های ERP می رسیم. به طور خلاصه، سه موجودیت جاری در یك زنجیره مدیریت حركت می كنند: مواد، اطلاعات و پول.امروزه در بسیاری از مراجع مربوط به این مبحث، جریان پول را هم جزو جریان اطلاعات در نظر می گیرند، پس به سادگی به دو جریان مواد و اطلاعات می رسیم.به طور كلی مبحث یكپارچه سازی به سه قسمت تقسیم می شود. این سه قسمت عبارتند از: انتخاب شركا، همكاری های بین سازمانی و درون سازمانی و رهبری. مبحث هماهنگ سازی هم به دو بخش بكارگیری تكنولوژی اطلاعات و ارتباطات (ICT) ، فرایند گرایی و سیستم های برنامه ریزی پیشرفته (APS) تقسیم می شود. در اینجا علاقمندان به این مبحث در زمینه مطالعه، تحقیق و كار به سه دسته عمده تقسیم می شوند: دسته ای كه به یكپارچه سازی اعضای زنجیره علاقمندند، دسته ای كه به هماهنگ سازی جریان های مواد در زنجیره تامین علاقمندند و دسته ای كه به دنبال بكارگیری تكنولوژی اطلاعات در مدیریت زنجیره تامین هستند. به طور تقریبی همه علاقمندان به مدیریت زنجیره تامین، می دانند كه یكی از مهم ترین ابزارهای مدیریت زنجیره تامین برای رسیدن به اهداف آن، هماهنگ سازی جریان های مواد در بین اعضای زنجیره تامین است. لیكن كمترند كسانی كه می دانند این مهم در بستری از تكنولوژی اطلاعات قابل دستیابی است. به بیانی دیگر یكی از دلایل وجود مشكل یا شكست در اجرای تصمیم هایی كه برنامه ریزی های مدیریت زنجیره تامین ایجاب می كند ضعف تكنولوژی اطلاعات آن است. با اینكه تكنولوژی اطلاعات اهمیت بسیار دارد و تغییر و تحولات آن در جهان بسیار است (به قول بعضی ها مدارك دانشگاهی آن فقط تا یكسال اعتبار دارند و پس از آن دوباره باید به روز شوند). اصول آن از همان سیستم های اطلاعاتی سنتی ناشی می شود. طبیعی است كه سازمان های بسیار بزرگ كه نوع شرایط و فعالیت آنها باعث گرایش آنها به مدیریت زنجیره تامین شده است ولی حتی سیستم های اطلاعاتی ساده و داخلی ندارند، در دستیابی به منافع بدست آمده از بكارگیری مدیریت زنجیره تامین كار دشواری در پیش رو دارند. خود سیستم های اطلاعاتی نیز سطوح مختلفی دارند كه حتی در بیشتر سازمان های بزرگ ما، در ساده ترین سطوح، بكارگرفته شده اند. در اینجا مفاهیم اولیه سیستم های اطلاعاتی سنتی ارائه می شود: كامپیوتر: وسیله پردازش الكترونیكی داده هاست كه قابلیت دریافت داده ها، ذخیره مجموعه ای از دستور العمل ها برای حل مسائل و تحویل خروجی و نتایج را دارد. اجزای این وسیله شامل سخت افزار (قطعات ملموس) و نرم افزار (دستور العمل ها به صورت برنامه) است. داده ها: حقایق خام كه از منابع مختلف جمع آوری شده، اما به صورتی معنی دار سازماندهی یا تعریف نشده است. اطلاعات: داده های پردازش شده ایست كه به افراد در درك و تصمیم گیری بهتر كمك می كند. طبیعی است كه اطلاعات باید بر مبنای زمان، دقیق، فراگیر، كامل، مرتبط و برای كاربر به راحتی قابل استفاده باشد. سیستم های اطلاعاتی: این سیستم، داده هایی را از اشخاص یا سازمان ها در خارج سیستم قبول كرده، برای تبدیل این داده ها به اطلاعات خروجی وظایفی را انجام داده و نتایج را به اشخاص یا سازمان ها در خارج سیستم می فرستد. برای ایجاد چنین سیستمی كه از سخت افزار، نرم افزار، رویه ها و افراد تشكیل شده است باید تحلیل، طراحی، ساخت و پیاده سازی مناسبی صورت گیرد. مهم ترین انواع سیستم های اطلاعاتی به شرح زیر هستند: (Transaction Processing System) TPS : این سیستم عملیات تكراری را با جزئیات زیاد انجام می دهد و برای افراد منفرد در سطح عملیاتی سازمان، اطلاعات فراهم می آورد. (Management Reporting System) MRS : این سیستم برای تولید داده ها و اطلاعات از گزارش های زمان بندی شده استفاده می شود. این گزارش ها توسط مدیران برای نظارت بر عملیات و تشخیص فرصت ها بهبود استفاده می شود. این سیستم می تواند برای تولید اطلاعات بر اساس مدل های مدیریتی و آماری از پیش تعریف شده استفاده شود. (Decision Support System) DSS : این سیستم اطلاعات را برای كمك به تصمیم گیری مدیران در قالبی به نسبت ساختار نیافته فراهم می آورد. این سیستم از سه جزو پایگاه داده (Data Base) ، سیستم اطلاعات مدیریت (MIS)، و پایگاه مدل (Model Base) تشكیل می شود. قسمت مهم برای تصمیم گیری در چنین سیستم هایی (كه در كشور ما كمتر به آن پرداخته می شود و ارزشمندترین قسمت آن است) همان پایگاه مدل است كه در آن تعدادی مدل تصمیم گیری برای شرایط مختلف وجود دارد. (Executive Information System) EIS : این سیستم تنها به رفع احتیاجات یك مدیر ارشد كه متخصص كامپیوتر نیست، كمك می كند، در اینجا یك سیستم كامپیوتری برای تمركز و فیلتر كردن داده ها و همین طور سازماندهی كمپانی و داده های خارجی نیاز دارد. این سیستم ها هر چند كارآمد هستند اما نیاز به تحولاتی دارند كه می توان سیستم مدیریت زنجیره تامین را تكامل بخش آن دانست.

منبع: خبرنامه زنجیره، شماره۱۴، نوشته دكتر رضا زنجیرانی فراهانی

منبع : ماهنامه نفت پارس