پرواز پرتغال با فلسفه چینی

● اسكولاری با كتاب هایش فوتبال بازی می كند
۳۰ ژوئن چهار سال از زمانی می گذرد كه برزیل قهرمان جهان شد. امروز برزیل در خانه اش است و فیلیپائو هنوز اینجاست: شكارچی شگفت انگیز. او زمستان را با خواندن این كتاب گذراند: «مثل یك عقاب پرواز می كنم». اثر یك نویسنده برزیلی كه برای تهییج یك گروه كافی است. او هم این كار را می كند.
فیلیپه اسكولاری، فیلیپائو برای برزیلی ها، مستر اسكولاری برای پرتغالی ها، بیگ فیل برای انگلیسی ها كه او را برای نیمكت خودشان می خواستند، لحظات سختی را پشت سر می گذارد، در حالی كه اسكار نیمكت طلایی را قرار است به پاس توانایی هایش در چند سال اخیر به او بدهند. هیچكس مثل او نیست و نتوانسته موفقیت و پیروزی های بزرگی را به دست بیاورد. با تیم ملی برزیل هفت پیروزی متوالی را ثبت كرد و با پرتغال هم به پنج پیروزی رسیده است (با احتساب ضربات پنالتی مقابل انگلیس).
امروز برزیلی ها با نوستالژی از او یاد می كنند. فاطیما فرناندز گزارشگر معروف برزیلی كه همیشه در میدان حاضر است و فوتبال های برزیل را لحظه به لحظه گزارش می كند از فیلیپائو مثل یك طرفدار واقعی حرف می زند: «من او را ستایش می كنم. چهار سال قبل او از یك لشكر شكست خورده یك تیم بزرگ ساخت؛ تیمی كه پیروز بود و مثل یك خانواده همدیگر را دوست داشتند.» فیلیپائو رونالدو و روبرتو كارلوس را دوست داشت، چه آن وقت كه جوان بودند و چه حالا كه قدیمی های تیم به حساب می آیند.
وقتی به چشم های تو نگاه می كند و خیره می شود، اصلاً احساس خوبی نداری اما كمی بعد به گونه ای حرف می زند كه همه چیز را فراموش می كنی و حرف های او را از یاد نمی بری و به خوبی می تواند انگیزه و هیجان را در آدم های اطرافش به وجود بیاورد. فیگو و دوستانش خیلی سختی كشیدند تا رفتار و قواعد اسكولاری را درك كنند و با او كنار بیایند.
بازیكنانی كه همه برای خود سركش و یاغی بودند با این مربی برزیلی زندگی جدیدی را شروع كردند. در جام ملت های اروپا وقتی كه فیگو تعویض شد بداخلاقی او و اعتراضش نمایان بود. چند روز پیش هم این صحنه تكرار شد. خلق و خوی فیگو هنوز هم عوض نشده است اما روش اسكولاری او را متقاعد كرده است كه باید همه قواعد این بازی را بپذیرد و حالا كاپیتان پرتغال می گوید: «اگر اسكولاری برود فوتبال ما به عقب برمی گردد و همان تیم در هم ریخته گذشته می شویم.» چند روز قبل از شروع جام جهانی فدراسیون فوتبال انگلیس به دنبال جانشین اریكسون برای بعد از مسابقات بود و سعی داشت كه اسكولاری را متقاعد كند تا به انگلیس برود. او به لندن سفر می كند و چندین خبرنگار جنجالی و فضول را در لابی هتل می بیند و متوجه می شود كه این شغل دلخواهش نیست و نمی تواند با آن كنار بیاید.
قبل از آن هم گفته بود كه به نیمكت دیگری فكر نمی كند چون با پرتغال به جام جهانی صعود كرده است و باید به قراردادش احترام بگذارد. او از آن جنجال فرار كرد اما در دوردست به روزی فكر می كند كه شاید دوباره مسیرش به لندن بیفتد. انگلیسی ها اصرار داشتند و او با حذف این تیم در مرحله یك چهارم نهایی جواب آنها را داد. خیلی ها دوست دارند كه او همان بازی برزیلی را انجام دهد، و بعد از موفقیت با پرتغال از این تیم جدا شود. او شانس این را دارد كه با دو تیم متفاوت قهرمان جهان شود.
او در حال حاضر ركورددار فوتبال است و آنتونیو اولیویرا دیگر مربی مشهور پرتغالی را پشت سر گذاشته و توانسته است بعد از چهل سال پرتغال را به بالاترین سطح برساند و در جمع مدعیان قهرمانی قرار بگیرد. او شاید تنها مربی خارجی باشد كه طی چهار سال دو فینال را تجربه كرده است. فینال ۲۰۰۲ با برزیل و فینال ۲۰۰۴ جام ملت ها با پرتغال.
و حالا در نیمه نهایی یك جام بزرگ دیگر قرار دارد. فیلیپائو بهترین فرد برای به وجود آوردن انگیزه در بازیكنان است، و فقط نمی توان او را یك حرفه ای بزرگ و مربی بزرگ دانست. او توانایی های بزرگی دارد كه یك به یك آنها را به معرض نمایش می گذارد. او به بازیكنانش پیشنهاد كرد كه یك كتاب نه چندان معروف را بخوانند؛ «هنر جنگ» نوشته سان چوی- چینی.
این كتاب دوازده بخش دارد كه می توان طی دو ساعت آن را خواند. اما در آن می توان فلسفه مربی پرتغال را هم پیدا كرد. سان چوی می نویسد: «در دفاع غیرقابل دسترس باش، امكان پیروزی در حمله وجود دارد. حریف را تحت فشار قرار بده و آزارش بده.» اسكولاری هر شب به اتاق بازیكنان سركشی می كند و زیر در هم هر شب یك برگه می گذارد كه در آن یك حكمت و ضرب المثل چینی نوشته شده است. حتی گاهی اوقات هم در حمام های رختكن كاغذ هایی می چسباند تا همه آن را مطالعه كنند. او مثل هلنیو هر رای ایتالیایی است و در زمانه خود شاهكاری به حساب می آید. او كتاب هنر جنگ را با برزیلی ها دوره كرده بود و نتیجه ای درخشان گرفت و حالا با پرتغالی ها هم سعی می كند كه این كار را تكرار كند و خیلی جدی روی آن تمركز كرده است. فیلیپائو می خواهد مثل یك عقاب پرواز كند.
در حالی كه بازیكنان از او نخواستند كه این كتاب ۱۷۰ صفحه ای را برایشان ورق بزند و از رفتار های صحیح زندگی در شرایط سخت حرف بزند اما امروز همه با علاقه به او گوش می دهند. برای فیلیپائو فوتبال مثل زندگی است، بعد امیدواری است و در نهایت موفقیت. او به نبوغ هم احتیاج دارد و به همین دلیل است كه می بینیم او می تواند تیمی را بدون مهاجم به میدان بفرستد و بعد هم پیروز شود. او می تواند تیم را تغییر دهد اما روح تیمی هیچ وقت عوض نمی شود. زمانی بود كه پرتغال به خاطر زیبا بازی كردن همه چیز را از دست می داد و می باخت اما امروز دیگر كسی از آنها دلسرد نمی شود. اسكولاری روحیه تیمی را به شاگردانش یاد می دهد و به آنها می گوید كه باید فداكار باشند و اگر هم گاهی بد بازی می كنند، راه دیگری را برای بردن پیدا می كند؛ دروازه بانی كه پنالتی ها را مهار می كند. شاید یك نفر پیدا شده است كه فلسفه سان چوی را فهمیده باشد و بخواهد مثل عقاب پرواز كند.

محسن ابراهیمی

منبع : روزنامه شرق