انرژی اصلی ترین دغدغه در قرن ۲۱

دورنمای انرژی در چند دهه آینده با چالش های جدی روبه رو است و مساله انرژی به یكی از اصلی ترین دغدغه های انسان در قرن ۲۱مبدل شده است.
مصرف انرژی در جهان روز به روز در حال افزایش است و اشتهای بشر هر روز بیشتر می شود. بیشتر شدن جمعیت جهان و روند رو به رشد اقتصاد كشورها، نیاز به انرژی بیشتر را اجتناب ناپذیر كرده است.
در مقابل، تولید نفت و زغال سنگ به عنوان مهم ترین منابع تامین كننده انرژی جهان در حال كاهش است و این منابع فسیلی كه از آنها به عنوان منابع تجدید ناپذیر یاد می شود، دیگر به آسانی گذشته قابل بهره برداری نیست.
علاوه بر این، در چند سال گذشته قیمت نفت در بازارهای جهانی روند صعودی داشته و اگر این روند همچنان ادامه یابد، آیا نیازمندان به انرژی می توانند از عهده تامین قیمت های بالا برآیند؟مصرف انرژی به طور میانگین بین پنج تا ده درصد رو به افزایش است. ولی تامین این نیاز با توجه به منابع محدود انرژی فسیلی نظیر نفت، گاز و زغال سنگ تا چه حد امكان پذیر است؟
آیا با افزایش مصرف، تولیدكنندگان بزرگ نفتی برای صادرات خواهند داشت؟
برآوردها نشان می دهد كه نفت و گاز با سرعتی كه امروز به مصرف می رسند، با توجه به ذخایر شناخته شده، بین ۵۰تا ۶۰سال دیگر دوام خواهند داشت.البته همه ساله منابع جدیدی كشف می شود و روش های فنی بهره برداری بهبود می یابد، اما اگر هم در پایان قرن حاضر منابع نفت و گاز وجود داشته باشند، دیگر استفاده از آنها به صرفه نیست، چرا كه بهره برداری از آنها دشوار بوده و بسیار گران تمام می شود.
وضعیت منابع زغال سنگ نیز شبیه نفت و گاز است، هر چند برخی برآوردها نشان می دهد كه ذخایر آن تا پایان قرن دوام خواهد آورد، اما آلودگی ناشی از مصرف زغال سنگ برای تامین انرژی و گران بودن آن از چالش های این ماده انرژی زاست. انرژی هسته ای نیز همواره مخالفان سرسختی به ویژه میان طرفداران محیط زیست داشته و دارد و اكنون نگرانی های ناشی از تروریسم هسته ای نیز به آن اضافه شده است و با احتیاط از سوی كشورها دنبال می شود.
سایر منابع انرژی مانند خورشید، آب و باد كه از آنها به عنوان انرژی پاك یاد می شود، علاوه بر اینكه به شرایط محیطی خاصی نیاز دارد، گران تمام می شود و سرمایه گذاری بالایی نیاز دارد.
انرژی باد اگرچه رایگان است، اما باد فقط در ساعاتی از شبانه روز می وزد و نمی توان به پایداری آن اطمینان داشت و انرژی خورشید نیز به سرمایه گذاری هنگفتی نیاز دارد و در زمان حاضر استفاده گسترده از آن چندان مقرون به صرفه نیست. با چنین وضعیتی آیا برخی از این منابع در دهه های آینده مورد توجه بیشتری قرار خواهند گرفت و بر منابع دیگر انرژی برتری خواهند یافت یا پیل های هیدروژنی كه به اندازه موتورهای احتراقی در خودروهای فعلی ما اهمیت دارد، به مهم ترین منبع انرژی تبدیل خواهد شد و انسان ها را از آلودگی های ناشی از منابع فسیلی كه به تهدیدی علیه زندگی آنها بدل شده نجات خواهد داد؟
در این پیل ها، هیدروژن می تواند با اكسیژن تركیب شود و مقدار زیادی گرما تولید كند. برخی بر این باورند كه شاید روزی هیدروژن بتواند جایگزین نفت و گاز شود. امتیاز این انرژی آن است كه صدا ندارد و گازهای آلاینده هم تولید نمی كند، اما پیل های هیدروژنی نیاز به روكش هایی از پلاتین دارند كه تهیه آن بسیار دشوار و هزینه بر است. موتورهای سفینه های فضایی اكنون با هیدروژن كار می كنند، اما نصب آن در خودروها با مشكلاتی مواجه است.
تولیدكنندگان خودرو نمونه هایی از خودروهای هیدروژنی ساخته اند، اما هنوز در وزن خودروها و ذخیره سازی هیدروژن مشكل دارند.علاوه بر این، هیدروژن به صورت گاز خطر انفجار به همراه دارد و به صورت مایع نیز بسیار گران تمام می شود. همه این مسایل از پیچیدگی مساله انرژی در جهان حكایت دارد و آینده انرژی در جهان را مبهم ساخته است.پرسش های بسیاری درباره منابع شناخته شده انرژی، میزان دوام آنها و اقتصادی كردن تولید وجود دارد و كسی نمی تواند قاطعانه پاسخی درستی به آن بدهد، هرچند نمی توان احتمال شناسایی و كشف منابع جدید انرژی را در آینده دستكم گرفت.
در چنین وضعیتی، دورنمای انرژی در چند دهه آینده با چالش های جدی رو به روست و این پرسش اساسی ذهن پژوهشگران را به خود مشغول كرده كه بشر چگونه نیازهای رو به افزایش خود را تامین خواهد كرد و آیا خواهد توانست در مهار انواع دیگر انرژی توفیق یابد؟

منبع : روزنامه ابرار اقتصادی