یادآوری سفر پروانه ها از اصفهان به همدان

جشنواره بین المللی فیلم كودك و نوجوان یكی از رویدادهای مهم سینمای ایران به شمار می آید. این جشنواره كه امسال بیست و یكمین دوره خود را تجربه خواهدكرد، فضای تازه ای را پیش روی مخاطبان سینمای ایران و بویژه علاقه مندان به آثار كودك و نوجوان خواهدگذاشت.جشنواره فیلم های كودك و نوجوان كه امسال سومین دهه از برگزاری خود را آغاز می كند، در ۲۰ سال گذشته با فراز و نشیب هایی همراه بوده است.
این رویداد كه سابقه ای تقریباً برابر با جشنواره بین المللی فیلم فجر دارد در سالهای نخست فعالیت خود به عنوان یكی از بخش های اصلی این جشنواره در ایام جشن های پیروزی انقلاب اسلامی برگزارمی شد اما از سال ۱۳۶۹ به صورت جشنواره ای مستقل كار خود را ادامه داد و تا سال ۱۳۷۴ شهر اصفهان به عنوان محل برگزاری آن شناخته می شد.
نگاهی به تاریخ برگزاری جشنواره فیلم های كودكان و نوجوانان نشان می دهد كه در یك دوره (۱۳۷۴) محل برگزاری جشنواره به كرمان منتقل شد و گرچه قرار بود هرسال در یكی از شهرهای بزرگ كار خود را پی گیرد، اماظاهراً اصفهان بهترین مكان برای برگزاری و معرفی این جشن سینما به جهانیان بود.جشنواره فیلم های كودكان و نوجوانان كه آخرین بار در سال ۱۳۸۴ در شهر اصفهان برگزارشده، بنا به دلایل متعددی در سال ۸۵ جای خود را به شهر باستانی همدان داد.
اما از آنجا كه امكانات و شرایط لازم برای برگزاری چنین رویداد بزرگی در همدان وجودنداشت، همچنین ایجاد فرصت لازم برای برگزاركنندگان و توسعه و تجهیز امكانات موجود جشنواره فیلم های كودكان و نوجوانان در سال ۸۵ برگزارنشد و این اتفاق سینمایی به اردیبهشت ماه سال ۸۶ موكول شد.
بیست و یكمین جشنواره فیلم های كودكان و نوجوانان به واسطه چند تغییر اساسی همچون مكان برگزاری، زمان برگزاری و افزایش فیلم های تولیدشده در این حوزه تجربه تازه ای برای شركت كنندگان، سینماگران و همچنین شهروندان همدانی خواهدبود. در این گزارش نگاهی داریم به آخرین جشنواره برگزارشده در اصفهان، فیلم های آماده نمایش و جشنواره بیست و یكم.
● اصفهان خداحافظ
بیستمین دوره جشنواره فیلم های كودكان و نوجوانان اصفهان از ۷ تا ۱۲ مهرماه سال ۱۳۸۴ در شهر اصفهان برگزارشد. در این دوره كه با همكاری استانداری اصفهان راه اندازی شده بود، فیلم ها در ۲ بخش اصلی مسابقه و نمایش های ویژه به روی پرده رفتند و آثار دیگری نیز در بخش های جنبی به نمایش درآمد.
مسابقه سینمای بین الملل، مسابقه سینمای آسیا، مسابقه بلند سینمای ایران، مسابقه فیلم های كوتاه بین الملل، مسابقه آثار ویدیویی كوتاه و نیمه بلند و بلند، گرامیداشت هانس كریستین اندرسن، نكوداشت هوشنگ مرادی كرمانی، مجید مجیدی و راك و مرس، آثار مستند ایران، چشم اندازه پویانمایی مجارستان، ادبیات روسیه و بوردو، سینمای اقتباسی و... ازجمله بخش های این دوره بود.
در بخش اصلی كه شامل مسابقه سینمای ایران بود اسپاگتی در ۸ دقیقه (رامبدجوان) پل سیزدهم (فرهاد غریب)، جمشید و خورشید (بهروز یغمائیان) ماجراهای اینترنتی (حسین قناعت)، چوپان دروغگو (سیروس حسن پور)، دیشب بابا تو دیدم آیدا (رسول صدرعاملی)، سرتو بدزد رفیق (علی عبدالعلی زاده)، سرخی سیب كال (محمدعلی طالبی) و مرثیه برف (جمیل رستمی) به رقابت با یكدیگر پرداختند و در بخش مسابقه بین الملل نیز آلوشا (از روسیه)، مأموریت لندن (انگلستان و آمریكا)، قلعه متحرك هول (ژاپن)، نارنجی پوش (هلند)، ایتالیایی (روسیه)، لپل (هلند)، گروه همخوان (آلمان، سوئیس و فرانسه)، فرجی كوچولوی خاكستری - رازمزرعه (نروژ)، ارسئام (كره)، ماشین پدالی (اسپانیا)، روبات ها (آمریكا)، كریسمس جادویی روپرت (ایتالیا)، رازگل سرخس (لهستان)، سرجنت پپر (آلمان)، همراه با سرخی سیب كال، جمشید و خورشید و مرثیه برف از ایران به رقابت پرداختند.
در مراسم پایانی این جشنواره نیز جایزه بهترین فیلم به «دیشب باباتو دیدم آیدا» اهداشد و صدرعاملی جایزه كارگردانی را دریافت كرد. جایزه ویژه هیأت داوران به محمدعلی طالبی برای فیلم سرخی سیب كال رسید و جایزه بهترین فیلمنامه به ماجراهای اینترنتی اهداشد. همچنین جایزه دستاورد فنی و هنری به مرتضی پور صمدی فیلمبردار مرثیه برف و جایزه بازیگری به مریم حسین پور بازیگر فیلم چوپان دروغگو داده شد.
در بخش بین الملل هم جایزه بهترین فیلم بلند به ایتالیایی ساخته آندره كراچوك تعلق گرفت، جایزه بهترین كارگردان به كریستوف باراتیه برای فیلم «همخوان» داده شد و جایزه های فیلمنامه و بهترین بازیگر به ترتیب به فرانك كتلار برای فیلمنامه نارنجی پوش و كولیا اسپیریدونوف برای بازی در فیلم ایتالیایی رسید. جایزه ویژه هیأت داوران هم به جمیل رستمی كارگردان مرثیه برف اهداشد.
● جشنواره بیست و یكم با ۳۶ فیلم بلند
چندسالی بود كه در میان آثار سالانه سینمای ایران به سختی می توانستیم نام چند فیلم را درحوزه كودك و نوجوان شناسایی كنیم. اما در چندسال اخیر این وضع تفاوت بسیاری داشته است، در آخرین دوره برگزاری جشنواره فیلم های كودكان و نوجوانان اصفهان از میان فیلم های تولیدی و آثار متقاضی مجموعاً ۹ فیلم بلند در بخش مسابقه اصلی و ۸ فیلم ویدیویی در بخش ویدیویی به رقابت با یكدیگر پرداختند.
این آثار تقریباً یك دهم از آثار تولیدشده در سال ۸۴ را دربرمی گرفتند. باتوجه به آن كه سال گذشته جشنواره فیلم كودك و نوجوان برگزارنشده بنابراین طبیعی است كه تعداد آثار مناسب برای حضور دراین رویداد به ۲ برابر برسد، نگاهی به فهرست فیلم های متقاضی در ۲ بخش آثار بلند سینمایی و آثار بلند ویدیویی نشان می دهد كه این رقم به عدد ۳۶ رسیده و در صورتی كه فیلم های دیگری نیز آماده نمایش شده یا در آخرین روزها به این جمع اضافه شوند، زیاد است.
به هرحال امسال ۱۹ فیلم متقاضی در بخش فیلم های سینمایی حضور دارند كه ۱۲ اثر در بخش های مسابقه و میهمان جشنواره فیلم فجر حضور داشته اند و ۷ فیلم دیگر برای نخستین بار دراین جشنواره به روی پرده خواهندرفت. در بخش ویدیویی نیز عمده آثار برای نخستین بار در جشنواره همدان به نمایش درخواهندآمد.
● نگاهی به فیلم های متقاضی جشنواره همدان
بررسی مضامین آثار شركت كننده در جشنواره های گذشته نشان می دهد كه همه آثاری كه كودكان و نوجوانان در آنها نقش محوری داشته باشند و یا با موضوع برگزاری این جشنواره نزدیكی داشته می توانند در آن شركت كنند. عمده آثاری كه در جشنواره حضور پیدا كرده اند نیز «درباره كودكان و نوجوانان» یا «برای كودكان و نوجوانان» بوده اند.
در همین باره باید افزود كه برخی از فیلم های تولیدشده ممكن است متقاضی شركت در این جشنواره نباشند یا در فرصت مقتضی آماده نشده و به جشنواره نرسند. امسال نیز برخی از فیلم ها با این رویكرد مواجه بوده اند و جای آنها در جشنواره خالی خواهد بود. به هر حال امسال فیلم های «قفل ساز» و «سبز كوچك» از ساخته های غلامرضا رمضانی در جشنواره حضور خواهند داشت.
«قفل ساز» كه در جشنواره فیلم فجر هم در بخش مسابقه به روی پرده رفت داستان نوجوانی را روایت می كند كه به دلیل كتك خوردن از پدرش به نیروی انتظامی شكایت می كند و به خاطر بازداشت شدن او ناچار می شود مغازه قفل سازی اش را اداره كند.
فیلم «سبز كوچك» هم داستان نوجوان ۱۲ ساله ای است كه به نویسندگی علاقه خاصی دارد و در شرایطی كه او به عنوان مقام اول جایزه شهر شناخته می شود برای گرفتن جایزه اش با مشكلاتی مواجه می شود. این فیلم در آخرین مراحل فنی بوده و بیژن میرباقری تدوین آن را به عهده داشته است.جدا از رمضانی، اسماعیل براری و پوران درخشنده هم با ۲ فیلم در جشنواره حضور خواهند داشت. براری ۲ فیلم «روز باران»و «گزارش مریم» را آماده نمایش دارد. «روز باران» داستان یك روستای كویری است كه دچار خشكسالی شده اند و تلاش اهالی برای دستیابی به آب با شكست روبه رو شده است آنها آخرین راه نجات را اقامه نماز باران می دانند، غافل از آن كه ۲ كودك یتیم برای نباریدن باران دعا كرده اند. این فیلم در بخش میهمان جشنواره فجر حضور دارد. فیلم «گزارش مریم» هم كه این روزها مراحل آماده سازی را می گذراند درباره سفر اجباری دختری جوان به همراه پدرش به جنوب كشور است. این دختر در شهرهای جنوبی دفترچه خاطرات دختری را پیدا می كند كه سال ها پیش نوشته شده و سعی می كند به دنبال این خاطرات برود.
پوران درخشنده كارگردان دیگری است كه با ۲ فیلم «رؤیای خیس» و «بچه های ابدی» به جشنواره خواهد آمد. رؤیای خیس كه پیش از این در سینماهای تهران به نمایش درآمده به دلیل اكران نشدن در همدان می تواند دراین جشنواره شركت كند. رؤیای خیس داستان عشق ۲ نوجوان است كه بامصائبی همراه می شود. فیلم «بچه های ابدی» نیز كه سال گذشته در بخش مسابقه جشنواره فیلم فجر حضور داشت درباره زوجی به نام نگار و سعید است كه در شرف آغاز زندگی مشترك خود هستند، نگار درمی یابد سعید به خاطر برادر بیمارش تعهدی در زندگی خود دارد و نمی تواند او را رها كند، برادر او بیماری سندرم دان دارد و مشكلاتی در این مسیر برای این زوج به وجود می آید.
«شاهزاده سرزمین الان» كه ساخته حسین مختاری است در اصل یك مجموعه تلویزیونی است كه نسخه ای سینمایی از آن تدوین شده این فیلم به بازگویی افسانه ای می پردازد كه ریشه در دوران ایران باستان دارد. این مجموعه محصول شبكه اول سیما است.
«جعبه موسیقی» آخرین ساخته فرزاد مؤتمن كه از حضور در جشنواره فیلم فجر بازماند، ظاهراً آماده شده و در جشنواره همدان به نمایش درمی آید. این فیلم ساختاری موزیكال و فانتزی دارد و درباره پسر بچه ای است كه در اثر یك اتفاق با فرشته ای آشنا می شود و این آشنایی ماجراهایی را به همراه می آورد.
«نسكافه داغ داغ» كه ساخته علی قوی تن است فیلم دیگری است كه برای نخستین بار در جشنواره فیلم های كودكان و نوجوانان به نمایش درخواهد آمد. این فیلم داستان زنی جوان به نام نیكا است كه به گویندگی برنامه های عروسكی علاقه دارد اما همسرش كه یك كارخانه عروسك سازی را اداره می كند با او مخالف است و ماجراهایی در این شرایط به وجود می آید.
«نصف مال من نصف مال تو» دومین تجربه كارگردانی وحید نیكخواه آزاد است. او پیش از این «علی و دنی» را ساخته بود و در این فیلم داستان ازدواج مخفیانه مردی را روایت می كند كه این پنهان كاری مشكلاتی را برایش به وجود می آورد او تصمیم می گیرد این راز را فاش كند اما فرزندانش مانع از این كار می شوند.
«وقتی همه خواب بودند» ساخته فریدون حسن پور است كه پیش از این در جشنواره فیلم فجر حضور داشت و حتی از تلویزیون نیز پخش شد اما احتمالاً در جشنواره همدان هم به روی پرده می رود. داستان این فیلم هم ماجراهای تلاش چند كودك و نوجوان برای برآوردن آرزوی یك پیرزن تنها در سفر به مكه است.
«گوشواره» ساخته وحید موسائیان كه نخستین تجربه او در حوزه سینمای كودك و نوجوان است در جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمده است. این فیلم كه برگرفته از داستان «گردنبند» نوشته هوشنگ مرادی كرمانی است داستان حضور یك دختر فقیر در جشن تولد دوست همكلاسی اش است، او كه خود را از خانواده پولداری معرفی كرده دچار مشكلاتی در طول فیلم می شود.
«تصمیم كبری» سومین ساخته سیروس حسن پور پس از دهقان فداكار و چوپان دروغگو است كه از كتاب های درسی اقتباس گرفته شده است.
«تصمیم كبری» كه سال گذشته در بخش میهمان جشنواره فیلم فجر حضور داشت، داستان دختری به نام كبری است كه از ایل به روستا می آید، خانم معلم روستا برای مواظبت از كودك خود به كمك احتیاج دارد و این كبری است كه باید درباره كارش تصمیم بگیرد، تصمیمی كه با كتاب درسی اش در هم تنیده می شود.
«سبیل مردونه» كه چهارمین تجربه كارگردانی جواد اردكانی است در بخش مسابقه جشنواره فیلم فجر هم حضور داشت، «سبیل مردونه» داستان مردی به نام خان عمو است كه مسن و عقب مانده است، او به همراه معصومه دختر ۶ ساله تلاش می كند با وجود مخالفت خانواده دوچرخه ای بخرد، آنها برای تهیه پول به هر دری می زنند و...
«سینه سرخ» چهارمین ساخته پرویز شیخ طادی است كه در بخش خارج از مسابقه جشنواره گذشته فیلم فجر هم به نمایش درآمد. این فیلم داستان پسری به نام علی یار است كه با مشكل بزرگی مواجه شده و برای رفع آن به دنبال دم مسیحایی می گردد. فیلم «عاشق» آخرین ساخته افشین شركت هم داستانی كودكانه و موزیكال دارد.
همچنین فیلم «اتوبوس شب» نخستین تجربه كیومرث پوراحمد كارگردان با سابقه ایران در حوزه سینمای دفاع مقدس نیز احتمالاً در جشنواره فیلم كودك و نوجوان به نمایش درمی آید. این فیلم داستان تلاش یك نوجوان بسیجی است كه به همراه راننده اتوبوس و دوست جوان خود تلاش می كنند یك گروه اسیر جنگی را به پشت جبهه برسانند. این فیلم در بخش مسابقه جشنواره فیلم فجر هم به نمایش درآمد و با استقبال روبه رو شد.
فیلم دیگری كه در این جشنواره احتمالاً حضور خواهد داشت، آخرین ساخته خسرو سینایی كارگردان باسابقه سینمای ایران است. «مثل یك قصه» فیلم آخر سینایی كه داستانی با موضوع دفاع مقدس دارد، داستان حمله ۳ سرباز عراقی را به كلبه ای در مرز روایت می كند. در این مسیر میان نوه پیرمرد ویكی از سربازان عراقی رابطه ای عاطفی پدید می آید و آنها با یكدیگر دوست می شوند تا آن كه... این فیلم در بخش مسابقه جشنواره فیلم فجر هم به نمایش درآمد و نخستین تجربه سینایی در این حوزه به شمار می آید.
در بخش ویدیویی فیلم های بلند جشنواره امسال نیز این فیلم ها متقاضی حضور هستند: یك قدم تا خدا (به كارگردانی علی عطشانی)، پزتیوهای فراموش شده (علی عطشانی)، بزرگ مرد كوچك (مسعود رسام)، آمو پیتر (محمد رضا خسروی)، بچه های جزیره (محمدرضا خسروی)، قطار آن شب (حمید رضا حافظی)، تماس (مسعود شامحمدی)، آواز خاك (سیدروح الله حجازی)، هفت رنگ (مازیار محمدی نژاد)، شادونه و شبح زیاد (احمد درویش علی پور)، زیر خاكی (غلامرضا گرشاسبی)، ماجراهای امیر (حجت الله حافظی)، سایه درخت توت (فرزین مهدی پور) و بالاترین نگاه (نگار سلطانی).

بهمن عبداللهی

منبع : روزنامه ایران