پایتخت فرهنگی اروپا؛ شهری در نزدیکی دانوب آبی

در شمال شرقی كشور اتریش و در نزدیكی رود دانوب، شهری قرار دارد كه در قرن ۵ پیش از میلاد مسیح بنا و به تدریج به پایتخت این كشور تبدیل شده است. شهر وین چهارصد و ۱۵ كیلومتر مربع مساحت دارد و هم اكنون جمعیت آن به یك میلیون و ۷۰۰ هزار نفر می‌رسد كه از این جمعیت، در حدود ۷۰ هزار نفرشان را ایرانیان تشكیل می‌دهند. به طوری كه به هنگام گردش در گوشه و كنار شهر و به ویژه بخش‌های مركزی آن، گه گداری كلام شیرین فارسی را در مكالمات روزمره برخی عابران می‌توان شنید.
بیشتر این ایرانیان تابعیت اتریشی داشته یا دو رگه اتریشی- ایرانی هستند و جالب اینكه گاهی در میان هر ۱۰ راننده تاكسی، دست كم ۷ نفر ایرانی به چشم می‌خورند.
مراسم نوروز هم در وین حال و هوای خودش را دارد و تا سال‌ها پیش بزرگترین و با شكوه‌ترین مراسم نوروز در اتریش برگزار می‌شد و هم اكنون هم مراسم چهارشنبه‌سوری، قاشق‌زنی، چیدن هفت سین و سایر مراسم نوروزی در وین توسط ایرانیان انجام می‌شود. اگر از ایرانیان مقیم وین درباره چگونگی مراسم نوروز و محل برگزاری آن بپرسید، قطعاً به شما خواهند گفت كه معمولاً مراسم نوروز در سالن ۵ هزار نفره‌ای در وین با حضور عده زیادی ایرانی برگزار می‌شود. حتی این را هم خواهند گفت، كه هر سال نزدیكی‌های عید كه می‌شود، گاهی در برخی مناطق شهری افرادی را می‌توان دید كه به فروش اجزای هفت‌سین و ماهی قرمز مشغول‌اند. اهمیت این سنت دیرینه ایرانی تا آنجا است كه صدر اعظم اتریش نیز هرساله با پیامی نوروز را به ایرانیان تبریك می‌گوید.
علاوه بر مهاجران ایرانی، سایر شهروندان وینی را نیز می‌بینیم كه در اصل زمانی از كشور خود به اتریش مهاجرت كرده و كم‌كم اتریشی شده‌اند. خود وینی‌ها می‌گویند كه اگر به ۲۰۰-۳۰۰ سال پیش برگردیم، می‌بینیم كه نزدیك به ۷۰ درصد مردیم وین در واقع مهاجرند. نكته جالب هم اینكه، وقتی به اسامی روی زنگ در خانه‌ها یا دفاتر تلفن نگاه می‌كنید، می‌بینید كه چقدر نام‌های مجاری، چكی و لهستانی وجود دارد. در عین حال؛ هنگامی كه فرهنگ وین را بررسی می‌كنیم، می‌بینیم تمام آنچه كه ما امروز به عنوان فرهنگ وینی می‌شناسیم، در حقیقت خیلی هم وینی نیستند. چیزهایی مانند قهوه كه همراه ترك‌ها به وین آمده یا غذایی به نام شنیسل كه از میلان و قسطنطنیه آمده است و حتی بیشتر شیرینی‌هایی كه در قنادی‌ها وجود دارد.
وین به معنای باد یا شهری كه در آن باد زیاد می‌وزد بوده و به همین خاطر، آلودگی هوای ناشی از زندگی شهری در آن وجود ندارد. شهر وین را به ۲۳ منطقه تقسیم كرده‌اند كه بهترین مناطق برای زندگی، مناطق ۱۷، ۱۸ و ۱۹ بوده كه در بلندترین و خوش آب و هواترین نقطه‌ی شهر واقع شده است جایی شبیه دربند و زعفرانیه و نیاوران خودمان در تهران. این مناطق مكانی جنگل مانند هستند كه در پای درختان، موسیر به خوبی عمل می‌آید و به هنگام قدم زدن در اطراف، بوی موسیر را می‌توان در فضا استشمام كرد.
در وین مردم به طور معمول ۷۰ ساعت در هفته كار می‌كنند و تعطیلات آخر هفته را در كنار دانوب، مراكز فرهنگی یا كافه‌های شهر می‌گذرانند. دیدن دانوب آبی هم خالی از لطف نیست؛ دانوب آبی كه بر خلاف نامش به طور طبیعی چندان هم آبی نیست و گل و لایی كه در ته آن وجود دارد، رنگ آب آن را اندكی تیره كرده است. در كنار دانوب نسیم ملایمی می‌وزد و مرغابی‌ها را می‌تواند دید كه آزادانه در آب شنا می‌كنند و خرده غذاهایی را كه رهگذران برای آنها در آب می‌ریزند را می‌خورند.
وین شهری است كه در برخی ساعات روز، ترافیك سرسام آوری دارد كه البته در مقایسه با تهران هنوز آن قدرها هم كلافه‌كننده نیست. گرانی سوخت و بنزین هم تا حدی است كه بیشتر مردم با وجود داشتن خودرو شخصی، ترجیح می‌دهند از اتوبوس، تاكسی، مترو، دوچرخه یا تراموا استفاده كنند. البته، در هر جای شهر بنزین قیمت خودش را دارد؛ یعنی قیمت بنزین در مركز و بالای شهر با هم كمی متفاوت است. در وین هم مانند هر شهر بزرگ دیگری مشكل یافتن جای پارك وجود دارد و شهروندان گاه مجبورند برای پیدا كردن جای پارك، مدت‌ها خیابان‌های اطراف را دور بزنند. بیشتر خیابان‌ها هم دارای پاركومتر بوده یا در آنها تابلوهای كارت پارك نصب شده است. به طور معمول وینی‌ها خود برگه‌های كارت پارك را به صورت دسته‌ای قبلاً تهیه كرده و در خودروهای خود نگه می‌دارند تا در صورت لزوم از آن استفاده كنند.
به خاطر رفت و آمد جهانگردان در تمام طول سال، امكانات توریستی زیادی از جمله انواع رستوران‌ها و كافی‌شاپ‌ها و هتل‌های خوب وجود دارد. یكی از چیزهایی كه در گوشه و كنار خیابان‌های شهر زیاد به چشم می‌خورد، تعداد رستوران‌های زنجیره‌ای مك دونالد و نورد سی (ویژه غذاهایی دریایی) هستند كه غذاهای آماده تهیه می‌كنند. اگر می‌خواهید برای تفریح و استراحت به وین بروید، بهتر است ماه آوریل را انتخاب كنید كه از هر وقت دیگر سال مناسب‌تر است. در عین حال، وین در همه‌ی روزهای سال پذیرای عده‌ی زیادی از جهانگردان است و در سال حدود ۷ میلیون توریست از آن بازدید می‌كنند كه براساس آمار، در سال ۲۰۰۴ این جمعیت، چیزی در حدود ۵/۳ میلیون نفر بوده است. به خاطر همین هم امكانات توریستی بالایی برای پذیرایی از جهانگردان پیش‌بینی شده است و مدارس هتلداری به تربیت دانشجویان این رشته مشغول‌اند.
قیمت‌ها در وین نسبت به بسیاری از شهرهای دیگر اروپا مناسب‌تر بوده و زندگی از كیفیت بالایی برخوردار است؛ به طوری كه بدون نیاز به پول زیاد می‌توانید به بهترین رستوران‌ها، كافه‌ها و هتل‌ها بروید. مركز شهر یا سیتی سنتر، مكانی است بسیار دیدنی كه ساختمان های قدیمی داشته و درشكه‌های دو اسبه آن هر ایرانی را به یاد اصفهان می‌اندازد. این بخش از شهر به صورتی است كه عبور خودروها از خیابان‌ها ممنوع شده و تنها درشكه‌ها هستند كه برای گرداندن مردم از مسیرهای خاص عبور می‌كنند و مزاحمتی هم برای رهگذران ندارند. درست در نزدیكی همین جا كه خودروها اجازه تردد دارند، جوان‌هایی را می‌توان دید كه با خودروهای خود به سرعت در خیابان‌ها ویراژ می‌دهند و این تهرانی‌ها را به یاد عصرهای تهران در خیابان جردن و فرشته می‌اندازد!البته هیچ یك از این جوانان اتریشی نیستند و اغلب مهاجران تركیه‌ای هستند.
موزه‌ی معروف ملكه سی‌سی هم در همین جای شهر قرار دارد و نیز بزرگترین مدرسه تربیت اسب‌ها كه در پشت همین موزه واقع است. ملكه سی‌سی در حقیقت، مظهر زیبایی در میان اتریشی‌ها است كه می‌گویند زنی بسیار زیبا از اشرافیان اتریش بوده كه در زمان خود زنی مدرن به شمار می‌آمده است و این خود نیز داستانی دارد كه می‌گویند، در زمان حكومت سلسله‌ی معروف هافبورگ بر اتریش، قیصر بزرگ سلسله هافبورگ‌ها كه قرار بود با خواهر سی‌سی ازدواج كند، عاشق سی‌سی می‌شود و با او ازدواج می‌كند. ملكه پس از چندی توسط شخصی ناشناس با چاقو به قتل می‌رسد.
كلیسای سنت استفان قدمتی ۹۰۰ ساله داشته و بزرگترین كلیسای شهر به شمار می‌رود كه در سیتی سنتر قرار دارد. بخش‌هایی از این كلیسا به خاطر قدمت زیاد، هر از گاهی در حال ترمیم و نوسازی است. داخل كلیسا معمولاً كمی نسبت به بیرون تاریك‌تر است و روشنایی آن با چراغ‌های كم نور و شمع‌ها تامین می‌شود.
بازدید از این كلیسا در تمام ساعات روز برای همگان آزاد است و فقط دور تا دور محلی را كه نمازگزاران به عبادت مشغول‌اند را نرده كشیده‌اند تا مزاحمتی برای كسانی كه سرگرم به جا آوردن مراسم مذهبی هستند، نشوند. شما حتی اجازه دارید در داخل كلیسا از مراسم مذهبی و هر جای دیگر آن كه بخواهید به راحتی عكسبرداری كنید و مورد اعتراض و مواخذه نیز قرار نگیرید.
قصر شونبرون نیز از دیدنی‌ترین جاهای وین است كه در دوره باروك و حدود سال ۱۷۰۰ میلادی بنا شده است و در آن سالنی قرار دارد كه به سالن ایرانی مشهور بوده و معماری آن نیز به سبك ایرانی است. در زبان آلمانی شون به معنای زیبا و برون به معنای چشمه است.
همچنین شونبرون دارای یك گلخانه بسیار بزرگ و مجهز بوده كه در نوع خود بی‌نظیر است و تنوع گیاهانی كه در آن كاشته‌اند تا آنجا است كه تا صد سال پیش در آن درخت انار می‌كاشتند. صدها گونه رز در فضای باز این قصر كاشته شده كه به صورت فصلی دوباره كاشته می‌شوند.
شونبرون دارای یك باغ وحش بزرگ و دیدنی نیز هست كه حیوانات گوناگونی از شیر و ببر و پلنگ گرفته تا خفاش و پاندای چینی و كوآلای استرالیایی با ایجاد محیطی مانند محیط واقعی زندگی آنها در آن نگهداری می‌شوند.
در باغ وحش وین حتی فضایی وجود دارد كه آن را مانند جنگل‌های آمازون شبیه‌سازی كرده‌اند. جالب اینجا است كه هر حیوانی دارای یك پدر خوانده بوده كه نامش در كنار قفس حیوان ثبت شده است. این پدرخوانده‌ها اغلب از دوستداران محیط زیست هستند كه تا آنجا كه توان مالی دارند، هزینه‌های این حیوانات را به عهده می‌گیرند.
گلوریت قصر دیگری است كه در نزدیكی شونبرون قرار دارد و در جنگ‌های جهانی آسیب‌های فراوان دیده است. گلوریت امروزه عمارت بلندی است كه دارای كافه تریا و رستوران بوده و از بالای آن به آسانی می‌توان نمای كلی شهر را دید. گلكاری‌های این قصر به شیوه‌ی خاصی صورت گرفته و بازدید از این كاخ برای عموم به رایگان آزاد است. فضای باز این دو قصر آن قدر بزرگ است كه مردم برای ورزش و دوچرخه‌سواری به آنجا می‌آیند.
در وین موزه‌های آثار طبیعی و تاریخی و بزرگترین موزه گرافیك وجود دارد كه بسیار دیدنی است. در نزدیكی همان جا موزه‌ای هست به نام موزه دكتر لنوپل كه ساختمان كجی شبیه به كعبه دارد. دكتر لنوپل آثار نقاشی حدود ۱۰۰ سال قبل را در آن جمع كرده است.
دیدن موزه تكنیك هم خالی از لطف نیست؛ چون بیشتر اختراعاتی كه اتریشی‌ها در آن دست داشته‌اند، مانند نخستین چراغ گازی دنیا كه بعدها ادیسون آن را به چراغ الكتریكی تبدیل كرده است، در آن وجود دارد.
در بخش پایینی شهر وین، یك خیابان دراز هست به نام «ماریا هیلفر» كه آدمی را یاد كوچه رفاهی و كوچه برلن خودمان می‌اندازد با این تفاوت كه در آن مغازه‌هایی دیده می‌شود كه در تهران همان مغازه‌ها را در بالای شهر می‌بینیم. در اینجا تقریباً همه نوع مایحتاج كلی مردم از انواع فروشگاه‌های زنجیره‌ای كفش و لباس گرفته تا لوازم آرایشی و بهداشتی و كافه و رستوران‌های رنگ و وارنگ به چشم می‌خورد.
اینجا جایی است كه بیشتر توریست‌ها آن را برای خرید انتخاب می‌كنند؛ چون هم كالای مورد نیاز خود را با كیفیت مناسب می‌توانند پیدا كنند و هم اجناسی كه عرضه می‌شود، به نسبت جاهای دیگر شهر ارزان‌تر است. در این خیابان در كنار مغازه‌ها و رستوران‌های جور واجور، هیپی‌ها و پانك‌ها را نیز به همراه سگ‌هایشان به صورت گروهی در پیاده‌روها می‌توان دید كه البته بر خلاف ظاهر ناخوشایندشان هیچ گونه آزار و مزاحمتی برای كسی ندارند و حتی اگر از آنها اجازه بگیرید، با شما عكس یادگاری هم خواهند گرفت! علاوه بر آنها گدایان نیز در پیاده‌روهای همین خیابان به گدایی مشغول‌اند و آن طور كه گفته می‌شود، تازگی‌ها به تعدادشان افزوده شده است. اگر روزی به وین رفتید و گذرتان به خیابان ماریا هیلفر افتاد، مراقب جیب‌هایتان و پیرمردان دائم‌الخمر باشید و زیاد سرگرم فروشگاه‌ها نشوید.در خیابان‌های وین یكی از چیزهایی كه زیاد دیده می‌شود سگ‌ها هستند كه به همراه صاحبان‌شان در خیابان‌ها مانند سایر مردم شهر رفت و آمد می‌كنند! نكته جالب اینكه حتی در فرودگاه وین هم سگ‌های بزرگ به همراه صاحب خود سفر می‌كنند و سایر مردم هم نه تنها از آنها وحشتی ندارند؛ بلكه برایشان خیلی هم غیرعادی نیست!
در اتریش، خانه‌ها اكثراً همان شكل قدیمی خود را حفظ كرده‌اند و توسعه شهر تاثیر چندانی بر بافت قدیمی آن نگذاشته است. در وین چند سبك معماری وجود دارد. بخش‌هایی از شهر هنوز سبك «بیده مایر» كه متعلق به سال ۱۸۵۰ است و دیگر سبك هیستوریسم یا گوتیك كه اكثراً ساختمان‌های قدیمی شهر به این سبك است. كلیساها به سبك «رومانیك» و بیشتر خانه‌ها به سبك «باروك»، «بیده مایر» و «روكوكو» است. «دكتر وارونر» و «ژزوف اسپانر» از معماران قدیمی وین هستند و «هانس اولاین» كه موزه‌ی آبگینه را طراحی كرده و دیگری «ایریش باوور» نیز از طراحان معروف روزگار معاصرند.
وین پایتخت جهانی موسیقی است و در تمام جهان شهر و زادگاه بسیاری از آهنگسازان و بزرگان موسیقی شناخته می‌شود. اركسترها برای موسیقی و به ویژه موسیقی كلاسیك معاصر، نقش حیاتی را بازی می‌كنند.
در وین چندین مدرسه، هنرستان و كنسرواتوار به تربیت هنرجویان و علاقه‌مندان به تحصیل در رشته‌های گوناگون مرتبط با موسیقی مشغول‌اند. هنرستان عالی موسیقی، كنسرواتوار شوبرت و مدراس موسیقی از جمله این مراكز هستند كه كار آموزش موسیقی را بر عهده دارند.
به طور كلی موسیقی در اتریش دارای اهمیت ویژه‌ای بوه و اصولاً رسم بر این است كه دست كم خانواده‌های طبقه متوسط جامعه اتریشی به فرزندانشان موسیقی را می‌آموزند و خود نیز با موسیقی آشنایی دارند و اصولاً آموزش موسیقی به فرزندان در اینگونه خانواده‌ها جزء برنامه‌های تربیتی برای فرزندان است. سال ۲۰۰۶ را هم به مناسبت ۲۵۰ سالگی موتزارت، به نام او نامگذاری كرده‌اند.
یك نكته جالب اینكه، در وین چندین تاتر و اپرای بزرگ با سالن‌های مجهز وجود دارد كه براساس آمار به طور معمول هر شب در حدود ۸ هزار و پانصد نفر به دیدن تاتر و اپرای كلاسیك می‌روند و گذشته از این‌ها در بخش پاپ و جاز دو كلوب به نام‌های فوردن برگ و هوخ داوینول وجود دارد.
بنابراین، شما حق انتخاب ۵۰ تاتر، پنج سالن بزرگ اپرا، سه سن موزیكال، بیش از صد موزه و فستیوال موسیقی را دارید.
در اینجا همه‌ی مردم صرفاً با هدف بهره بردن از موسیقی و بدون هرگونه چشم و هم‌چشمی به دیدن این برنامه‌ها می‌روند. یكی از نكات جالب درباره سالن اپرای مشهور وین این است كه شما می‌توانید با پرداخت یك یورو و ۵۰ سنت به دیدن بهترین اپراها و هنرمندان آنها به صورت ایستاده بروید.
در وین ۳۵ خانه وجود دارد كه بتهوون چندی در آنها زندگی كرده است و معروف‌ترین اركستر دنیا، اركستر فلارمونیك وین است كه چندین نسل در آن می‌نوازند. به طوری كه گاه پدر، پسر و نوه در یك شب با این اركستر اجرا دارند و علاقه به موسیقی به صورت سینه به سینه از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود. با این اركسترها چند موسیقیدان و نوازنده ایرانی نیز همكاری دارند.
از لحاظ علمی و فرهنگی هم باید گفت كه هر بخشی از شهر، دارای یك كتابخانه مجهز است و خود شهر هم دارای یك كتابخانه مركزی بوده كه عمارتی سه طبقه است و در آنجا از انواع DVD و CD گرفته تا نت‌های گوناگون موسیقی و هر كتابی كه دنبالش بگردید، یافت می‌شود و به صورت رایگان در اختیار مراجعان قرار می‌گیرد.
این كتابخانه‌ها به طور كلی با دریافت ۱۷ یورو در سال عضو می‌گیرند و برای دانشجویان، دانش‌آموزان و استادان نیز تخفیف ویژه‌ای در نظر گرفته می‌شود و بدین ترتیب دیگر كسی هیچ بهانه‌ای برای نخواندن كتاب و مطالعه نكردن ندارد. كتابخانه ملی هم كتابخانه‌ی دیگری است كه در آنجا ۲۰۰ هزار عنوان كتاب و ۱۰ میلیون نسخه خطی وجود دارد كه هنوز مرمت نشده و چندین هزار كتاب درباره‌ی ایران نیز موجود است. وین دارای سه دانشگاه معتبر بوده كه معروف‌ترین آنها دانشگاه ملی وین است و تا چند سال پیش، تحصیل در وین رایگان بود؛ اما در سال‌های اخیر مبلغی بین ۳۵۰ تا ۵۰۰ یورو برای هر ترم به عنوان شهریه دریافت می‌شود و در ضمن همه می‌توانند از امكانات بورسیه‌ی تحصیلی برخوردار شوند.
كلیه‌ی این دانشگاه‌ها مجهز به كتابخانه‌های تخصصی برای هر رشته هستند و اصولاً برای هر كس كه علاقه‌مند به مطالعه و كتاب است، این امكان وجود دارد كه با پرداخت مبلغ معینی (سالیانه یا ماهیانه) پدرخواندگی یك كتاب را به عهده بگیرد.
در سال‌های اخیر، دانشگاه‌های خصوصی هم مانند International University و Webster در وین باز شده است. علاوه بر دانشگاه مركزی و ملی؛ برای رشته‌های فنی، پزشكی، علوم اتمی، علوم انسانی و طبیعی نیز دانشكده‌های جداگانه‌ای وجود دارد و جالب است كه بدانید در این دانشگاه‌ها می‌توان در بیشتر رشته‌های مورد نظر حتی ایران‌شناسی و زبان فارسی نیز تحصیل كرد.
جامعه‌ی فرهنگی ایرانیان در اتریش، مدرسه‌ای وجود دارد كه در آن زبان فارسی هم تدریس می‌شود و چه بسیار جوانانی كه در اتریش به دنیا آمده‌اند و هنوز ایران را ندیده‌اند؛ با تسلط كامل به زبان فارسی سخن می‌گویند و می‌نویسند و می‌خوانند و هم به ادبیات فارسی اشراف كامل دارند. این مدرسه را ایرانیان فرهنگ دوست مقیم وین تأسیس كرده و هم اكنون در آن تدریس و آن را اداره می‌كنند.
اتریش در سال ۱۹۹۷ به اتحادیه اروپا پیوست. پس از این عضویت، از نظر سیاسی تفاوت چندانی نكرده است؛ اما از جنبه‌ی اقتصادی تاثیر زیادی بر این كشور گذاشته است. به طوری كه بیشتر كارخانه‌ها و شركت‌هایی كه از چندین نسل اتریشی بوده‌اند، همگی فروخته یا ورشكسته شدند و تعداد كمی از این شركت‌ها باقی مانده‌اند.
به طور كلی پیوستن به اتحادیه در زندگی روزمره مردم تاثیر چندانی نداشته است؛ اما تاثیر آن را در زندگی اقتصادی به روشنی می‌توان دید. اتریشی‌ها خود می‌گویند كه اصولاً سیاست دخالت چندانی در زندگی روزمره مردم نداشته و بیشتر تاثیر اقتصادی دارد كه به كدام قشر جامعه رسیدگی بیشتری می‌شود.
این روزها در اتریش حدود ۲۷۰ هزار بیكار وجود دارد و هركس كه بخواهد بیكار نماند، باید حتماً به حرفه‌ای مسلط باشد.
در حال حاضر، حكومت جمهوری لاییك بوده و در عین حال كلیسا نیز در اداره كشور دخالت‌هایی دارد؛ قوای سه‌گانه از هم جدا هستند و قدرت اصلی را صدراعظم دارد كه هرچهار سال یك بار انتخاب می‌شود و رییس‌جمهور نیز بیشتر حالت تشریفاتی دارد و تنها در تصمیم‌گیری‌های مهم نظر می‌دهد.
در مقابل صدر اعظم دولت تشكیل می‌دهد كه اكثراً هم ائتلافی است و كمونیست‌ها مدتی است كه در به دست آوردن اكثریت آرا چندان موفق نیستند و گروه سوسیال دموكرات‌ها نوسان دارند و حزب سبزها هر سال بیشتر صعود می‌كنند و در حال حاضر حكومت دست محافظه‌كاران است.
زیبایی‌ها و دیدنی‌های پایتخت‌های كشورهای جهان البته بسیار زیاد است و اگر كمی دقت كنیم، به خوبی درمی‌یابیم كه در كشور خودمان نیز همان جذابیت ها را می‌توانیم در نوع ایرانی‌اش ببینیم و از نعمت‌های خدادادی كه در شهرمان وجود دارد، بهره‌مند شویم.

مانا لقمانی وین

منبع : مسافران