مراجع تقلید تکیه‌گاه مردم

۱ ) حدود هزار سال از سابقه حوزه‌های علمیه می‌گذرد كه نشان می‌دهد روی استقلال تاكید دارند و مصلحت نمی‌بینند كه به هیچ حكومتی وابسته باشند؛ حتی جمهوری اسلامی كه مورد تایید آنان است.
حضرت امام‌ خمینی(ره) رهبر كبیر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی نیز تاكیدی فوق‌العاده بر استقلال حوزه و عدم دخالت اركان حكومت در امور حوزه داشتند.
ایشان بارها فرمودند كه حوزه‌های علمیه باید توسط مراجع عظیم‌الشأن تقلید اداره شوند و حوزه‌های علمیه در شهرستان‌ها نیز باید توسط علمای بلاد اداره شوند، نه حكومت.
البته این مساله با حمایت‌های مادی و معنوی دولت و مجلس از این نهاد منافات ندارد، اما به‌هیچ‌وجه نباید حكومت در امور حوزه‌ها و مراجع تقلید دخالت كند.
با توجه به این مساله، حوزه و مراجع تقلید در جامعه ما دارای جایگاه ویژه‌ای است. چراكه جامعه ما جامعه‌ای دینی است و مردم دارای خمیرمایه دینی و مذهبی هستند و به‌تبع آن از مراجع تقلید حمایت و تقلید می‌كنند و دستور آنان را دستور خداوند می‌دانند. این امری مهم است كه شخصی در میان مردم اینچنین جایگاهی داشته باشد و مردم به دستور و فرمان او احترام بگذارند.
از سوی دیگر حكومت جمهوری اسلامی است. بدین‌معنا كه مردم، سیاسیون و همه اركان حكومت باید خود را با سه دایره اعتقادی، اخلاقی و فقهی و احكام شرعی تطبیق دهند كه این سه دایره از سوی مراجع تقلید ترسیم می‌شود.
مراجع و حوزه‌های علمیه ما را در اثبات مسائل اعتقادی كمك می‌كنند و در زمینه اخلاقی و فقهی نیز دقیقا محتاج آنان هستیم. لذا حكومت باید در این مسائل به مراجع و حوزه‌های علمیه رجوع كند.
حتی نظر فقهای شورای نگهبان نیز برای تطبیق قانون با شریعت ملاك نیست، بلكه نظر مراجع تقلید مهم است. از این رو تمامی فعالیت سیاسی و حكومتی نیازمند حوزه‌های علمیه و مرجعیت دین و شیعی است. مراجع تقلید به دلیل ارتباط با مردم و مسائل دینی و معنوی نیازی به حكومت ندارند.
بلكه اركان حكومت نیازمند آنان هستند و باید از آنان بدون دخالت در امورشان حمایت كنند. البته یكی از اشتباهات و آفات ارتباط سیاسیون با مراجع و حوزه‌های علمیه این است كه آنان در دست جناح خاص سیاسی قرار گیرند؛ یعنی اینكه یكی از جناح‌های سیاسی جمعی از طلاب را سازماندهی و از آنان یا مراجع تقلید به عنوان وسیله‌ای برای تقویت جناح خود استفاده كنند.
این امر ظلمی در حق مراجع تقلید و حوزه‌های علمیه است كه حتی حكومت و دولت نیز نباید به خود اجازه چنین اقدامی را بدهد. بنابراین سیاسیون به مراجع تقلید به دلیل احاطه به مسائل شرعی نیازمند هستند.
همچنین به دلیل اینكه مردم مقلد مراجع تقلید هستند، حكومت مردمی باید به تكیه‌گاه مردم نیز توجه كند. از سوی دیگر مراجع و حوزه‌های علمیه در زمینه‌های خاص كارشناس و متخصص هستند و حكومت و سیاسیون باید در این زمینه‌ها به نظر آنان توجه كنند.
۲ ) درباره ارتباط اصلاح‌طلبان با مراجع تقلید و قم باید میان تعامل رئیس دولت اصلاحات و رئیس مجلس اصلاحات و سایر اصلاح‌طلبان تفاوت قائل شد. آقای خاتمی در دوره‌ای كه رئیس‌جمهور بودند با قم مرتبط و سعی می‌كردند از دیدگاه علما مطلع باشند و هرازچندگاهی به قم سفر می‌كردند.
آقای كروبی نیز علاوه بر مسوولیت حكومتی یك وجه حوزوی خاصی داشته و دارند و همواره این وجه آخوندی را حفظ كرده‌اند و این ارتباط، ارتباطی ۲۸ ساله پس از انقلاب تاكنون بوده است.ا
ایشان دفتری را در قم به امور طلاب و توزیع شهریه بین آنان اختصاص داده‌اند؛ اگرچه شهریه ایشان در حد مراجع تقلید نیست. همچنین در این دفتر به مشكلات طلاب رسیدگی می‌شود و كمك‌های مالی و معنوی به آنان صورت می‌گیرد.
البته در كلیت اصلاح‌طلبان در ارتباط با قم و علما ضعف وجود دارد. اگرچه اصلاح‌طلبی از مساجد و روحانیت آغاز شد و انگیزه دینی در آن دخیل بود، اما متاسفانه فضایی به‌وجود آمد كه تعدادی انگشت‌شمار سوار بر موج شدند. این تعداد به مطالبات مراجع تقلید و حوزه‌های علمیه بی‌توجهی كردند و گاهی رفتار آنان با نگرانی مراجع تقلید روبه‌رو شد؛ از جمله برخی اعمال در مجلس ششم.
عدم توجه به حساسیت حوزه و بیوت مراجع باعث ناشناخته ماندن برخی مسائل جریان اصلاح‌طلبی و سوال‌برانگیز شدن آنان نزد علما شد. به گونه‌ای كه گاهی آقای كروبی و خاتمی جوابگوی این رفتارها نزد مراجع می‌شدند.
۳ ) در مورد ارتباط دولت نهم و مراجع تقلید نیز با وجود شعارهای اصولگرایانه و دفاع از حفظ ارزش‌ها، اشتباهاتی صورت گرفته است؛ این اشتباهات به مراتب از اشتباهات معدودی از اصلاح‌طلبان بزرگ‌تر بوده است.
طی این دو سال دولت نهم، صحبت‌هایی از سوی شخص رئیس‌جمهور یا معاونان و مشاوران ایشان بیان شده كه موجب توهین به مراجع تقلید و حوزه‌های علمیه شده است. این مسائل به‌گونه‌ای بود كه حتی برخی از مراجع اجازه ملاقات به هیچ‌كدام از دولتی‌ها را ندادند كه با وساطت جناب آقای هاشمی بالاخره آقای احمدی‌نژاد موفق به ملاقات با مراجع شد.
بنابراین اگر برخی از اصلاح‌طلبان به مرجعیت و حوزه‌ها بی‌توجهی كردند، آنان توهین و جسارت كردند. علاوه بر این دولت نهم گاهی وارد تخصص مراجع شده است و اقدام به صدور فتوا ودخالت در مسائل شرعی می‌كند.
البته دولت مدعی است كه با بخشی از حوزه ارتباط تنگاتنگی دارد و یكی از بزرگان و اساتید حوزه تكیه‌گاه و مغزمتفكر دولت به حساب می‌آید. دولت باید بداند كه ایشان فردی از مجموعه حوزه علمیه هستند؛ آن هم تفكراتی متفاوت با سایرین كه نه مراجع تقلید این تفكرات را قبول دارند، نه این تفكرات با اندیشه امام(ره) مرتبط است.
بلكه این تفكرات با تفكر انجمن حجتیه نزدیك است تا تفكر و اندیشه حضرت امام. لذا ارتباط دولت با این تفكرات سوال‌برانگیز و مشكل‌آفرین است.
۴) اصلاح‌طلبان در آستانه انتخابات مجلس هشتم باید اشتباهات گذشته خود را ادامه ندهند و با مردم، مراجع تقلید و حوزه‌های علمیه مرتبط شوند تا ضایعات گذشته و اشتباهات اصولگرایان را مرتكب نشوند.
حزب اعتماد ملی و شخص جناب آقای كروبی ارتباط تنگاتنگی با قم و مراجع تقلید دارند. دفتر آقای كروبی در قم در این زمینه فعال است و شاخه روحانیون حزب اعتماد ملی بیشترین فعالیت را در قم انجام می‌‌دهد و چندین همایش برای طلاب در قم و سراسر كشور برگزار كرده است.
البته امیدواریم حزب اعتماد ملی بیش از گذشته از نظرات مراجع تقلید استفاده كند و نگاه كارشناسانه مدرسان حوزه را به كار گیرد.

رسول منتجب‌نیا

منبع : روزنامه هم‌میهن