سردرگمی در مد

(مد)، تنوعی گذراست که در نوع پوشش نمود پیدا می کند.مد هر بار با کمی تغییر، رنگ و بوی زندگی آدم ها را تغییر می دهد؛ اتفاق تازه ای که می خواهد آداب یکسان، اندیشه های همگون هنری و آیین های هم شکل را عرضه کند. همه جا تبلیغ می شود، بهترین کت و شلوار چنین است و بهترین ساعت این است و... در این میان کسانی به سود بیشتری می رسند که مد را سریع شناسایی کنند.
این در شرایطی است که برای دنیای غرب طراحی، تولید و عرضه مد بیشتر جنبه اقتصادی دارد و رواج مد با تبلیغات گسترده رسانه های جهانی از عوامل رونق تجارت و بهره مندی اقتصادی این کشورهاست.
چندی پیش که دولت دستور ساماندهی مد و لباس را به وزارتخانه ها و سازمان های دولتی ابلاغ کرد و بر اساس آن، وزارتخانه های تعاون، رفاه و صنایع و معادن مکلف شدند در تأسیس تعاونی، اعطای مجوز فعالیت و استفاده از تسهیلات دولتی، طراحان و تولیدکنندگان پارچه و لباس مبتنی بر الگوهای اسلامی را در اولویت قرار دهند، بسیاری اعتقاد داشتند اجرای این مصوبه ممکن نخواهد بود، چرا که مد در جامعه برگرفته از سلیقه است که مقطع زمانی کوتاهی دارد و به همان سرعت که به وجود می آید، از بین خواهد رفت.
این در حالی است که بر اساس ماده یک قانون ساماندهی مد و لباس، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف است برای پی ریزی ساختار مدیریتی این طرح، کمیته ای متشکل از۱۰ نفر را برای ساماندهی مد و لباس تشکیل دهد.
هرچند که مد همه چیز و همه کس، از شخصی ترین مسائل همه ما تا عرصه عمومی را در بر می گیرد، اما باید پذیرفت که بارزترین جلوه که همواره نماد بیرونی و عینی پیدا می کند ویترین مغازه ها و نوع پوشش و آرایش در جامعه است که هر روز شکل تازه به خود می گیرد.
اما تا به حال فکر کرده اید دلیل آن چیست، ریشه های آن از کجا آب می خورد و اساساً مدگرایی خوب است یا بد؟ بسیاری می گویند که مد و روحیه انتخاب لباس یک امر سلیقه ای است و نمی توان کسی را مجبور کرد که فلان لباس را بپوشد یا آن را انتخاب کند و تنها چیزی که قدرت دارد فرد را مجبور به انتخاب لباس خود کند (مد) است.
● اجبار نیست، پیشنهاد است
مدتی از تصویب قانون ساماندهی مد و لباس در مجلس می گذرد. برخی نمایندگان مجلس اعتقاد دارند این مصوبه برای حمایت از تولیدکنندگان و طراحان لباس ایرانی لازم بود. البته نباید از بحث فرهنگی این مصوبه گذشت.
به تازگی (ابراهیم کارخانه ای) مسئول کمیته آموزش و تحقیقات کمیسیون آموزش مجلس نیز در این باره به روزنامه ایران گفته است که (لباس به مثابه یک پرچم، برای انسان است. همان طور که پرچم یک کشور هویت یک کشور را نمایان می کند، لباس نیز شخصیت انسان را نشان می دهد. چنین مقوله ای حساس است. در چنین مصوبه ای مد و انتخاب لباس یک اجبار نیست.
کسی مجبور نیست به دلیل چنین مصوبه ای سلیقه خود را تغییر دهد و لباس خاصی بپوشد اما مجلس به جامعه پیشنهاد می کند که چنین مد و طرح لباسی مناسب است. این طرح در چارچوب موازین نظام است. در قانون جمهوری اسلامی حجاب یک مسئله قانونی است. در همین چارچوب و طبق این مصوبه دولت می تواند با استفاده از دستگاه های مسئول طرح های ملی ـ اسلامی را که به صلاح جامعه است پیشنهاد کند. فکر نکنم این طرح برای جامعه مضر باشد.)
● تصمیم سازی پشت درهای بسته
امروز یکی از بزرگترین مشکلاتی که در حوزه فرهنگ وجود دارد این است که بسیاری تصمیمات در پشت درهای بسته انجام می شود. در حالی که تصمیم سازان باید همواره برخاسته از بطن جامعه و میان مردم باشند. تصمیمات اتخاذ شده از سوی مدیران فرهنگی باید شفاف و در حضور مخاطبان فرهنگی باشد.
طباطبایی رئیس مرکز آموزش سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران با بیان این موضوع می گوید: ما متولی بحث پوشش و حتی فرهنگ در جامعه نیستیم، بلکه قصد داریم به این حرکت به شکل یک پدیده نو نگاه کنیم و در سایه آن ناهنجاری های پوششی و فرهنگی را مرتفع سازیم.
این در حالی است که کامران دانشجو استاندار تهران با اشاره به اختصاص ۲ هزار میلیارد تومان اعتبار برای حمایت از فعالیت بنگاههای اقتصادی زودبازده در سال جاری، می گوید: استانداری در نظر دارد در این قالب از طراحان لباس اسلامی تا مرحله تولید و ورود این طرحها به بازار، حمایت کند. او در خصوص زمان ورود این طرحها به بازار می افزاید: در حال حاضر به طور دقیق نمی توان گفت که طرحهای ارائه شده چه زمانی وارد بازار می شوند اما تمام تلاش خود را خواهیم کرد که طرح ها هرچه سریع تر وارد بازار شوند.
استاندار تهران در خصوص میزان استقبال بانوان در صورت عرضه طرحها به بازار، تأکید می کند: سلایق متفاوت است و بدون شک با توجه به این موضوع طرحهای ارائه شده نمی تواند تمام سلیقه ها را پوشش دهد. اما با توجه به این که در الگوهای ارائه شده از رنگ های شاد ضمن حفظ حدود شرعی استفاده شده گمان می کنم که در بازار هم با استقبال خوبی مواجه شود.
علی عسگری، رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران نیز پیش از این با اشاره به تشکیل کمیته های طراحی لباس گفته بود: مد یک موضوع اجتماعی از سنخ مسایل جامعه شناختی است و علاوه بر رویکرد روانشناختی باید با نگرش جامعه شناختی نیز مورد بررسی قرار دهیم.
به گفته او در سالهای اخیر مدل زندگی و پوشش آمریکایی رایج شده اما هنوز نتوانسته ایم مدل زندگی را طراحی کنیم، به همین دلیل حتی کودکان ما عروسکهای خارجی را بهتر از ایرانی می شناسند.
مهمترین مساله و نکته کلیدی این است که بعد از طراحی مد باید به جامعه پذیری آن به ویژه در کشوری همچون ایران توجه کنیم.
● نوآوری یا هنجارشکنی
همیشه با ظهور یک مد جدید برای لباس و آرایش، خیل دختران و پسران جوان به استقبال آن رفته و در نقطه مقابل، عده ای با آن به مقابله می پردازند.در جامعه ایران پس از انقلاب، پوشش اسلامی مرسوم و با استقبال مواجه شد اما در سالهای اخیر با توجه به تغییر ذائقه نسل سوم انقلاب، نوعی سردرگمی فرهنگی در این زمینه به چشم می خورد.
به عنوان نمونه از آنجایی که زنان در سالهای اخیر در همه عرصه های اجتماعی فعالیت داشته و هم اکنون زنان ورزشکار، پلیس و آتش نشان داریم، بنابراین عرضه لباس هایی که در عین تنوع و زیبایی و انطباق با فرهنگ، متناسب با نیاز این مشاغل باشد، بسیاری ضروری است.محمد خاکپور، جامعه شناس می گوید: پدیده مد و مدگرایی پیوسته از دغدغه های نسل جوان است.
خاکپور معتقد است که نسل اول در آستانه پیروزی انقلاب در فضایی زندگی می کرد که نیاز به استفاده از دیدگاه برون دینی پیدا نکرد، چون همه مسائل با نگاه درون دینی حل می شد، اما نسل سوم در فضای دیگری قرار دارد.
خاکپور با بیان این که در بخش های مختلف جامعه برای معرفی نوعی لباس و پوشش، کار چندانی صورت نگرفته است، می افزاید: نسل جوان را باید از دور رصد و هدایت کرد و صحیح نیست که از نزدیک برویم بالای سرشان بایستیم و تا اشتباهی مرتکب شدند، آنها را تنبیه کنیم.
سالهاست که با گرم شدن هوا، سخت گیری ها بر لباس پوشیدن جوانان زیاد می شود و مسئولان جوانان را به پوشیدن پوششی متهم می کنند که از نظر آنان مبتذل یا مغایر هنجارهاست، اما تاکنون هیچ ما به ازایی برای این پوشش ارائه نشده و تمام حرف و حدیث ها جنبه شعاری دارد. در عین وجود تفاوتها می توان به دیدگاه مشترکی هم رسید و آن این که مدگرایی، پدیده ای چند وجهی است که به نوعی به بخش های مختلف جامعه از فرد گرفته تا خانواده و اجتماع ارتباط دارد.
خانواده به عنوان اصلی ترین و نخستین نهاد اجتماعی در القای شیوه های درست و هماهنگ با فرهنگ عمومی به نوجوانان و جوانان نقش اساسی دارد.
آموزش و پرورش با فرهنگ سازی درست و شناساندن هویت اجتماعی به فرد و متولیان جامعه با احترام به آزادی ها، تامین نیازها و ایجاد فضایی توام با امنیت و آرامش، می توانند از تبعات منفی این بحران اجتماعی جلوگیری کرده و از تبعات مثبت آن سود جویند.
همایون نائلی- جامعه شناس- نیز در این باره می گوید: مد به دلیل این که نوعی نوآوری محسوب می شود پیامدهای مثبتی به دنبال دارد، اما زمانی که مد با هنجارهای رایج در جامعه و فرهنگ آن در تضاد باشد، تنش به دنبال خواهد داشت و تنش در نهایت به فروپاشی هنجارهای مسلط یا جابه جایی و جایگزینی ارزشها و هنجارهای جدید می انجامد.
این جامعه شناس بر این باور است که پیروی از مد در جامعه ایرانی گهگاه حالت افراطی و بی هدف به خود گرفته و موجب ایجاد نوعی تنش روانی در جامعه و بین دو نسل می شود. در مقایسه مد در جوامع غربی با جامعه ایرانی باید گفت که در غرب به دلیل ویژگی های خاص این جوامع از جمله تنوع و تکثر اجتماعی، گستردگی ارتباط و وجود امکانات اقتصادی، مد پدیده ای بسیار با اهمیت تلقی می شود.
● زیبا باش و پسندیده
با توجه به این که در زمان حاضر بیش از ۶۰ درصد جمعیت ما را جوانان تشکیل می دهند، همچنین گسترش تکنولوژی های ارتباطی همچون اینترنت، جوانان ما خواه ناخواه در این روند پرشتاب قرار گرفته اند. باید پذیرفت که مد به خودی خود پدیده ای منفی نیست و نباید با اصل این جریان مبارزه کرد بلکه می توان آن را در مسیری صحیح هدایت کرد.
طراحان داخلی معتقدند که هیچ کس نمی تواند استعداد آنان را زیر سؤال ببرد، طراحان لباس ایرانی در حالی چنین می گویند که وزارت بازرگانی مکلف شده است برای دسترسی عمومی و حمایت از تولید و فروش پارچه ها و پوشاک بومی، نمایشگاه های عرضه مد و پوشاک برگزار کند.
مد و سلیقه انسان ها برای انتخاب لباس هیچ گاه با مصوبه به وجود نمی آید اما می توان با نمایش طرحهای ملی به مردم نشان داد که چنین طرح هایی منافاتی با مد ندارد. حتی می توان چنین طرح هایی را به مد تبدیل کرد. بسیاری از مردم کشورمان نمی دانند لباس هایی با طرح های ایرانی هم وجود دارد.
شناساندن فرهنگ خودی به جوانان و دوری از به کاربستن شیوه های قهرآمیز یا در پیشگیری از پیامدهای منفی مدگرایی تأثیر به سزایی دارد.

منبع : باشگاه اندیشه