نوشته نگاری

نوشته نگاری[۱]، فن و هنر[۲] طراحی نوشته، پرداخت حروف و ساماندهی نوشته[۳] است. حروف به وسیله روش های گوناگون تصویرگری ساخته و پرداخته می شوند. ساماندهی نوشته عبارت است از انتخاب قلم، اندازه قلم، طول خط، فاصله بین خطوط و حروف.
نوشته نگاری به وسیله حروفچین ها، نوشته نگاران، طراحان گرافیک، مدیران هنری و کارمندان دفتری انجام می گیرد. تا پیش از عصر دیجیتال، نوشته نگاری پیشه ای تخصصی بود. دیجیتالیزه شدن، نوشته نگاری را برای نسل جدید طراحان و صفحه آرایان امکان پذیر کرد.
● تاریخ
▪ واژه شناسی:
typography (نوشته نگاری) مرکب است از کلمه یونانی type = "اثر گذاشتن"، "ضرب کردن"، "چیزی که به وسیله آن چیزی منقوش می شود" و graphia = "نوشتن".
ریشه ی نوشته نگاری را می توان در باسمه های اولیه که در دوران باستان برای ساخت مهر و سکه استفاده می شده است، جستجو کرد. نوشته نگاری با حروف قابل تکثیر[۴] از قرن ۱۱ میلادی در چین آغاز شد. در قرن ۱۳ میلادی در کره از حروف قابل تکثیر فلزی استفاده می شده است و در میانه قرن ۱۵، با گسترش فنون ریخته گری و ساخت باسمه های کوچک حروف در تعداد بسیار زیاد که برای چاپ نسخه های متعدد متون قابل استفاده باشد، در اروپا توسعه یافت.
● گستره
امروزه، حوزه ی عمل و آموزش نوشته نگاری بسیار گسترده است؛ تمام جنبه های طراحی حروف و کاربرد نوشته از جمله حروفچینی[۵] و طراحی قلم[۶]، دست نوشته[۷] و خوشنویسی[۸]، دیوارنوشته[۹]، کتیبه و نقش برجسته در معماری، طراحی پوستر و سایر کاربری های نوشته در مقیاس بزرگ مانند تابلوهای راهنما و بیلبورد ها، ارتباطات تجاری، تبلیغات، نشانه نوشته ها[۱۰]، طراحی برای پوشاک، طراحی بدنه وسائل نقلیه، نوشته نگاری پویا[۱۱] برای تصاویر متحرک و تلویزیون، و به عنوان بخشی از طراحی صنعتی- نوشته های روی بدنه لوازم خانگی، قلم ها و ساعت های مچی را شامل می شود.
بعد از دیجیتالیزه شدن، بازه کاربری های نوشته نگاری بسیار متنوع شده و در صفحات وب، صفحه نمایش تلفن همراه و بازی های رایانه ای دستی نمودار شده است. حضور همه جانبه ی نوشته، براین اعتقاد نوشته نگاران صحه گذاشته است که: "نوشته همه جا هست".
● تایپوگرافی متون[۱۲]
در تایپوگرافی سنتی، متون به گونه ای تنظیم می شوند تا بدون جلب توجه خوانندگان، مجموعه ای خوانا، منسجم و یک تصویر راضی کننده را تشکیل دهند. حتی هرگونه عمل نو و خلاف عادت هم با هدف ایجاد وضوح و شفافیت صورت می گیرد.
● خوانش و خوانایی
خوانش[۱۳] و خوانایی[۱۴] اغلب پیچیده و گیج کننده اند. خوانش عموماً برای توضیح سهولت خواندن و فهم زبان نوشتاری کاربرد دارد (این به دشواری های خود زبان بستگی دارد، نه شکل ظاهری متن). این موضوع بیشتر از آن که یک بحث نوشته نگارانه باشد، یک مبحث روان شناسانه است. عواملی که بر خوانش تاثیر دارند عبارتند از طول کلمات و جمله ها، و فراوانی کلمات نا متداول.
در مقابل، خوانایی، چگونه سهل و آسان خوانده شدن یک متن را توضیح می دهد. این ربطی به مضمون یا زبان متن ندارد و با اندازه و ظاهر متن چاپ شده یا نمایش داده شده مرتبط است.
خوانایی معمولا با سرعت خواندن، درعین فهم متن، سنجیده می شود (منظور خواندن عجولانه و عاری از دقت نیست).
● نوشته نگاری نمایشی
نوشته نگاری نمایشی[۱۵]، در جایی که نگرانی کمتری از بابت خوانایی و ظرفیت بیشتری برای استفاده هنرمندانه از نوشته وجود دارد، عنصری نیرومند در طراحی گرافیک است. نوشته با فضای منفی، عناصر گرافیکی و عکس درآمیخته است وارتباط و گفتگوی میان کلمات و تصاویر[۱۶] را شکل می دهد. نوشته نگاری نمایشی؛ پوسترها، جلد کتاب ها، نشانه نوشته ها، بیلبوردها، بسته بندی، نوشته نگاری روی محصولات، خوشنویسی، دیوارنوشته، کتیبه و نقش برجسته در معماری، کاربری های نوشته در اندازه بزرگ مانند تابلوهای راهنما، ارتباطات تجاری، تبلیغات، تایپوگرافی پویا برای تصاویر متحرک و تلویزیون، صفحه نمایش ماشین های فروش خودکار، محیط وب و صفحه نمایش رایانه ها را شامل می شود.

Typograph-
در این متن سعی کرده ام تا برای واژه هایی که در فارسی معادل ندارند، یا اگر دارند معادل دقیقی نیست، واژه های مناسب تری بیابم و در متن جایگزین کنم. مهم ترین آن ها کلمه "نوشته" است که برابر با "type" قرار داده ام. type پیش از این در متون مختلف تخصصی به "حروف چاپی" ترجمه شده است که ترجمه صحیحی برای کارکرد امروزی این واژه نیست. در واقع واژه ی type کارکردی جامع دارد وهر شکلی از نوشته را شامل می شود (همان گونه که در این متن هم آمده است). بنابراین لازم بود تا معادلی برای آن گذاشته شود تا به همین اندازه دارای گستردگی دلالت باشد. بر همین اساس واژه ی "نوشته نگاری" را نیز برابرنهاد "typography" قرار دادم چرا که typography هم از همان جامعیت type برخوردار است و به کار کردن بر روی تمام گونه های نوشته اطلاق می شود. typography پیش از این به واژه هایی مانند "حروف نگاری" یا "طراحی با حروف" ترجمه شده است. اما "نوشته نگاری" از چند نظر جایگزین دقیق تری برای typography است. نخست از آن جهت که به لحاظ گستردگی دلالت معنایی با معادل لاتین آن برابری می کند. و دیگر آنکه ساخت صورت های دستوری گوناگون را میسر می سازد؛ برای مثال "نوشته نگار" برای "typographer" و "نوشته نگارانه" برای "typographic". پیش از این نیز در برابرنهادی مشابه واژه "logotype"، توسط مرتضا ممیز، به "نشانه نوشته" برگردانده شده است.
این متن گرچه بسیار کوتاه و خلاصه است، با این وجود، در عین سادگی بیان، بسیار دقیق و پیراسته است. من نیز سعی کردم تا در عین حفظ روانی متن، ترجمه ای تا حد ممکن شفاف و دقیق داشته باشم. از این رو، همین متن کوتاه، بارها و بارها بازخوانی و اصلاح گردید که در این امر از مشاوره ی آریا کسایی، رضا عابدینی، شهرزاد چنگلوایی و فرهاد فزونی بهره ی بسیار بردم.
۲-art and technique ۳-type ۴-moveable type ۵-typesetting ۶-typeface design ۷-handwriting ۸-calligraphy ۹-graffiti ۱۰-logotype ۱۱-kinetic typography ۱۲-text typography ۱۳-readability ۱۴-legibility ۱۵-display typography ۱۶-image
منابع:
- Bringhurst, Robert (۲۰۰۲). The Elements of Typographic Style (version ۲.۵). Vancouver: Hartley & Marks.
- Heller, Steven and Meggs, Philip B. Texts on Type: Critical Writings on Typography (c) ۲۰۰۱, Allworth Press, Allworth Communications, New York
- Lexique des règles typographiques en usage à l&#۰۳۹;Imprimerie nationale, Imprimerie nationale, ۲۰۰۲
- Swanson, Gunnar Graphic Design and Reading: explorations of an uneasy relationship (c) ۲۰۰۰, Allworth Press, Allworth Communications, New York.
- Alexander Lawson, Anatomy of a Typeface , first published in ۱۹۹۰, devotes entire chapters to the development and uses of individual or small groupings of typefaces.
- White, Alex W. (۱۹۹۹). Type in Use - Effective typography for electronic publishing (version ۲.۰). W.W. Norton & Company, Inc. New York .

منبع : مجله رنگ