سه شنبه, ۱۸ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 7 May, 2024
مجله ویستا
شیشه گری
شیشه گری صنعتی است كه طی آن محصولاتی از طریق شكل دادن مواد معدنی ذوب شده در كوره، نظیر: سیلیس، خرده شیشه و یا تركیبی از این دو و با استفاده از روش دمیدن با لوله مخصوص و كاربرد ابزار دستی شامل انبر – قیچی و قالبهای ویژه و غیره حاصل میشود. مراحل تكمیلی و تزیینی دیگری نظیر نقاشی، تراش، آبگز نمودن، مات كردن، تلفیق با فلز و غیره را نیز دربرمیگیرد. مهم ترین مركز ساخت محصولات شیشه دست ساز، تهران است كه در آن كارگاه های متعددی به تولید محصولات شیشهای با «روش فوتی» (= دست ساز) میپردازند.
در تعریف شیشه گفته شده است: «شیشه جسمی است شفاف و حاكی ماوراء و شكننده. شیشه مخلوطی است از سلیكات های قلیایی كه از ذوب و سپس شكل دادن آن ها با دست یا قالب، پدید میآید و از آن جا كه شیشه دارای شكل هندسی نیست، میتوان آن را به شكلهای دلخواه درآورد.» شیشه را نخستین بار و پیش از هزاره چهارم پیش از میلاد فینیقی ها ساختند و سپس ملل و اقوام دیگر چون مصریان، ایرانیان، هندیان و دیگران نیز موفق به ساخت شیشه شدند.
ظرف شیشهای به رنگ زرد صدفی با زینتی شبیه به خطوط شكسته موجدار (مكشوف در یكی از گورستان های لرستان) یك گردنبند شیشهای متعلق به ۲۲۵۰ سال پیش از میلاد كه دارای دانههای آبی رنگ است (متعلق به ناحیه شمال غربی ایران) قطعات شیشهای مایل به سبزی كه در كاوش های باستانشناسی در لرستان، شوش و حسنلو به دست آمده است و هم چنین دیگر قطعهها و نمونه های اندكی از آن ها در موزه آبگینه و سفالینه تهران هم موجود است، نشانگر قدمت این صنعت ارزنده و این هنر اصیل در ایران است. جامهای بلورین و دكمههای ظریف شیشهای به جای مانده از دوره هخامنشی، نمونههایی از شیشههای دمیده در قالب و قطعههای زیبای شیشهای كه به گونهای هنرمندانه تراش داده شده اند، همگی به دوران ایران باستان تعلق دارند و حاكی از رونق و اعتبار شیشهگری از آغاز تاریخ مدون ایران تا قرن هفتم است.
هر چند كه از شیشهگری دوره اسلامی آگاهی چندانی در دست نیت، ولی شواهد و نیز نمونههایی كه از نقاط مختلف مانند شوش، ری، ساوه و نیشابور به دست آمده، نشان میدهد، در دوره مذكور ظروف گوناگون شیشهای مانند بطری، قوری، عطردان، گلدان و فنجان ساخته میشده است. قرن های پنجم تا هفتم قمری را میباید اوج صنعت شیشهگری در ایران به حساب آورد، زیرا در دوران مذكور، صنعتگران به شیوههای جدیدی روی آوردند و استفاده از قالبهای گوناگون با نقوش برجسته و فرو رفته را رواج داده و حك و تراش روی شیشه را نیز برای غنای كارشان به خدمت گرفتند. در همین دوران است كه نقاشیهای گوناگون از قبیل گل های تزیینی، شكل جانوران و استفاده از اشعار و آیات قرآن با رنگ های متنوع، به عنوان عاملی مكمل وارد شیشهگری دستی ایران میشود.
در دوره صفویه نیز ظروف مختلف شیشهای در مناطق مختلف ایران چونان اصفهان، شیراز، گرگان و جاهای دیگر ساخته میشدكه نمونه های متعددی از آن در موزهها و دیگر مراكز هنری در ایران و سایر ممالك جهان موجود است.
در حال حاضر، حدود ۳۵ كارگاه تنها برای تولید شیشه دست ساز و حدود ۳۰ كارگاه شیشه قالبی ساز و دست ساز و در مجموع حدود ۶۵ كارگاه شیشهگری تنها در شهر تهران به كار تولید انواع و اقسام محصولات شیشهای میپردازند كه ضمن حجم چشم گیر تولید در سال، توانستهاند با تهیه و عرضه انواع و اقسام فرآوردههای شیشهای مصرفی و تزیینی و به ویژه شیشههای واجد ارزش های هنری، مشتاقان بسیاری در داخل و خارج كشور به دست آورند. حتی شیشه دستساز ایران نیز در زمره یكی از اقلام صادراتی صنایع دستی قرار گرفته است و اكنون با شیشههای دستساز دیگر كشورها رقابت میكند.
مواد اصلی شیشهگری شامل؛ سنگ سیلیس، شیشه خُرده، سنگ آهك، كربنات دو سود، بُراكس، شوره، نیتراتها و برخی مواد قلیایی دیگر است. رنگ های مصرفی را نیز بیش تر اكسیدهای مختلف فلزی نظیر كبالت، مس، آهن، منگنز، كُرم و غیره و نیز نمكهای فلزی، گوگرد، كربن و غیره تشكیل میدهد. باید گفت كه هر كارگاه به طور معمول، در تهیه مناسب رنگ خاصی تخصص و مهارت دارد.
ابزار كار كارگاه های شیشهگری نیز بر لوله دم، الكترو موتور و پمپ باد، واگیره، دوشاخه، قیچی، قاشق چوبی مخصوص و دستگاه مشتمل می شود كه در مجموع وسایلی بسیار ساده و ابتدایی است. درهر كارگاه شیشهگری، تعدادی كوره ذوب وجود دارد كه طی ساخت انواع تولیدات از آن ها استفاده میشود. برای آن كه شیشهگران بتوانند تعداد بیش تری رنگ به كار برند، معمولاً از چندكوره استفاده میشود. هم چنین در هر كارگاه، یك یا چند گرم خانه وجود دارد كه شیشهها پس از ساخت، در درون آن ها قرار میگیرد تا به تدریج و با كاهش دمای گرم خانه و سرانجام پس از گذشت زمانی حدود ۲۴ تا ۴۸ ساعت از گرم خانه كه دمای آن به صفر درجه سانتیگراد رسیده است، خارج میشوند تا بدین نحو و ضمن تنشزدایی، از شكسته شدن شیشهها به سبب اختلاف دمای بالایی كه میان فضای كارگاه و فضای بیرونی وجود دارد، جلوگیری شود.
برای تولید شیشه دستساز كه در اصطلاح به آن «شیشه فوتی» نیز میگویند، نخست مواد اولیه مصرفی را كه معمولاً خرده شیشه است، در كوره میریزند و حرارت میدهند تا به صورت مذاب درآید. این كار، یعنی تبدیل شیشه خرده به شیشه مذاب، به نسبت درجه حرارت كوره میان ۳۶ تا ۴۸ ساعت به طول میانجامد. هنگامی كه شیشه به صورت كاملاً مذاب درآمد، استاد كار با بهرهگیری از لوله دم كه لولهای است فولادی به طول ۱۰۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر، و استفاده از ابزار ساده دیگری چون قالبها، انبر، قیچی و غیره به شیشه به طریق دستساز شكل میدهد. تولید محصولات با كیفیت مطلوب، در گرو صبر، حوصله، هنر، ممارست و كسب تجربه طی سالیان طولانی است.
منبع : مرکز گردشگری علمی فرهنگی دانشجویان ایران
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
ایران رافائل گروسی رهبر انقلاب حج کردستان عراق مجلس شورای اسلامی شورای نگهبان دولت انتخابات حسین امیرعبداللهیان دولت سیزدهم رسانه
تهران شهرداری تهران حجاب قوه قضاییه آموزش و پرورش وزارت بهداشت فضای مجازی قتل پلیس سازمان هواشناسی شهرداری باران
ایران خودرو خودرو بانک مرکزی قیمت دلار قیمت طلا قیمت خودرو بازار خودرو دلار حقوق بازنشستگان مسکن قیمت بورس
تئاتر سریال افعی تهران سریال محمدعلی علومی نمایشگاه کتاب نمایشگاه کتاب تهران تلویزیون دفاع مقدس سینمای ایران صدا و سیما صداوسیما کتاب
مغز دانشگاه آزاد اسلامی دانش بنیان گوشی هوشمند
رژیم صهیونیستی اسرائیل حماس غزه فلسطین جنگ غزه آمریکا روسیه اوکراین رفح طوفان الاقصی نوار غزه
پرسپولیس فوتبال استقلال لیگ برتر نساجی ذوب آهن لیگ برتر ایران لیگ برتر فوتبال ایران بازی سپاهان رئال مادرید جواد نکونام
هوش مصنوعی اپل سامسونگ آیفون گوگل باتری مایکروسافت اندروید اینستاگرام تلفن همراه ماهواره
چاقی بیمه زیبایی ویتامین چای کاهش وزن آلرژی دندانپزشکی