آسیب شناسی فضای انتخابات

فضای سیاسی کشور برای انتخابات دوره هشتم مجلس شورای اسلامی باگذر از مرحله تایید صلاحیت ثبت نام کنندگان برای کاندیداتوری مجلس از سوی دو جناح مطرح کشور،وارد فاز جدیدی شده و احزاب و گروه های سیاسی در حال ارائه برنامه های خود هستند. آنچه مهم و اساسی به نظر می رسد و مقام معظم رهبری نیز مکرر آن را در آستانه انتخابات مورد تاکید قرارداده اند ، ایجاد شور و شوق سیاسی در مردم برای مشارکت و حضور بهتر و تحسین برانگیز در انتخابات است.
اتخاذ این رهیافت، می طلبد که بازیگران و رقابت پیشگان عرصه انتخابات با قاعده مند کردن رفتارهای سیاسی خود،نگذارند که فضای جامعه و رقابت های سیاسی دچارچالش، بحران و سیاست زدگی شود. در این رهگذر نباید گذاشت بدخواهان گزینش های قلبی و عاطفی خود را با اعوجاج و توسل به پیچ و واپیچهای فیلسوف مآبانه، آشکارا اعلام و با دلبستگی های عمیق خود به لرزشهای غیراخلاقی و غربی فضای انتخاباتی را مسموم نمایند. فضای مسموم سیاسی باراهبرد ایجاد شور و شوق سیاسی مدنظر مقام معظم رهبری کاملا در تضاد است و نوعی سیاست گریزی را به همراه خواهد داشت.
حاصل سیاست زدگی در جامعه، حضور بی نشاط و کمرنگ و حداقلی در عرصه انتخابات و عدم مشارکت حداکثری مردم در تصمیم گیریهای سیاسی خواهد بود که به سود هیچ گروه و جناحی که علاقه مند به نظام و ارزشهای دینی باشند، نیست.
شرایط و زمینه هایی که موجب می شود انسان در جامعه دچار سیاست زدگی و بی علاقگی سیاسی و یا عدم حضور موثر در عرصه های سرنوشت سازی همچون انتخابات شود، بسیار است. صاحب نظران سه لایه متفاوت و درعین حال متاثر از هم را از جمله شرایط و زمینه های بی علاقگی سیاسی مردم در امور سیاسی تشخیص داده اند که عبارتند از لایه روانی ، اجتماعی و سیاسی. در این مقوله از بحث، توجه نگارنده بیشتر معطوف به رویکرد سیاسی پدیده از خود بیگانگی است که در نهایت منجر به سیاست گریزی و بی توجهی نسبت به مسائل سیاسی می شود. برای رسیدن به سیاست گریزی و بی میلی افراد به امور سیاسی معمولا از رویه روانی استفاده می شود تا با ایجاد جنگ روانی بتوانند یک نوع بی اعتمادی را در مردم بوجود آورند که نتیجه نهایی آن سیاست گریزی و به حداقل رساندن حضور مردم در انتخابات است. یکی از مسائل روانی بویژه درکشور ما که ممکن است تاثیر مستقیم در مردم بگذارد و آنها را نسبت به مسئولان و نظام بدبین کند ایجاد تردید در طرح تایید صلاحیت نامزدهای انتخاباتی است که این روزها این پروژه غربی از ناحیه پاره ای از افراد در طیف اصلاح طلبان برای تخریب اذهان و فریب افکار عمومی دنبال می شود تا سلامت و صلاحیت انتخابات را زیر سوال برده وعدم موفقیت و پیروزی جناح خود را که از اکنون پیش بینی می شود، ناشی از ناسالم بودن انتخابات اعلام نمایند. در چنین شرایطی بر توهم این عقیده که اساسا سیاست تنها مبارزه برای کسب قدرت میان جناحهای رقیب است،افزوده می شود و به آنجا می انجام که مردم هیچ نقشی در تغییر و تعیین امور ندارند. لذا امر خطیر مشارکت برای مشروعیت بخشیدن به نظام سیاسی با نوعی بی اعتمادی مواجه می گردد. بدین ترتیب آنچه در رویکرد سیاسی مهم و متاثر از لایه روانی و شرایط اجتماعی می تواند عدم تمایل به امور سیاسی و انتخاباتی را در میان مردم افزایش دهد به شرح زیر بیان می گردد:
۱) موضع گیری های غیرمنطقی و غیراصولی هر جناح علیه جناح دیگر و اولویت توجه و التفات به مصالح و منافع حزبی و گروهی تا منافع ملی و عمومی. چنین شرایطی موجب خواهد شد تا به دلیل تغافل از نیازهای اساسی و مطالبات اصولی مردم، فضای حاکم بر جامعه دچار بحران در امر مشارکت و تصمیم گیری از سوی جامعه رای دهندگان شود.
۲) تکیه بر جنجالی های سیاسی مبتنی براحساسات خارج از ضوابط و ادبیات سیاسی که هر شنونده و خواننده ای را از حضور در امور سیاسی باز می دارد، این موقعیت به نحو فزاینده ای موجب تضعیف کار ویژه های اصلی فضای حاکم برجامعه در حفظ همبستگی و حل منازعات سیاسی و اجتماعی گردیده و اراده جمعی از سوی شهروندان را تحت تاثیر قرار می دهد.
۳) توسل به روش های تلقینی، ترغیبی و القایی وبی اعتبار و اطمینان معرفی کردن نهادهای پایه، این گونه گرایش ها به قطع و یقین به ظهور نخبه گرایی سیاسی در فرآیند انتخابات و کوشش برای همشکل سازی اذهان برای حضور جدی در آن لطمه خواهد زد لذا ایجاد بی اعتمادی در جامعه از ناحیه هر فرد و گروهی نسبت به نهادهای پایه حکومتی همچون شورای نگهبان اشتباه و خطای نابخشودنی است که گفتمان تفاهم و تعامل گروه ها با یکدیگر را کمرنگ نموده و مشارکت در انتخابات را بی نقش و قاعده و شرایط و ضوابط و تمهیدات ایجاد شده از سوی مسئولان برای اجرای انتخابات را مخدوش می نماید.
۴) اتهام زدن جناح ها به همدیگر با اتهامات واهی سیاسی، این مسئله شکننده ترین مولفه ای است که موجبات هتک حرمت، تخریب شخصیت افراد و گروه ها و شکاف و شقاق در صفوف وفاق و یکپارچگی مردم را فراهم می کند که پرهیز از آن در سالی که اتحاد ملی و انسجام اسلامی نام گرفته ، بیش از پیش توصیه می شود.
بدین ترتیب لازم است برای افزایش تمایل افراد جامعه جهت حضور بیشتر و بهتر در عرصه انتخابات، جناحهای سیاسی با پایبندی به ارزشها و اصول انقلابی و اسلامی روابط خود را در جریان رقابت های سیاسی به گونه ای تنظیم کنند که تعارض و ترکش برخوردها و تنش های جناحی آنان به حوزه های مردمی ، آسیب جدی نرساند. فعالان سیاسی به گونه ای عمل کنند که مردم احساس کنند آنها قدرت را برای خدمت می خواهند نه قدرت را برای قدرت. آنان باید به گونه ای عمل کنند که راضی نباشند منافع و مصالح اجتماعی و ارزش های دینی و انقلابی در شرایط رقابت های سیاسی دستخوش کشمکش های حزبی و جناحی واقع شود.
۵) یکی دیگر از آسیب های دوران انتخابات دادن وعده های کاذب و غیرعملی از سوی جناح های سیاسی و یا نامزدهای انتخاباتی است. پاره ای از گروه ها و احزاب سیاسی برای اینکه بتوانند کرسی های بیشتری را در مجلس تصاحب کنند با توجه به اینکه جامعه و برخی از اقشار مردم به نوعی از مشکلات اقتصادی رنج می برند و از برخی محرومیت ها برخوردارند به دروغ به آنان وعده می دهند که در صورت راهیابی به مجلس مشکل آنها را حل خواهند کرد در حالی که می دانیم نمایندگان مجلس شورای اسلامی دو وظیفه مهم دارند که در قانون اساسی نیز مشخص شده است:
۱) تهیه، تنظیم و تصویب قوانین
۲) نظارت براجرای قوانین توسط سایر دستگاه های حکومتی.
غیر از این هر وعده ای که به مردم داده شود دور ازشأن نمایندگی است و نماینده مجلس وظیفه ای در انجام کارهای اجرایی و عمرانی ندارد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی بتازگی در سخنان خود خواستار عدم ارائه وعده های عمرانی از سوی نامزدهای انتخاباتی مجلس شدند و اینگونه امور را صرفا در صلاحیت دولت ارزیابی کردند.
البته به نظر می رسد باید دستگاه های مسئول برای آگاهی بیشتر مردم و جلوگیری از وعده های کاذب برخی نامزدها، روشنگری کرده و مردم را از وظایف مجلس و آنچه برعهده نمایندگان است آگاه نمایند. شاید تاکنون در این خصوص کمتر اقدامی صورت گرفته باشد که با روشهایی، وظایف اصلی مجلس به عنوان قانونگذار و ناظر برعملکرد دستگاه های حکومتی برای مردم تشریح شود و اینکه مردم بین وظایف قانونگذاری ، نظارتی و اجرایی تفکیک قائل شوند تا برخی از نامزدهای انتخاباتی در آستانه فعالیت های تبلیغاتی انتخاباتی وعده هایی درخصوص فعالیت های اجرایی که خارج از ظرفیت و امکانات کشور است و توانایی تحقق آن از سوی نامزدهای انتخاباتی درصورت ورود به مجلس وجود ندارد به مردم ندهند. چون وعده دادن و عمل نکردن به آن باعث می شود که مردم از نمایندگان و مجموعه مجلس شورای اسلامی قطع امید کنند. به همین منظور شاید بتوان قول ها و وعده هایی که نامزدهای انتخابات برای موفقیت خود مطرح می کنند را یکی از آسیب های جدی دوره های انتخابات در کشور دانست.

سیدعلی مرادخانی

منبع : سایت بصیرت