وفای به عهد؛ مسئله این است

از زمان پیدایش انسان تا کنون به وفای به عهد یا خوش قولی به عنوان یکی از برترین خصائل اخلاقی و فضایل معنوی نگریسته می شود . وفای به عهد و پایبند بودن به وعده و پیمان، از ریشه دار ترین اصول اخلاقی حاکم بر روابط انسانهاست، و چه از لحاظ فطری و چه از لحاظ معنوی عهد شکنی به عنوان خیانت شناخته شده و هیچ امری آنرا توجیه پذیر نمی سازد.
در دین مبین اسلام نیز بر این امر به شدت تاکید شده به طوریکه آیات متعددی در خصوص ضرورت وفای به عهد بر پیامبر اسلام (ص) نازل گردیده است قران کریم وفای به عهد و پیمان را جزء ایمان و نشانه مومنین دانسته و می فرماید: (همانا رستگار شدند مومنان، آنها که در نمازشان خضوع دارند، آنها که از لغو و بیهودگی رویگردانند؛ آنانکه به امانتها و عهد و پیمانهای خود وفا دارند)۱ اهمیت این امر زمانی روشن می گردد که پیامبر اسلام عدم رعایت وفای به عد را معادل خروج از دین اعلام می کند (هر کس وفا در پیمان ندارد دین ندارد)
حضرت علی (ع) مسئله وفای به پیمان را یک مسئله عمومی و انسانی می دانستند و در نامه خود به مالک اشتر چنین می فرمایند : (مبادا با مردمی عهد و پیمان برقرار بکنی و بعد هر جا که دیدی منفعت این است که عهد و پیمان را نقض بکنی، آن را نقض نمایی )
پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ، دیدگاه سیاست مبتنی بر اخلاق وارد صحنه سیاست شد . این دیدگاه که بر پایه آموزه های دینی و مذهبی ماست ، به دولتمردان و دست اندر کاران حکومت امر می نماید که ( پست ها و سمت ها برای خدمت هستند و نه برای کسب قدرت. در نتیجه، هر نوع تلاشی باید در جهت اقامه ی حق و عدل، خدمت بیش تر، مسؤولیت پذیری افزون تر و ارایه ی ایده های نو، به منظور تداوم انقلاب اسلامی و پاسداری از ارزش های آن باشد و نه برای عرضه و خودخواهی و رقابت برای قدرت، دنیا طلبی، فزون خواهی، و مقام پرستی. ۲)
در واقع از دیدگاه انقلاب اسلامی سیاست و اخلاق دو امر تکمیل کننده یکدیگرند سیاست بدون اخلاق عبارتست از دروغ ، حیله حرمت شکنی ، تهمت و استفاده از هر ابزار غیر انسانی برای رسیدن به قدرت بیشتر در حالی که سیاست همراه با اخلاق هیچ یک از این موارد را بر نمی تابد و تنها هدف آن خدمت رسانی و سوق دادن جامعه به آرمان های بزرگ اسلامی آن است.
امام خمینی (ره) نیز بارها این امر را به مسوولین تذکر می دادند و همواره از آنها می خواستند تا به عهد خود با ملت پایبند بوده و این امر را تنها راه برای حفظ رابطه مردم و مسولین می دانستند .
رهبر معظم انقلاب نیز،بارها، با توصیه به دولتمردان به همراه کردن سرعت در کارهاو دقت و پرهیز از شتاب زدگی و همچنین تدبیر و درایت در تصمیم گیری ها، تاکید می کنند: «باید با پیگیری و نظارت جدی تلاش شود تا وعده هایی که به مردم داده می شوند، به مرحله ی عمل برسند . . . و در مواردی که امکان برآورده شدن خواسته های مردم نیست باید صادقانه به آنان گفته شود تا به توقعات مردم دامن زده نشود».
اکنون که در بحبوحه دوره تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری ، شاهد ارائه وعده ها یی از سوی بعضی از کاندیداهای محترم هستیم که به جای ارائه برنامه و راهکارهای عملی جهت برون رفت از مشکلات سیاسی ، اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی تنها به دنبال جلب آرا به هر قیمتی هستند .
در این این افراد همه از نیروهای انقلاب و دلسوز نظام بوده و هستند شکی نیست اما در شرایط کنونی کشور، دادن وعده هایی که احساسی، غیر کارشناسی، و غیر قابل تحقق باشند، و نیز عملی نشدن این وعده ها، موانعی جدی بر سر راه پیشرفت و توسعه ی کشور ایجاد کنندو درادامه و با گذشت زمان به ایجاد نا رضایتی منجر شده و گلایه ی مردم را بر می انگیزد.
موارد اینچنینی در انتخابات های گذشته به خصوص در دوره نهم کم و بیش اتفاق افتاد و این شیوه، از لحاظ سیاسی نیز تبعات منفی زیادی در نحوه نگرش مردم به عملکرد دولت و سطح توقعات ملت در بر داشت چون وقتی وعده ای داده می شود، به دنبال آن وعده، انتظاری ایجاد می شود و وقتی افزایش انتظارات با افزایش امکانات همراه نباشد، شکاف امکانات و انتظارات ایجاد شده و می تواند منجر به ایجاد نارضایتی های سیاسی نظیر ناامیدی و یاس، عدم مسؤولیت پذیری سیاسی ـ اجتماعی، و در بد ترین حالت انزوای سیاسی ـ اجتماعی شود. به همین خاطر، عمل نکردن به وعده ها، ممکن است هزینه هایی سنگین را به نظام تحمیل کند.
آنچه واضح است گذشت زمان ، نحوه عملکرد کاندیداهای ریاست جمهوری و اجرای شعارهای تبلیغاتی و برنامه های آنها به خوبی روشن می سازد اگرچه ممکن است در هجمه های تبلیغاتی افرادی بتوانند با استفاده از وعده ها و تبلیغات زیاد به جای ارائه برنامه به قدرت دست یابند اما مطمئنا آینده به خوبی در مورد آنها قضاوت خواهد نمود .
در واقع اصلاح شیوه تبلیغات و روی آوردن به روش های صحیح و برخورد صادقانه و شفاف با مردم، و پرهیز از وعده دادن ها به خصوص وعده های غیر عملی و بیان حقیقت ها و تنگنا ها و ارایه ی راهکار های مناسب، هم موجب رشد و تعالی سیاسی و فکری جامعه و مردم می شود، هم مردم را در انتخاب صحیح کمک می کند و هم جامعه را، از تبعات و پیامد های منفی تبلیغات، مصون و محفوظ نگاه می دارد.

مجید رضا خانی

۱- سوره مومنون، آیه ۱الی ۸.
۲- آئین معاشرت در اسلام – علی اصغر صرفه جو

منبع : سایت تابناک