یک اتفاق بزرگ

بیست و یکمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، طبق روال سالهای قبل، کمتر از یک ماه دیگر در اردیبهشت ماه آغاز می شود و علاقه مندان بسیاری از طیف های مختلف هنری و فرهنگی را به سوی خود جلب می کند. به دنبال این اتفاق بزرگ فرهنگی و همچنین استقبال چشمگیر مخاطبان، به سراغ عده ای از اهالی قلم رفته ایم و نظرات آنان را با طرح سؤالاتی چون، نظرشان در مورد مکان فعلی نمایشگاه، چه راهکارهایی برای بهتر برگزار شدن نمایشگاه در نظر دارند، تا چه اندازه برگزاری نمایشگاه کتاب به رشد ارتقاء فرهنگ و هنر کمک می کند و همچنین ارتباط با نمایشگاههای بین المللی کتاب و امضاء تفاهم نامه خدمات متقابل نمایشگاهی با دیگر کشورها که از سوی دکتر پرویز امسال در دستور کار خود قرار داده است؛ تا چه اندازه در رشد فرهنگ کشور تأثیرگذار است؟ این گفتگوها را با اهالی قلم در شماره های متوالی می خوانید؛
● سید علی کاشفی خوانساری
مصلی به دلیل اینکه در محدوده مرکزی شهر واقع شده است و به ایستگاه مترو نزدیک است، محل مناسبی برای اینکار محسوب می شود و این تجربه موفقی بود که سال پیش هم اتفاق افتاد، همچنین فضای معماری سنتی مصلی نیز برای برپائی نمایشگاه کتاب کاملا متناسب است.
برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، یک اتفاق ملی است نه یک نمایشگاه دولتی؛ به همین لحاظ نمایشگاه هرچه از فضای دولتی بودن فاصله بگیرد و برنامه ریزی ها و اجرای آن به تشکل های غیردولتی و اهل قلم سپرده میزان موفقیت آن، بیشتر خواهد شد.
در دوره های گذشته نمایشگاه بین المللی کتاب هم گاهی در اجرا و روند برگزاری از تشکل ها و سازمان ها کمک گرفته شده بود اما هیچ وقت در برنامه ریزی ها و سیاست گذاری ها، اهالی قلم و انجمن ها مشارکت نداشتند. که اتفاق افتادن این امر در نمایشگاه امسال بسیار امیدوارکننده است.
در حقیقت هر چه نمایشگاه ها به سمت مردمی شدن روی آورند و از دولتی بودن فاصله بگیرند، موفق تری هستند.
در مجموع برگزاری نمایشگاه یک اتفاق بزرگ، مفید و مؤثر است اما نباید برنامه های دولت تنها محدود به برگزاری نمایشگاه ها شود. راه اصلی ارتقا و رشد فرهنگ و هنر، ترویج کتاب خوانی، افزایش کتاب فروشی ها، امکان تبلیغات عمومی و کم هزینه برای کتاب است.
قطعا ارتباط با نمایشگاه های بین المللی و حضور در مجامع جهانی برای فرهنگ و هنر مفید و موثر است، البته این مهم را باید مدنظر داشت که ارتباط و ارائه خدمات متقابل، محدود به روابط دولتی نشود و دولت تنها به عنوان تسهیل کننده روابط میان ناشران و اهل قلم ایران با سایر کشورها باشد و به شکلی کاملا شفاف و روش مند، دلایل انتخاب و اعزام افراد مختلف به نمایشگاه های خارجی را مشخص کند.
● ساسان ناطق
«مصلی» دومین بار است که مکان برپایی نمایشگاه بین المللی کتاب است. مسئولین ذیربط همیشه تمهیدات و امکانات خاصی را برای نمایشگاه به خصوص مکان برگزاری آن در نظر دارد اما تاکنون به نتیجه ای نرسیده اند.
مکان نمایشگاه از نظر دسترسی برای عده ای از مخاطبین مشکلاتی را به وجود آورده است. در سال قبل به نظر می رسید عده ای از نویسندگان از مکان نمایشگاه راضی نبودند و در حقیقت مکان نمایشگاه کتاب باید یک جای ثابت باشد.
در بیست و یکمین دوره برگزاری نمایشگاه کتاب، مطمئنا مسئولین نمایشگاه و متولیان اصلی آن، به نتایج و راهکارهای مهمی برای برپایی هرچه بهتر نمایشگاه بین المللی کتاب رسیده اند و به صورت آزمایشی یک سری از راهکارها را اعمال کرده اند.
در حقیقت مسئولین و سیاست گذاران نمایشگاه کتاب باید در این خصوص راهکارهایی ارائه دهند و آنها را به نتیجه برسانند و اداره کنند و تاکنون باید ایرادها و مشکلات را درخصوص هرچه بهتر برگزار شدن نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برطرف کرده باشند.
شایان ذکر است با ارائه کتاب و هدیه و تخفیف و... نمی توانیم مخاطبین را به سوی کتاب و کتاب خوانی سوق دهیم، تا زمانیکه در خواننده احساس نیاز به خواندن نباشد، به سراغش نمی رود، بنابراین متولیان فرهنگ ابتدا باید نیاز به مطالعه را در خواننده ایجاد کنند تا احساس نیاز در خواننده به وجود آید.
در نتیجه باید این کار را به عهده مسئولین قرار دهیم چون تجارب و نتایج بهتری در طول سال های کاری کسب کرده اند.
▪ برگزاری نمایشگاه هایی از قبیل نمایشگاه بین المللی کتاب، مطمئنا در رشد و ارتقاء فرهنگ و هنر مؤثر است.
هر سال در نمایشگاه جلساتی را اصحاب قلم در بعضی از غرفه ها برپا می کنند و حضور چشمگیر خوانندگان عام و خاص (متخصصین) می تواند به انگیزه و ذوق نویسنده در ارائه بهتر آثارشان کمک کند. نویسندگان باید ذوق و سلیقه مخاطب را در ارائه آثارشان در نظر بگیرند؛ و نسبت به تألیفات و ترجمه های خوب اقدام کنند و این در ادبیات و سطح کتاب خوانی مؤثر و مفید است.
همچنین حضور کتاب های خارجی از سوی ناشران کشورهای مختلف می تواند در انتقال فرهنگ ها مؤثر باشد. کما اینکه در حال حاضر بعضی نویسندگان مثل احمد دهقان، آثارشان بعد از ترجمه به کشورهای دیگر فرستاده می شود. ترجمه آثار نویسندگان و انتقال آن به مخاطبان خارج از کشور می تواند یکی از راههای مؤثر در انتقال فرهنگ ها باشد.
▪ ارتباط با دیگر نمایشگاه های بین المللی کتاب تجربه خوب و مفیدی است. در چندین سال برگزاری نمایشگاه این روابط دو سویه می تواند به نحوه برگزاری نمایشگاه کمک کند. شایان ذکر است نویسندگان داخلی از حیث تکنیک های نگارشی و کیفیت آثار ادبی و... دربین کشورهای همسایه در سطح بالایی قرار دارد؛ و به طورکلی ما می توانیم به صورت دوسویه از متدها و تکنیک ها و نحوه برگزاری یکدیگر استفاده کنیم.
● محسن مؤمنی
مکان فعلی که برای نمایشگاه کتاب درنظر گرفته شده است، نسبت به دیگر مکان ها «خیرالموجودین» است. درحال حاضر به دلیل اینکه مکان مناسب تری نسبت به مصلی نداریم. بنابراین بهترین محل برای برپایی نمایشگاه بین المللی کتاب محسوب می شود.
اگر نمایشگاه کتاب با توجه به استانداردهای بین المللی برپا شود. دیگر نیازی به ارائه خدمات و امکانات جانبی برای بهتر برگزار شدن آن نیست.
ابتدا باید منظور خودمان را از بهتر برگزار شدن نمایشگاه مشخص کنیم مثلا اگر نمایشگاه برای عده ای از متخصصین برگزار می شود؛ نمایشگاه حالت تخصصی و علمی و دارای امکانات خاص است.
به عنوان نمونه نمایشگاه کتابی که در فرانکفورت برگزار می شود در سه روز اول برپایی آن، اهالی قلم از جمله ناشران، مترجمین، نویسندگان و خبرنگاران و... حضور دارند و در روزهای آتی با ارائه بلیط مخاطبین می توانند در نمایشگاه حضور یابند.
درکل به نظر من، ارائه امکانات و تمهیدات غیرضروری هیچ کمکی به برگزاری هرچه بهتر نمایشگاه نمی کند و با این گونه کارها موافق نیستم.
▪ نظر در مورد اینکه چه چیزی بر رشد و ارتقاء فرهنگ و هنر کمک می کند، مشکل است.
درحال حاضر باید دید عموم مخاطبین که در نمایشگاه ها حضور می یابند، تا چه اندازه کتاب های خریداری شده را مورد مطالعه قرار می دهند. درکل برپایی نمایشگاه یک تظاهر فرهنگی را به نمایش می گذارد و علاقه مندان به فرهنگ کتاب و کتابخوانی را به سمت خود جلب می کند و قطعاً آمارهایی که در مورد «زمان مطالعه در ایران» گفته می شود، غلط است.
▪ ارتباط با دیگر نمایشگاه های بین المللی و ارائه خدمات از سوی دیگر نمایشگاه های بین المللی به ارتقاء و تأثیرگزاری بر فرهنگ و هنر ایران کمک نمی کند، بلکه اگر زمینه ای بوجود آید که اهالی قلم و متخصصین بتوانند در نمایشگاه های دیگر دنیا حضور یابند، بسیار مفید و مؤثر است. هرساله نمایشگاه های کتاب مختلفی در دنیا از جمله نمایشگاه بلونیا در ایتالیا برگزار می شود؛ که بسیاری از نویسندگان موفق نمی شوند دراین نمایشگاه ها حضور پیدا کنند.
شایان ذکر است «ارتقاء و رشد فرهنگ» مسائل جدی تری را حول محور خود دارد و این روابط فقط می تواند زمینه انتقال و ارائه خدمات کتاب را بهبود بخشد.
● فیروز زنوزی جلالی
▪ محل نمایشگاه با توجه به سال قبل، مکان خوبی برای برپایی نمایشگاه کتاب است؛ البته در سال قبل چند روز اول برگزاری، تابلوهای راهنمای نمایشگاه کتاب کامل نبود درهر صورت سال ۸۷ مسئولین با توجه به تجارب سال قبل، نمایشگاه بهتری را برگزار می کنند.
▪ برنامه ریزی هایی در این خصوص با توجه به تجارب سال های پیش صورت گرفته است و این برنامه ریزی ها باید به همراه نیاز مخاطبان صورت گیرد. راهکارهایی که در برپایی هرچه بهتر نمایشگاه کتاب می تواند درنظر گرفت: نشست با نویسندگان و اهالی قلم؛ این نشست ها با نویسندگان باعث می شود، فاصله بین خوانندگان و نویسندگان به حداقل برسد و این از مواردی است که در خوانندگان شوق و جذابیت نسبت به کتاب ایجاد می کند. از دیگر مواردی که می توان اشاره کرد، کتابها و آثار جدید منتشر شده را در دسترس علاقه مندان به کتاب قرار دهند؛ تخفیف های ویژه، دادن بن کتاب به اهالی قلم و... است.
درحال حاضر، نسل جوانی داریم که به نویسندگی علاقه مند هستند و با گذاشتن جلسات پرسش و پاسخ با نویسندگان و اهالی قلم در نمایشگاه کتاب می توانیم به این دسته از نویسنده های جوان کمک شایانی کنیم.
ما باید این را درنظر داشته باشیم که سؤال اساسی «مخاطبان» از نویسندگان چیست؟ و با توجه به آن نیاز مخاطبان را برآورده کنیم.
در حقیقت نمایشگاه محلی است که نویسندگان تجارب خودشان را به نسل جدید منتقل می کنند.
- برگزاری نمایشگاه های کتاب، طبیعتاً کمک زیادی به رشد و ارتقاء فرهنگ و هنر می کند. چنانکه می بینیم در هنگام برپایی نمایشگاه کتاب، مردم و مخاطبان عام و خاص جذب کتاب می شوند و این یک اتفاق خوب است.
▪ خوشبختانه معاونت فرهنگی، دکتر پرویز با توجه به تجارب مدیریتی؛ فردی مطلع، منتقد و کتاب شناس و آشنا به قلم است؛ بنابراین به مسائل ریز جامعه ادبی و فرهنگی اشراف دارند و این حرکت در خور توجهی است که ایشان دراین زمینه انجام داده اند.
به عنوان مثال، وقتی با نویسندگان ترکمنی در مورد ادبیات ایران صحبت می کردیم، هیچ شناختی از ادبیات ما نداشتند.
با برنامه ای که دکتر پرویز در دستور کار خود قرارداده است؛ کشورهای دیگر می توانند با ادبیات ایران آشنا شوند و این در واقع یک قضیه دوطرفه است.
در حقیقت نمایشگاه بین المللی کتاب مرکز حرکات و باب آشنایی بین اهالی قلم و کشورهای دیگر است.

لیلا کریمی

منبع : روزنامه کیهان