شناساندن (معرفی) ماهی دم شمشیری یا سورد تیل فیش

ماهی دم شمشیری در راسته Cyprinodontiformes یا کپور ماهیان دندان دار و خانواده Poeciliidae و زیر خانواده Poeciliinae قرار دارد.
● مفهوم نام ماهی
نام علمی این ماهی Xiphophorus hellerii می باشد.
این ماهی را در زبان انگلیسی swordtail یا سورد تیل می نامند که از دو واژه تشکیل شده :
واژه اول sword (سورد تلفظ میشود) است که معنای شمشیر می دهد و واژه دوم tail (تیل تلفظ می شود مانند سیل ) میباشد که به معنای دم است.
اکثرا عقیده دارند که , به علت دارا بودن دنباله دراز در بخش پایینی باله دمی در ماهی نر , این ماهی به این اسم نامیده می شود.
ولی عده ای هم دارا بودن گونوپودیم یا پای تناسلی در این ماهی را علت نامگذاری اش می دانند و نه باله دمی درازش را.
نکته بسیار جالبی که باید برای شما بازگو کنم معنای اسم علمی این ماهی است.
همانطور که در یادداشت پیشین گفتم هر نام علمی معنایی دارد و بی دلیل مرسوم نشده است.
xiphos به یونانی یعنی شمشیر یا sword و pherein به یونانی یعنی حمل کردن یا to carry .که در کل یعنی ماهیی که با خودش شمشیر حمل میکند.
و hellerii که نام گونه این ماهی است به افتخار کارل هلر که اولین بار این ماهی را توصیف کرد گذاشته شده.
● ویژگی ها , پراکنش و زیستگاه
بخشی از جنوب آمریکای شمالی , مرکزی و جنوبی ؛ مرکز تجمع ماهیان زنده زا میباشد.
ماهی دم شمشیری زنده زا و بومی شرق مکزیک است .
برای اولین بار در سال ۱۹۰۹ آن را به اروپا برده اند و بعد از آن به روسیه وارد کرده اند.
رنگ طبیعی و اصلی این ماهی سبز است .
ماهی دم شمشیری یک ماهی همه چیز خوار است یعنی هم خوراکهای گیاهی را می خورد و هم گوشتی را.
دهان این ماهی فوقانی است و به وی امکان خوردن حشرات سطح آب و تخم آنها را می دهد.
نر این ماهی معمولا به بیرون از آب میپرد که علت این رفتارش هنوز به خوبی مشخص نیست ( شاید استرسها و یا شکار پشه ها دلیلش باشد) .
مثل سایر گونه های این خانواده نر ها از ماده ها کوچک تر و کشیده تر می باشند.
بهتر است در هر آبزی دان یک نر بیشتر نباشد تا با هم درگیر نشوند.
گاهی دم شمشیری دنبال ماهی های دیگر آبزی دان می کند که این کار نوعی بازی است و لازم نیست نگران باشید.
هماوری این ماهی معمولا حدود ۸۰ است ولی در شرایط بهینه به ۲۰۰ عدد هم میرسد . (یعنی در شرایط بهینه ۲۰۰ تا بچه میزاید).
ماهی دم شمشیری در سن ۶ ماهگی بالغ شده(زمانی که طولش ۲ اینچ است) و پس از آن در هر ۳۰ تا ۴۰ روز یکبار می تواند زایمان کند(بسته به شرایط دمایی و نوری و غذایی و ...).
پس از زایمان باید ماهی ماده را از نوزادان جدا کرد زیرا بخشی از آنها را می خورد.( چرا؟)
ماهی دم شمشیری با ماهی پلاتی جفت می شود و گزارشهایی از جفت شدن آن با ماهی مولی هم در دست است.
دم شمشیری نسبت به تغییرات دما حساس است و مخصوصا سرد شدن ناگهانی دما اگر باعث مرگ وی نگردد ممکن است در این ماهی ایجاد نوعی ناراحتی کند (مثل فلج شدن یا کج شدن ستون فقرات) که تا آخر عمر بهبودی نیابد .
حرارت مورد پسند آنها ۲۲ تا حدود ۲۸ درجه سانتی گراد است.
تعداد دیپلوئید کرومزومهای این ماهی ۴۸ است.
● منحنی رشد در ماهی دم شمشیری
ویژگی بسیار جالب و عجیبی در ماهی دم شمشیری وجود دارد و آن این است که برعکس بیشتر ماهی ها , منحنی رشد این ماهی مانند منحنی رشد انسان , به صورت سیگموئید ( یعنی مثل حرف s ) است. و این بدان معناست که این ماهی پس از مدتی که رشد کرد دیگر رشد نمی کند و بزرگتر نمی شود تا آنکه بمیرد.
و معمولا در نر ها پس از اینکه دمشان (شمشیر شان) شکل گرفت ؛ رشد هم متوقف می شود . پس برای به دست آوردن نر های بزرگ می بایست هنگامی که ماهیها کوچک هستند و دم آنها شکل نگرفته به خوبی آنها را تغذیه کرد.
● آیا دم شمشیری ها تغییر جنسیت می دهند؟
مطلب نادرستی در برخی کتابهای فارسی(عایلی , ۱۳۷۰) در مورد تغییر جنسیت ماهی دم شمشیری نوشته شده یعنی ماهی ماده به نر تبدیل گشته و ماده های دیگر را بارور می کند و از این شایعات.
این مطلب کاملا پوچ و بی پایه است و نادرست بودن آن در یکی از شماره های مجله معروف تی . اف . اچ ( ) در چهارچوب یک پروژه تحقیقاتی شرح داده شده است.(این مجله را من دارم و می توانم شماره آن را برای علاقه مندان اعلام کنم.)
● تلفظ نام انگلیسی دم شمشیری و شکوه ای بی پایان
متاسفانه بی توجهی و بی فرهنگی و بی سوادی باعث شده که ماهی سورد تیل با نامهای عجیب و غریبی در ایران نامیده شود از جمله سوارتر و سوارتیل و ...
اینجانب روزی به یک آکواریوم فروشی رفته بودم و به فروشنده گفتم ماهی دم شمشیری دارید؟ و او در پاسخ گفت نه ولی سوارتیل دارم ؟!؟!؟!؟!؟!؟!
و شاید علت اصلی آن این است که در کلمه شمشیر یا سورد به انگلیسی یک حرف دبل یو ( w ) وجود دارد که تلفظ نمی شود.
حتی استاد دکتر حسین عمادی هم در مقدمه کتابشان(آکوآریوم ماهیهای آبهای شیرین) به این مطلب اشاره کرده اندکه متن کامل آن را در زیر می آورم:
( علت انتخاب ِیا ساختن واژه فارسِی بمنظور راِیج ساختن نام ماهِی ها بازبان فارسِی و جلوگِیرِی از به کاربردن واژه هاِی خارجِی و بخصوص واژه هاِی نادرست است .براِی مثال اکثرافراد ماهِی دم شمشِیرِی را سوآرتر می نامند در صورتِی که اسم معمولِی اِین ماهِی به زبان انگلِیسِی سوردتِیل Sword Tail ، ِیعنِی دم شمشِیرِی است و سوردتِیل در اثر تلفظ غِیرصحِیح به سوآرتر تبدِیل و متاسفانه مصطلح شده است .برخِی از ماهِی ها فاقد اسم معمولِی معنی دار و برخِی دِیگر به طور کلِی فاقد اسم معمولِی هستند .براِی ماهِیانی که اسم معمولِی آنها فاقد معنِی است همان نام مصطلح به کار رفته و براِی ماهی های فاقد اسم معمولِی ، اسم جنس ِیا اسم گونه آن استعمال گردِیده است .)
عمق فاجعه اینجاست که حتی کسانی هم که مدعی تکثیر کردن هستند در کتابهایشان این مزخرفات را به خورد فرزندان این مرز و بوم میدهند.

فربد امامی لنگرودی
http://abzidan.persianblog.ir