caper

capparis spinosal یا caperbush یک گیاه مفید و زیبا در خانواده capparidaceae است. (۲)spinosa به جفت اسپین های قلابی در قاعده هر ساقه اطلاق می شود. (۳)
از مشخصات این گیاه این است که انشعابات ساقه گیاه از یک ناحیه چوبی شده که در واقع قاعده ساقه به حساب می آید منشاء گرفته وضع غالباً گسترده بر روی زمین پیدا می کند. (۴)این گیاه پر بوته پایا به بلندی ۵-۳ فوت رشد می کند . برگها متناوب و گرد تخم مرغی شکل و ضخیم و براق هستند.(۵)همچنین ساده عادی از دندانه ، به رنگ سبز روشن و دارای دو زائده خار مانند(استیپول ) در محل اتصال دمبرگ به ساقه است .(۴)شکوفه ها حدوداً اندازه یک نخود هستند. (۶) گلها حدوداً ۲ اینچ ، سفید مایل به گلی با تعداد زیادی پرچم بنفش روشن و در ظاهر خیلی جذاب هستند (۵)
هر گلی ۴ گلبرگ و کاسبرگ، یک تخمدان و یک مزه تند و تیز دارد .(۶) میوه آن که در قسمت انتهایی یک زائده دراز (نهنج) به وجود می آید ، بیضوی، گوشتدار و در آغاز به رنگ سبز روشن است ولی به تدریج مایل به قرمز می گردد .(۴) دانه ها بزرگ و کلیوی شکل هستند و از نظر رنگ خاکستری – قهوه ای می باشند.(۵)
● اصل و مبـداء:
caper bush یک گیاه بومی منطقه مدیترانه با یک پراکندگی طبیعی از ساحل دریای مدیترانه به جزایر قناری ، morocco ،Iran ،Greece ،Sicilyاست .(۲) یک ارتباط قوی بین caperbush و اقیانوس ها و دریا وجود دارد زیرا از سواحل آتلانتیک جزایر قناری morocco به دریای سیاه به Crimea وArmenia و دریای خزر و به ایران آمده است .(۷) هر چند این طور گمان می رود که زیستگاه باستانی آن مناطق خشک غرب یا آسیای مرکزی است دلیل ما بر این گمان خود کلمه ی caper است که از یونانی Kapparis می آید ، که در اصل احتمالا ً Near یـا خاورمیانه می باشد. (۲) ولی به صورت اندک در ایالات متحده ی آمریکا حتّی در باغچه خانه ها رشد می کند.caper ها به بریتانیا و دیگر کشور های اروپایی آمدند وبه طور کلی در اسپانیا و آفریـقـا رشد می کنند .زمـانی روسیـه جـنـوبی یـک صـادر کـنـنـده اصـلی بـود . در آفـریـقـای شـمالـی معـمـول تـرین caper استفاده شده Timbuctoo caper( C.sodala ) است .caperمعمول جنوب آفریقا C.coryinbifera می باشد.(۵) در ایران به حالت وحشی بیشتر در اماکن متروک ،کنار دیوار های کهنه و دامنه های نسبتاً مرطوب کوهستانهای کم ارتفاع یافت می شود .(۴)
● زیستگاه:
آب و هوای گرم و خشک و نور آفتاب شدید ، محیط را برای گیا ه caperمناسب می کند . این گیاهان در مناطقی که ۳۵۰ mm بارندگی سالیانه دارندرشد می کنند و به سادگی در دماهای زمان تابستان بالاتر از ۴۰ c (۱۰۵ f ) زنده می مانند هر چند کاپریک گیاه سرد طبع است و یک رنج دما یی مشابه به گیاه زیتون دارد(-۸ c , ۱۸ f ) گیاهان در خاکهایی که از نظر مواد غذایی خشک و فقیر هستند رشد می کنند . گلها روی شاخه های نخستین سال به وجود می آیند .(۷) گلها با طلوع آفتاب باز می شوند و در بعد از ظهر بسته می شوند. در طی این مدت زمان ،آنها یک جاذب برای باور شدن به وسیله ی حشرات هستند .(۳) زیبایی گلهای caper به علت لطافت و زندگی کوتاه درست مانند گلهای شقایق است . گلبرگ های سفید مایل به کرم و لطیف و ظریف و پرچمهای ارغوانی روشن تنها یک چند ساعتی وجـود دارند. بیشـتر گلها به ندرت در باغچه ها دیده می شوند چون غنچه ها باید قبل از شکفته شدن برداشت شوند .(۸)
● تر کیب شیمیایی و اصلی:
کاپاریس اسپینوزا دارای چندین ترکیب شیمیایی فعال می باشد ولی یکی از مهمترین ترکیبات Flavonoids است .(۹) ریشه و جوانه های مولد گل آن ، دارای پکتین ، ساپونین ،نوعی اسانس (به مقدار بسیار جزیی ) ، یک ماده ی رزینی یک رامنو گلو کزید و ماده ای به نام کاپاری روتین Capparirutine به فرمول C۲۷ H ۳۰ o۱۵ است .این ماده به صورت گرد متبلور به رنگ زرد روشن به دست می آید در گرمای ۱۸۹ درجه ذوب می شود .دراترو کلر و فرم ، غیر محلول ولی در آب و الکل محلول است .(۴) قسمت قشری و برگها حاوی Stachydrine و ۳- hydroxystachydrine است . ریشه حاوی Glucobrassicin ،neoglucobrassicin و ۴-methoxy- glucobrassicin است .عصاره خام غنچه های گل حاوی ۱۶۲ غلظت فرار از isothiocyanates ،thiocyanates ،sulphides و تولیدات اکسید اتیو آنها به عنوان اجزا اصلی تشخیص داده شده اند .دانه ها و برگها حاوی glucocapparin و glucocleomin است پوست ریشه حاوی stachydrine، rutic acid و یک ماده ی فرار با رایحه سیر است .(۱۰) در کنار tannin (جوهر مازو ) و یک جسم تلخ ، پوست ریشه حاوی یک شیره ی تند و تیز است شکوفه ها حاوی یک alliaceous ،volatile oil می باشد (۶) مزه ی قوی کاپر ، شبیه به یک خردل فلفلی ، در نتیجه ی یک واکنش آنزیماتیک با یک glycoside روغن خردل که glucocapparin ( Methyl glucosinolate ) نامیده می شود که از بافتهای گیاهی آزاد میشود وقتی که تحت فشار قرار می گیرد و له می شود این واکنش methyl isothiocyanate خیلی تندی را آزاد می کند که به کاپر ها بیشتر مزه آنها رامی دهد . یک ترکیب اضافی گیاه که به آن یک مزه ی بی نظیر را می دهد rutin است و فلا ونوئید تلخ گلیکوزید مشابه ای در (Ruta sp .) rue یافت می شود .(۲) بنابرین ،کاپرها به چندین گونه از خانواده کلم ( cress و white mustard و wasabi و horseradish ) شباهت دارند. (۸) این گیاه به طور عمده حاوی آب است دارای یک میانگین در حد رطوبت %۳/۷۰ در برگها %۵ . ۷۳ در غنچه های گلها و % ۷۲ در میوه ها می باشد بنابراین معدل حجم رطوبت گیاه حدوداً معادل %۶ . ۷۲ محاسبه شده است . (۹)
● استفاده درمـانـی:
نخستین رکورد استفاده بوته caper برای اهداف دارویی در ۲۰۰۰ bc بوسیله سومری ها بود و همچنین یونانیان باستان و رومی ها این گیاه را برای این اهداف استفاده می کرد .(۲) هر چند آنها احتمالاً آن را پرورش نمی دادند ولی بصورت وحشی از طبیعت جمع آوری می کردند.(۳) درطب سنتی به عنوان پشتیبان و نگهدارو داروی محرک کبدی ،باعث بهبود عملکرد کبد می شود. در موارد تصلب شرائین استفاده می شود.خمیر یا عصاره کاپردر روغن یا ماده ای که چهره و موی سر را زیبایی می دهد استفاده می شود ولی یک حساسیت پوستی از استفاده آنها گزارش شده است .(۷) استفاده های پزشکی شامل کاهش نفغ به عنوان یـک ضـدرومـاتـیـسم و بهـبـود عمـل کـبـد می بـاشـد .گـزارش شـده اسـت کـه بــه عـنـوان یـک مدر (دیور تیک ) ، عاملی که کرمها را دفع می کندو مقوی استفاده می شود .(۳) پوست ریشه به عنوان فعالترین قسمت ذکر شده است .به علت گـرم و خـشـک بـودن آن است که بـه عنـوان یـک قـابـض و ازبـیـن بـرنـده ی سردی (cold humors ) استفاده می شود .(۱۰) جوشانده پـوست ریشـه ،در طـب سنتی برای رفع تجـمع مایـع سـروزدر حفرات یا بافتهای بین (dropsy ) ،آنمی ،آرترایتیس و نقرس استفاده می شود.(۳) گیـاه بـا خـاصـیـت ضد سلی anti –tubercular )) نـسـبـت داده شده است .پوست ،تلخ و خلط آور است و در ناراحتی های طـحـالی ،کلیـوی و کبـدی داده می شود. برگهای سائیده شده ،بـه عنـوان یک ضماد در نـقـرس بـه کار بــرده می شود. گفته می شود همه ی قسمتهای گیـاه وقـتـی که بـه طور خـارجـی به کار برده می شودیک اثر قابـض و تحریک کننـده دارد. ازگیـاه تازه یـک روغن فرار بدست می آید که خواص روغن سیر را دارد.(۱۰) مصارف آن در رفع آب آوردن (hydropisie ) ،رنگ پریدگی دختران جوان و ضعف عمومی همراه با ضعف اعصاب معمول بوده است .مطالعات جدید اثر مفید آنرا در هیستری و حالات عصبی دیگر تأ یید نموده است . مصرف آن موجب باز شدن خون قاعدگی در موارد قطع این حالات در زنان جوان می شود.(۴) یکی از دلایل برای اثرات آن ممکن است این حقیقت باشد که گیاه حاوی bioflavinoid روتین آنتی اکسید انت است که همچنین در مزه شرکت می کند.(۳)
● فارماکولوژی:
liv.۵۲ به عنوان یک داروی Ayurvedic گزارش شـده است کـه مـقابل اثرات سمـی تـرکـیـبـات بـریـلـیـوم (beryllium ) و در مـقـابل (sfv ) micesemiliki forest virus مؤثر است livv.۵۲ برای درمان موارد مقدماتی (ابتدایی )هپاتیپ ویروسی حاد و سیروز کبد به کار برده می شود و بر علیه عفونت ویروسی نتایجی وجوددارد.(۱۰) عصاره گیاه تشکیل دهنده داروی دیگری ((Geriforte )) می باشد که مفید در درمان pruritis مربوط به پیری و دیگر ناراحتی های مربوط به پیری و اضطراب (پریشان عصبی) است .(۱۰)
● استفاده های خوراکی و غیرخوراکی:
Caper ها روزانه چیده می شودند ، غنچه ها در صبح بلافاصله قبل از تبدیل شدن به گل جمع آوری می شوند . آنها هرگز خشک نمی شوند ولی در روغن یا سرکه یا آب نمک ترشی انداخته می شوند.میوه های کاپر به طریق مشابه ای آماده می شوند، به ندرت دادوستد می شوند.مزه آنها خیلی شدید و پرقوت است .(۸) استفاده های غیر پزشکی دیگر ، سوزاندن ریشه ها و استفاده خاکستر به عنوان یک منبع نمک است .کاپرها به عنوان طعم دهنده برای قرون متوالی استفاده می شده است .یک تندی خاص به غذا اضافه می کند. همچنین عقایدی وجود دارد که خوش شانسی می آورد، احساسات شهوانی را تقویت می کند و ناتوانی جنس را در مردان معالجه می کند. جوانه ها ی تازه و جوان و میوه های نارس ممکن است به عنوان یک سبزی یا ترشی استفاده شود. برای اهداف ما غنچه های نارس بالاترین خاصیت را دارنـد. کـوچکـتـرین غـنـچـه ها ((nonpareilles )) یا )) sufines )) نامـیـده می شوند .بهتر از بزرگترها هستند که (( communes )) یا ((capucines ))نامیده می شوند .مزه می تواند مشابه به خردل و فلفل سیاه توصیف شود . هر جایی که شما مایل به اضافه کردن تندی به یک غذا باشید بویژه ماهی یا گوشت گوساله ، می توانید از کاپرها استفاده کنید. (۳)

فاطمه فرشاد پور
References
۱. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?id=۶۵۵۵۸
۲. http://www.smgrowers.com/info/capparis.asp
۳. http://www.prairienet.org/herbsociety/hotm/caper.htm
۴. گیاهان دارویی-جلد اول-دکتر علی زرگری-انتشارات دانشگاه تهران-۲۴۹ تا ۲۵۲
۵. http://edis.ifas.ufl.edu/BODY-MVO۴۰
۶. http://www.ibiblio.org/herbmed/eclectic/kings/capsella.html
۷. http://www.hort.purdue.edu/newcrop/cropfact sheets/caper.html
۸. http://www-ang.kfunigraz.ac.at/~katzer/engl/generic-frame.html
۹. http://www.cis.um.edu.mt/~phcy/symp۹۸/ritaspiteri.html
۱۰. http://www.himalayahealthcare.com/herbfinder/h-capparis.htm

منبع : کلوب