عوامل نابودی امت اسلامی

قرآن کریم در آیات فراوانی گوشزد کرده که ظهور و سقوط امت ها ، امری اتفاقی نیست ، بلکه بر سنت های پایدار و تبدیل ناپذیر مبتنی است و در آیاتی که درباره نابودی امت های پیشین ذکر کردیم ، قرآن کریم ، خردمندان را به عوامل نابودی آنان با این که شکوفایی مادی و عمرانی هم داشتند ، توجه داده است
. برخی از این عوامل عبارتند از :
۱) انکار آیات الهی و نافرمانی از دستورهای پیامبران
۲ ) پیروی از گردنکشان خیره سر و اطاعت امر اسرافگران که در زمین فساد می کردندو اصلاح پیشه نمی کردند ، مانند اعمال قوم عاد و ثمود
۳ ) شادمانی و دلخوشی به دانش مادی و رویگردانی از آن چه وحی الهی به ارمغان آورده ، همچون کسانی که خداوند در آخر سوره غافر از آنان سخن می گوید
۴) مغرور شدن به نیرو و ثروت مادی و غفلت از عقوبت خداوند با عزت و مقتدر مانند اعمال فرعون و قارون
۵) ستمگری ، کم گذاشتن و گردنکشی کردن ظالمانه به ویژه در برابر تهیدستان و مستضعفان ، مانند اعمال اهل مدین و قوم شعیب
۶) ارتکاب فحشا و پیروی از شهوات ، مانند عمل قوم لوط
۷) گسترش فساد در زمین و آشکار کردن منکرات و ترک نهی از منکر همچون عمل بنی اسرائیل
: کانوا لا یتناهون عن منکر فعلوه . مائده ۷۹
۸) ناسپاسی نعمت های الهی و ترک شکر آن ها ، بلکه استفاده از نعمت ها در راه معصیت خداوند
: ضرب الله مثلاً قریه کانت امنه مطمئنه یاتیها رزقها رغداً من کل مکان فکفرت بانعم الله فاذقها الله لباس الجوع و الخوف بما کانوا یصنعون .
۹) رفاه زدگی و هوسرانی و خوشگذرانی
هرکس به تمدن حاکم بر جهان امروز ما بنگرد، در می یابد که این تمدن ،بهره ای
:کم اهلکنا من قریه بطرت معیشتها فتلک مسکنهم لم تسکن من بعدهم الا قلیلً و کنا نحن الوارثین.نحل ۱۱۲ . هریک از این گناهان ، خود می تواند کیفر و خشم الهی را شتاب بخشد ، کیفری که گناهکاران حتماً به آن گرفتار می آیند . اکنون چنانچه تعداد]بسیاری[ از این گناهان میان امت و جامعه ای گسترش یابند ، چه اتفاقی خواهد افتاد ؟(چه کم چه زیاد ) از تمدنهای تباه شدگان وانحرافهای عقیدتی ،فکری و رفتاری آنان را دارد ؛ از این رو شگفت نخواهد بود اگر بیم نزول عذابی بر آنان رود که بر مردم تمدنهای پیشین نازل شد۰
وسکنتم فی مسکن الذین ظلموا انفسهم وتبین لکم کیف فعلنا بهم و ضربنالکم الامثال وقد مکرو مکرهم وان کان مکرهم لتزول منه الجبال
● سنت ظهور وسقوط امت ها و تمدنها
سنت دست به دست شدن تمدنها یا ردوبدل شدن آن ها بین امتها ، یکی دیگر از سنت های الاهی رد این جهان است که قرآن کریم مارابه آن توجه داده ، وبه این سنت اشاره کرده است ؛ آن جا که فرمود
: ان یمسکم قرح فقد مس القوم مثله و تلک الایام نداولها بین الناس ))آری[ همان طور که نادار و دارا ، نیرومند و ضعیف ، و پادشاه و رعیت ، همیشه بر یک حال با قی نمی مانند ، امت ها نیز جاودانگی نخواهند داشت ،]همانگونه[ که خدای متعال درباره فرعون و قومش می فرماید :
و اورثنا القوم الذین کانوا یستضعفون مشارق الارض و مغاربها التی برکنا فیها و تمت کلمه ربک الحسنی علی بنی اسرائیل بما صبروا و دمرنا ما کان یصنع فرعون و قومه و ما کانوا یعرشون
. اعراف ۱۳۷
فاخرجنهم من جنت وعیون وکنوز و مقام کریم کذلک و اورثنها بنی اسرائیل
. شعرا۵۷-۵۹
قرآن درباره جانشینی امت های تباه شده دو قاعده اساسی را بیان فرموده است
▪ قاعده نخست
:مستضعفان مظلوم ، وارث زورگویان ستم پیشه هستند :
و قال الذین کفروا لرسلهم لنخرجنکم من ارضنا او لتعودن فی ملتنا فاوحی الیهم ربهم لنهلکن الظالمین و لنسکننکم الارض من بعدهم ذلک لمن خاف مقامی و خاف وعید و استخفوا و خاب کل جبار عنید
▪ قاعده دوم
:این درستکاران هستند که وارث مفسدان و فاسدان خواهند بود ، چرا که خدای متعال ، فاسد را جانشین فاسد ]دیگری [ نمی کند ، چنان که می فرماید :
و لقد کتبنا فی الزبور من بعد الذکر ان الارض یرثها عبادی الصالحون
مقصود از درستکاران در این آیه ، درویشان یا بیخردان نیستند؛ بلکه کسانی هستند که برای آبادانی زمین و جانشینی خداوند روی آن بوسیله دانش سودمند، عمل صالح ،سفارش به حق و شکیبایی، فراخوانی به نیکی ها و امر به معروف و نهی از منکر شایستگی دارند؛ چنان که خدای متعال می فرماید
لینصرن الله ینصره ان الله لقوی عزیز الذین ان مکنهم فی الارض اقاموا الصلواه واتوا الزکوه و امروا بالمعروف ونهوا عن المنکر
این همان چیزی است که ایمان آورندگان به خدای متعالی که از نعمت ها و زینت هایی که از آن بهره مند بودند فریب نمی خوردند ، بیم آن را بر تمدن غرب و گردنکشان آن دارند ؛ آنان که به ناحق در زمین استکبار پیشه کردند؛ نماز و نیایش را فرو گذاشتند ؛ از شهوت پیروی ، و نعمتهای الاهی را ناسپاسی کردند واین، همان
((استدراج )) است که قرآن از آن سخن گفته و درباره فرجام آن به ما هشدار داده:
سنستد رجهم من حیث لا یعلمون وا
و نیز همان
‘ملی لهم ان کیدی متین،((املا)) [= توانگری ] برای ستمگران است که رسول اکرم (ص) آن را برای ما بیان کرد ؛ آن گاه که فرمود:
خداوند ستمگر از نیرو و بهره مندی از نعمتها سرشار می کند و هنگامی که اورا به عذاب گرفتار کرد ، دیگر او را رها نمی سازد؛
و آنگاه که هشدارها سودمند نمی افتد و فساددر خشکی و دریا که خداوند بر آنان فرو فرستاد ، مایه اندرز برای آنان نمی شود ، بسیار رخ می دهد که ناگهان دچار آن انتقام الاهی می شوند تا نتیجه برخی اعمالشان را بچشند؛ باشد که
[آن گاه این آیه را تلاوت فرمود:] وکذلک اخذ ربک اذا اخذ القری و هی ظالمهٌ ان اخذه الیم شدیدٌ،[به سوی خدا ] باز گردند ؛ اما آنان [با وجود هشدار و اندرز ]، در برابر پوردگارشان کرنش و به درگاه آن گریه و زاری نکردند : فلما نسوا ما ذکروا به فتحنا علیهم ابواب کل شی حتی اذا فرحوا بما اوتوا اخذنهم بغته فاذا هم مبلسون فقطع دابرالقوم الذین ظلموا و الحمد لله رب العالمین .

دکتر یوسف قرضاوی

منبع : نوگرا