تبعاتی فراتر از چهاردیواری خانه ها

خشونت خانگی رفتاری است که با وجود گستردگی بسیار زیاد و فراوان آن از نظر تاریخی به عنوان یک جرم جدی خشونت آمیز تلقی نشده است. خشونت خانگی در واقع همواره در گوشه های تاریک خانه ها به دور از چشم قانون و حمایت های احتمالی اجتماعی پنهان شده است و همین امر موجب شده است که هم گستردگی زیادی پیدا کند و هم تبعات منفی آن بسیار زیاد تر از دیگر انواع خشونت های آشکار باشد. خشونت خانگی در خانه انسان ها یعنی در جایی روی می دهد که انسان در آن انتظار گرمی، حمایت، اعتماد، محبت، صمیمیت، تشویق و عشق را دارد. متاسفانه خشونت خانگی در دیدگاه عموم مردم و در افکار عمومی همگان معمولا نه به عنوان یک عمل خشونت آمیز، که تبعات آن نه تنها دامن گیر افراد و سوژه های مورد خشونت قرار گرفته که دامن گیر کلیت جامعه است، بلکه بیشتر به عنوان یک مساله شخصی و خانوادگی تلقی شده است.
در یک تعریف جامعه شناختی از این پدیده، خشونت خانگی به صورت رفتارهای پرخاشگرانه و تهاجمی درون خانواده تعریف می شود که شامل خشونت نسبت به همسر، کودکان، والدین و به طور کلی منسوب می شود که با یکدیگر زندگی می کنند. عناوین اختصاصی تری که به این وضعیت دلالت دارند عبارت است از همسر آزاری، کودک آزاری و سالمند آزاری و... در جامعه ما بیشتری مرتکبان خشونت خانگی را مردان تشکیل می دهند که متناسب با فرهنگ حاکم مردسالارنه جامعه ما فکر می کنند که همسران و فرزندان شان جزو اموال و املاک شان هستند که هر گونه که دل شان بخواهد می توانند با آنان برخورد کنند. در این نوع دیدگاه زن و فرزند دارای هیچ جایگاه انسانی و به تبع آن حقوق انسانی و قانونی نیستند و در نتیجه هر گونه که مورد پسند مردان حاکم در خانواده باشد با آنان برخورد می شود. در سرتاسر جوامع دوران سنتی، والدین و به ویژه پدران حقوق انحصاری برای تربیت و منضبط کردن کودکان خویش داشتند. این حقوق به آنان اجازه تنبیه بدنی و حتی سلب حیات کودکان را می داد.
متاسفانه در چنین فرهنگ هایی از نظر تاریخی، زنان و دختران ابتدا جزو اموال پدر و سپس جزو اموال شوهر خود محسوب می شدند که به تنبیه زنان بدون هیچ گونه بازخواستی مجاز بودند. حتی پس از آنکه بر اثر پیشرفت جوامع و بهتر شدن روابط حاکم بر زندگی اجتماعی انسان ها آزار اعضای خانواده، دیگر عملی مناسب شمرده نمی شود و مورد تایید قرار نمی گیرد، و از سوی جامعه نسبت به آن واکنش منفی صورت می گیرد. اما همچنان شاهد بروز خشونت های خانگی در روزگار کنونی هستیم. متاسفانه ریشه اصلی استمرار این وضعیت به این است که چنین فرض می شود که این گونه خشونت ها یک موضوع خانوادگی است و ارتباطی با بقیه جامعه ندارد.
در نتیجه، گرچه ما از وجود خشونت خانگی از اعصار دور تاکنون مطلع هستیم اما تنها در چند دهه گذشته بوده است که اطلاعات و آمار دقیق تری از خشونت خانگی فراهم آمده است که تا حدودی اجازه یک تحلیل کلی از این وضعیت را بدهد. پژوهش ها نشان می دهد که خشونت خانگی پیچیده تر از خشونت علیه افراد بیگانه است. شدت و جدی بودن خشونت خانگی امری واضح است اما تعیین گستردگی آن مشکل است زیرا نه تنها درباره تعریف آن توافق وجود ندارد بلکه بیشتر قربانیان این خشونت ها مایل یا قادر به گزارش کردن آنها نیستند. «خشونت خانگی» اغلب به عنوان تهاجم جسمی و جنسی درون خانواده تعریف می شود که شامل آزار جنسی کودکان و آزار جسمی والدین سالمند است اما بررسی دقیق ایجاب می کند که این مفهوم گسترش یابد تا شامل مواردی از قبیل غفلت از کودکان و آزار روانی آنان، بی توجهی به نیازهای والدین سالمند و سو»استفاده مالی از آنان و خشونت میان نامزدها یا زوجین طلاق گرفته نیز بشود. بین انواع خشونت های خانگی، خشونت نسبت به کودکان بیشتر جلب توجه می کند و از آنجا که هم پدر، هم مادر و گاهی دیگر اعضای خانواده ممکن است مرتکب این عمل شوند و با عنایت به تاثیر آن در آسیب های روانی آتی کودک، این عمل اهمیت بیشتری هم نسبت به دیگر خشونت های خانگی دارد. لیکن یکی از انواع خشونت های خانگی - که به همان میزان شرم آور اما بسیار مورد غفلت است - سالمند آزاری است.

نویسنده : مهدی خسروشاهی

منبع : روزنامه مردم سالاری