یک اشتباه و هزار خطا

نحوه مواجهه دولتمردان کنونی با خطاهایی که انجام می دهند، مرا یاد مرحوم ابوعلی سینا می اندازد که زمانی فرموده بود اگر برای یک اشتباه هزار دلیل بیاورید، هزار و یک خطا کرده اید. مسوولان کنونی دولت معمولاً در برابر اشتباهات و ناکامی های خود ابتدا فرافکنی می کنند و دیگران را در جایگاه متهم و سپس مجرم می نشانند و اگر با این روش نتوانند مشکل را از چشم مردم پنهان سازند، با اتخاذ تصمیمات نادرست دیگری سعی در جبران اشتباه قبلی خویش می کنند. نمونه های کاربرد این استراتژی را در موارد متعددی در طول سه سال گذشته شاهد بوده ایم و نمونه اخیر آن(که بعید است آخرین نمونه باشد) مربوط می شود به خطای بزرگ سازمان سنجش آموزش کشور و وزارت علوم در گزینش داوطلبان ورود به دانشگاه ها در سال جاری.
حتماً می دانید از زمان اعلام اسامی پذیرفته شدگان تا به امروز تنش و اضطراب زیادی در میان تعداد قابل توجهی از داوطلبانی که احساس می کنند حق شان ضایع شده است به وجود آمده و اعتراض آنها برخی از دستگاه های مرتبط با موضوع را به واکنش واداشته است. البته مسوولان وزارت علوم براساس همان راهبرد مورد اشاره درصدر این یادداشت، ابتدا همه تقصیرها را به گردن مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر گزینش بومی و بعد خود داوطلبان که دقت کافی در انتخاب رشته و محل تحصیل خویش نکرده اند، انداختند، ولی چون این ترفند به نتیجه نرسید، روز گذشته اعلام کردند ۱۰ درصد به ظرفیت برخی رشته های پرطرفدار در دانشگاه های طراز اول تهران می افزایند، تا بدین ترتیب معترضان را خاموش سازند و همه چیز به خوبی و خوشی پایان یابد. متاسفانه اعمال این تصمیم نادرست آثار و عوارض منفی زیادی خواهد داشت که مصداق همان جبران خطا با خطاهای بزرگ تر است و من مختصراً به بعضی از آنها اشاره می کنم.
۱) اگر طرح بومی سازی گزینش دانشجو که ظاهراً در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده است به درستی اجرا شده باشد، مواردی وجود دارد که مسوولان محترم کنکور باید برای آنها جواب قانع کننده یی ارائه دهند. مثلاً گفته می شود داوطلبی از قم که سال گذشته جزء ۴۰ دانش آموز منتخب برای شرکت در المپیاد ریاضی بوده است و امسال رتبه ۲۰۰ کنکور را دارد، در رشته ریاضی دانشگاه صنعتی شریف پذیرفته نشده است، در حالی که برخی از قبول شدگان تهرانی در همین رشته دارای رتبه پنج رقمی هستند.
۲) براساس اطلاعات واصله، تعداد زیادی از قبول شدگان دانشگاه صنعتی شریف و دانشکده فنی تهران(که در رشته فنی و مهندسی بهترین اند) دارای رتبه های پایینی هستند که از سال ۱۳۴۹ تاکنون که آزمون ورودی دانشگاه ها به صورت سراسری برگزار شده، بی سابقه است.احتمالاً در سایر رشته ها و دانشگاه های اعلام شده (پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی) نیز همین وضعیت وجود دارد ولی بنده اطلاعات آنها را در اختیار ندارم. این امر نشان می دهد سیستم گزینش امسال اشکالاتی داشته است که بدون برطرف کردن آنها و گزینش مجدد مشکل به طور عادلانه برطرف نخواهد شد. البته ورود داوطلبانی که از نظر علمی آمادگی تحصیل در رشته ها و دانشگاه های طراز اول را ندارند مشکلات زیادی برای خود آنها و نیز برای این دانشگاه ها در سال های آینده ایجاد خواهد کرد که مسلماً حل آنها ساده نخواهد بود.
۳) تصمیم وزارت علوم برای افزایش ۱۰ درصدی ظرفیت رشته ها و دانشگاه های پرطرفدار تهرانی گرچه ممکن است بعضی از معترضان را خاموش سازد ولی مشکلات و سوالات تازه یی ایجاد می کند، از جمله اینکه اولاً تکلیف کسانی که در گزینش اولیه به ناحق در این رشته ها گزینش شده اند، چه می شود و ثانیاً مگر این دانشگاه ها ظرفیت اضافی داشته اند که به این راحتی می توان ۱۰ درصد به آن افزود و ثالثاً اگر چنین ظرفیت خالی در این دانشگاه وجود داشته چرا از ابتدا ظرفیت کامل این رشته ها مدنظر قرار نگرفته است و... تا آنجا که بنده اطلاع دارم دانشگاه صنعتی شریف حتی برای همان تعداد پذیرفته شده یی که ابتدائاً اعلام شده است، امکانات کافی ندارد چه برسد به پذیرفته شدگان جدید که بر دانشگاه تحمیل می شود.
۴) ده درصد ظرفیت جدید علی القاعده به داوطلبان شهرستانی اختصاص می یابد که به علت اعمال طرح بومی سازی و به رغم داشتن رتبه های خوب از ورود به دانشگاه و رشته مورد علاقه خود محروم مانده اند. در اینجا این سوال پیش می آید که سازمان سنجش براساس چه اطلاعاتی دریافته است که با افزایش ۱۰ درصدی ظرفیت (نه بیشتر و نه کمتر) در رشته ها و دانشگاه های هدف، این بی عدالتی در حق داوطلبان شهرستانی جبران می شود. علاوه بر آن مسلماً این نوع افزایش ظرفیت مشکلات بسیاری را از نظر امکانات رفاهی و تامین خوابگاه برای همه دانشجویان و پذیرفته شدگان جدید شهرستانی و نیز دانشگاه های مظلوم ایجاد می کند که بار آن تا مدت ها بر دوش این دانشگاه ها سنگینی خواهد کرد.
۵) چون آقای رئیس جمهور در هفته های اخیر به استفاده از نخبگان در برنامه ریزی ها و مدیریت های دولتی تاکید کرده اند، خوب است مسوولان محترم وزارت علوم و سازمان سنجش اعلام کنند رتبه خود ایشان در دوران شرکت در کنکور دانشگاه ها چند بوده است. شاید پاسخ این سوال کلید کشف ریشه مشکلات ایجادشده در این بخش (و در سایر بخش های دولت) باشد. آن طور که یکی از دوستان می گفت بعضی از این مسوولان محترم در سال اول شرکت در آزمون دانشگاه ها از مردودین کنکور محسوب شد ه اند و اگر این امر واقعیت داشته باشد باید امیدوار بود که چنانچه مدیریت مراکز تخصصی از این نوع به نخبگان کنکور سپرده شود، لااقل در سال های آینده مشکلاتی با این وسعت و آثار مخرب اجتماعی ایجاد نشود. در انتها پیشنهاد می کنم اگر مسوولان وزارت علوم گزینش مجدد را ضروری یا به صلاح نمی دانند لااقل اولاً به صراحت بابت اشتباهاتی که رخ داده است عذرخواهی کنند و ثانیاً رتبه نفرات آخر قبول شده در کلیه رشته ها و دانشگاه های کشور در سهمیه های مختلف را اعلام کنند تا میزان اعتبار تصمیم ایشان برای مردم روشن شود.

محمدعلی نجفی

منبع : روزنامه اعتماد