اینجا هر روز انسان ها می میرند

در یکی از آخرین شب های معتدل تابستان گروهی از دیپلمات ها و نظامیان غربی در میهمانی شام یکی از سفارتخانه ها در محله «وزیر اکبر خان» کابل گرد آمده اند. تقریباً همه این ۱۲ سفیر و ژنرال نماینده کشورهایی هستند که یگان های نظامی آنها در جنوب افغانستان مستقر است. فضای سنگینی بر این جلسه حاکم است و در همین حال یکی از سفرا در حال خوردن کیک سیب جمله یی را می گوید که در واقع حرف دل اکثر حاضران است؛ «بیشتر از این نمی توانیم پیش برویم و در عین حال دیگر راه خروجی هم نداریم. به عبارت بهتر در تله افتاده ایم.»
اما ای کاش کار به همین جا ختم می شد. این دیپلمات ها احساس می کنند از سوی کشورهای متبوعشان هم مورد بی توجهی قرار دارند و دولت ها به دلیل رعایت حال اکثریت سیاسی هیچ خبر ناخوشایندی را نمی خواهند بشنوند.
به همین خاطر بود که سخنان صریح فرمانده سابق نیروهای مسلح بریتانیا یعنی ژنرال «مارک کارلتون- اسمیت» مبنی بر اینکه غرب در جنگ افغانستان پیروز نخواهد شد، تقریباً در حد یک خیانت محسوب می شود. ژنرال کارلتون- اسمیت که طی ۶ ماه ۳۲ نفر از سربازانش را از دست داده بود به نشریه ساندی تایمز گفت؛«پیروزی نظامی بر طالبان غیرممکن است.»
سخنان این فرمانده به مثابه بیدارباشی بود که به هر صورت سیاستمداران را در خفا به تامل واداشت. آنها این سخنان را به این صورت ترجمه کرده اند؛ وضعیت در افغانستان بسیار جدی تر از آن چیزی است که شما در صحن پارلمان تصورش را می کنید. اینجا هر روز جان انسان ها از دست می رود و وقت آن رسیده است که سیاست وارد این میدان شود.
همزمان با این مساله جزئیات گفت وگوهای میان «سر شرارد کوپر- کولز» سفیر بریتانیا در افغانستان (که معروف به صراحت لهجه است) با همکار فرانسوی اش به بیرون درز کرد. سفیر بریتانیا نیز در این گفت وگوها تصویری سیاه از وضعیت افغانستان ارائه کرده و گفته بود؛ «دولت افغانستان بر اثر سهل انگاری هر گونه اعتباری را از دست داده و استراتژی امریکا محکوم به شکست است.»
اما در محافل داخلی نهادهای اطلاعاتی امریکا تفسیر کم و بیش متفاوتی از وضعیت افغانستان ارائه می شود. در یکی از تا به امروز پایه یی ترین تجزیه و تحلیل ها در مورد افغانستان که با نام «ارزیابی خبررسانی ملی» انجام گرفته و پس از انتخابات ماه نوامبر منتشر خواهد شد، ۱۶ نماینده از خبرگزاری های امریکا اعلام کرده اند که افغانستان در «سراشیبی پیچیده و خطرناکی» قرار دارد. در این گزارش از بالا گرفتن خشونت ها، از دولتی که فساد در آن تبدیل به امری معمول شده و توانایی مقابله با خیزش طالبان را ندارد، سخن به میان آمده است. دریاسالار «ولن» فرمانده ستاد نیروهای مسلح امریکا نیز در روزهای گذشته تصویری مشابه از وضعیت افغانستان ارائه و پیش بینی کرد در سال آینده این وضعیت بدتر هم خواهد شد. شاید تا به امروز بدبینی در مورد وضعیت افغانستان تا این اندازه گسترده نبوده است. هنگامی که خبر «گفت وگوهای صلح» میان گروه رادیکال طالبان با دولت افغانستان در مکه منتشر شد، در واقع نقطه یی روشن در این زمینه تاریک و سیاه پدید آمد. سلطان عبدالله پادشاه سعودی از نمایندگان دولت افغانستان و همین طور از نمایندگان طالبان جهت مراسم عید فطر که مهم ترین جشن ماه مقدس رمضان به حساب می آید، دعوت به عمل آورده بود. از قرار معلوم پرزیدنت کرزی برای چندمین بار از پادشاه عربستان خواسته بود تا از نفوذ خود به عنوان یک رهبر سیاسی استفاده کرده و در این ماه مقدس مقدمات آشتی با گروه های متخاصم را فراهم آورد. کرزی در همین حال در پیامی شورانگیز برای «ملاعمر» رهبر طالبان آورده بود؛ «برادر عزیز به کشورت بازگرد و برای صلح تلاش کن و دست از برادرکشی بردار.»
از سوی دولت افغانستان دو تن از اعضای دولت به همراه یکی از برادران کرزی یعنی «فضل هادی شین واری» رئیس به شدت محافظه کار شورای علما، «عبدالسلام سیف» سفیر سابق طالبان در پاکستان و «وکیل احمد متوکل» وزیر خارجه سابق طالبان به مکه آمدند. سیف و متوکل هنوز هم از جمله نیروهای میانه رو به حساب می آیند که گاه کرزی هم با آنان به مشورت می نشیند.
از سوی دیگر یازده نفر از طالبان هم که نفرات اصلی شورای تصمیم گیری این گروه به شمار می آیند به مکه سفر کردند و البته نماینده و ظاهراً داماد «گلبدین حکمتیار» رهبر بدنام پشتون ها که «غیرت باهر» نام دارد نیز در میان آنان بود.
به دلیل وضعیت به شدت ناگوار افغانستان هیچ یک از این میهمانان انتظار نتیجه گیری مشخصی از این جلسه نداشتند و بیشتر از آن به عنوان «سفر زیارتی» یاد می کردند و سیف یعنی همان سفیر سابق در بازگشت به کابل گفت؛ «نمایندگان طالبان ماموریت و اختیاری در مورد گفت وگوهای صلح نداشتند.»
اما شاید این جلسه آغازی بر یک روند آشتی جویانه باشد که در نهایت تاثیری دوگانه دارد؛ یا در نهایت پشتون های طالبان در دولت افغانستان شرکت می کنند یا راه آن عده از طالبان که از نظر ایدئولوژیک میانه روتر هستند از راه افراطی ها جدا می شود.
«کای آید» فرستاده ویژه سازمان ملل برای گفت وگو با طالبان هم عقیده دارد؛ «هر کس که خواهان نتایج مهم است باید با افراد مهم گفت وگو کند.» برخی کارشناسان و همین طور تعدادی از نزدیکان جناح تندرو طالبان، رهبری رادیکال های این گروه را «غیر قابل گفت وگو» می دانند.

سوزانه کولبل

منبع : روزنامه اعتماد