گذرگاه توسعه

صنعت حمل و نقل و راه و ترابری، یکی از عرصه های درخشانی است که پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، شاهد تحولات بزرگی در آن بوده و هستیم که در ادامه با ارائه آمار مقایسه ای به مرور آن می نشینیم:
بخش جاده ای، به عنوان یکی از مهم ترین مولفه های حمل و نقل کشور، علاوه بر اختصاص بیشترین سهم از جابه جایی مسافر و بار به خود، به عنوان بخش مهمی از زیرساخت های کشور، از تاثیر به سزایی در توسعه اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشور برخوردار است. در این میان احداث پایانه های باری، پایانه های مرزی، احداث بزرگراهها، آزادراهها و... از اقدامات مهمی است که در طی ۳۰سال پس از پیروزی انقلاب مورد توجه مسئولین و کارگزاران نظام قرار گرفته است.
بنابر آمار موجود طول بزرگراههای کشور که از آن به عنوان شاهرگ حیاتی ترانزیتی و حمل و نقل جاده ای یاد می شود، از ۱۷۴کیلومتر در سال ۱۳۵۷به بیش از ۶۱۸۰کیلومتر در سال ۱۳۸۷ رسیده است. در همین حال طول آزادراههای کشور از تنها ۵۰کیلومتر در سال ۱۳۵۷به ۱۶۰۶کیلومتر در سال ۱۳۸۶ رسیده است. یکی دیگر از اقدامات مهم در بخش جاده ای کشور طی سه دهه اخیر، احداث پایانه های باری و مرزی است که بنابر آمار، در حالیکه پیش از انقلاب، هیچ پایانه باری در کشور وجود نداشت، تاکنون ۱۹۴مجتمع در این خصوص احداث و ۱۹۸پایگاه مجهز امداد و نجات تا سال ۸۶ راه اندازی شده است. تعداد پایانه های مرزی نیز از ۹ پایانه در سال ۱۳۵۷به ۳۳پایانه مرزی مجهز در سال ۱۳۸۷ ارتقا یافته است.
در بخش جابه جایی کالا و مسافر (حمل و نقل عمومی) نیز شاهد رشد بی نظیری طی سه دهه اخیر می باشیم، به طوریکه جابه جایی مسافر در سال ۱۳۵۷از ۵۴میلیون و۲۰۰هزارنفر به ۳۰۲ میلیون و۲۰۰هزار نفر در سال ۸۷ و جابه جایی کالا نیز از رقم ۶۹میلیون و۴۰۰هزار تن در سال ۱۳۵۷به ۳۶۵میلیون تن در سال ۸۷ رسیده است. در همین مدت، متوسط عمر ناوگان عمومی کشور نیز با کاهشی چشمگیر از ۱۸سال به کمتر از ۱۳سال کاهش یافته است که امید است در سالهای آینده کاهش بیشتری یابد و به استانداردهای جهانی نزدیک تر شود.
گسترش شبکه راه آهن در ایران با توجه به گستردگی خاک، واقع شدن در مسیر جاده ابریشم و اهمیت ویژه آن در توسعه پایدار و در امر ترانزیت برای کشورهای منطقه، پس از پیروزی انقلاب مورد توجه ویژه ای قرار گرفت و طول خطوط اصلی احداث شده در سال ۱۳۵۷ از ۴۵۶۷ کیلومتر به ۸۷۰۲ کیلومتر در سال ۸۶ رسیده و خطوط فرعی نیز در حالیکه پیش از انقلاب در کشور احداث نشده بود تا پایان سال ۱۳۸۶ بیش از ۲۷۳۷کیلومتر احداث شد. تعداد واگنها نیز از ۱۴۰۲۰دستگاه در سال ۱۳۵۷ به ۲۲۹۱۷۷ دستگاه در سال ۱۳۸۶ افزایش یافته و در همین مدت تعداد مسافر جابه جا شده نیز از ۵.۴میلیون نفر در سال ۱۳۵۷به ۲۴.۵میلیون نفر در سال ۸۶ بالغ شده است. هم چنین تناژ بار خالص حمل شده توسط سیستم ریلی کشور نیز از ۶۹۴۲هزارتن در ابتدای انقلاب به ۳۰۹۹۶ هزارتن در سال ۱۳۸۶بالغ گردیده است. بنابر آمار موجود تناژ بار حمل شده از مبادی ورودی کشور از ۴۴۰۳هزارتن در سال ۱۳۵۷ به ۴۵۳۱هزارتن در سال ۱۳۸۶رسیده که این شاخص نشان از کاهش واردات پس از انقلاب اسلامی دارد. میزان بار حمل شده به مقاصد کشورهای خارجی که بیانگر صادرات جمهوری اسلامی ایران از طریق خطوط ریلی است از رشد ۶۴۳درصدی برخوردار بوده است به گونه ای که این میزان از ۹۵هزارتن در سال ۱۳۵۷به ۶۴۷۵ هزارتن در سال ۱۳۸۶رسیده است.
ظرفیت حمل و نقل دریایی جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر از ۱۱بندر تجاری، ۱۱۷پست اسکله، ۱۵۰۰هکتار بندر و ۱۱۶فروند شناور خدماتی در سازمان بنادر و کشتیرانی تشکیل شده است. در سه سال نخست دولت نهم، ظرفیت اسمی بنادر تجاری با افزایش
۱۱.۸درصدی به ۱۳۷میلیون تن، حجم عملیات تخلیه و بارگیری بنادر تجاری ۱۰۷.۱میلیون تن، ظرفیت کانتینری بنادر با افزایش
۶۵.۲ درصدی به رقم ۳۸۰۰هزار وجابه جایی مسافر با افزایش ۱.۹ درصدی به ۵.۳میلیون نفر و ظرفیت ناوگان تجاری کشور با افزایشی ۱۵درصدی به ۶.۹میلیون تن بالغ گردیده است.
صنعت حمل و نقل هوایی کشور نیز در سالهای پس از پیروزی انقلاب، علیرغم تحریم ها و محدودیت هایی که توسط مخالفان نظام جمهوری اسلامی به سرکردگی ایالات متحده بر ملت مقاوم ایران تحمیل شده و می شود، رشد قابل قبولی داشته است و با حرکت به سمت خودکفایی در بسیاری از زمینه ها، با بهره گیری از متخصصان کارآزموده و جوان داخلی، به سمت خروج از وابستگی به خارج پیش می رود. قبل از انقلاب تنها ۲۰ فروند هواپیما در کشور وجود داشت و به جابه جایی مسافر می پرداخت که در حال حاضر با وجود تحریم های شدید بسیاری از کشورها، ۱۶۴فروند هواپیما به جابجایی مسافر می پردازند که گرچه جوابگوی رشد تقاضا نمی باشد، اما با شرایط تحریمی موجود خود قابل توجه است.
در بخش راه روستایی نیز در حالیکه در ابتدای انقلاب ۸۰۰۰کیلومتر راه روستایی در کشور وجود داشت که تنها ۲۰۰کیلومتر آن آسفالته و مابقی به صورت راه شوسه بود، با تشکیل نهاد جهاد سازندگی به فرمان امام راحلمان و اهتمام جهادگران، علیرغم تحمیل جنگی ۸ساله توسط استکبار، تحول شگرفی در کمیت و کیفیت راههای روستایی به وقوع پیوست، به طوریکه در مجموع طی سه دهه انقلاب بیش از ۱۰۰.۰۰۰کیلومتر راه روستایی احداث و حدود ۷۲۰۰۰کیلومتر آسفالت شده است.
اینک در آستانه سی امین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی که حاصل خیزش تاریخی ملتی مسلمان و نقطه عطف نهضت بیداری اسلامی در این دیار کهن می باشد، میدان تلاش و سازندگی هم چنان مهیای هر ایرانی است که عزم خویش را برای اعتلای نام وطن اسلامی جزم نماید. به امید آن که در پایان سند چشم انداز در سال ۱۴۰۴خورشیدی، نه تنها اهداف منظور شده در بخش راه و حمل و نقل که به نوعی گذرگاه توسعه است تحقق یافته باشد بلکه برنامه های اجرایی از سند چشم انداز ۲۰ساله نیز پیشی گیرد.

بابک اسماعیلی

منبع : روزنامه کیهان