لنزهایی به وسعت یک دنیا

امروزه میلیون‌ها نفر در جهان از انواع لنز‌های طبی، زیبایی و گاه لنزهایی با دو کارکارد طبی و زیبایی استفاده می‌کنند.
لنزهایی که که با انگیزه‌های مختلف جایگزین عینک‌های طبی می‌شوند و یا با تغییر رنگ عنبیه چهره‌ای متفاوت برای فرد به ارمغان می‌آورند. این لنزها را با قیمت‌های مختلفی می‌توان در بازار یافت و در حالیکه چشم پزشکان چندان استفاده از آنها را توصیه نمی‌کنند مردم با خرید و استفاده از آنها برحسب توان مالیشان گاه خود را در معرض ابتلا به برخی آسیب‌ها و بیماری‌های چشمی قرار می دهند.
● لنزهای تماسی
لنزهای تماسی صفحه‌های پلاستیکی انحنادار، مدور، نازک و شفافی هستند که روی لایه اشکی که قرنیه را می‌پوشاند، شناور هستند. سلامت قرنیه و غشای اشکی برای راحتی و وضوح دید در هنگام استفاده از لنزهای تماسی بسیار مهم است. این لنزها دارای انواع مختلفی است که به‌طور کلی می‌توان آنها را به دو دسته لنزهای سخت و نرم تقسیم کرد. لنز‌های نرم دارای سه کاربرد طبی، رنگی و طبی ـ رنگی هستند. این لنزها به‌دلیل استفاده راحت از آنها در بین مردم رایج‌تر هستند. لنزهای نرم به چند گروه؛ لنزهایی با مصرف روزانه، لنزهایی با مصرف دراز مدت، لنزهای یکبار مصرف، لنزهای توریک و لنزهای رنگی تقسیم می‌شوند.
● لنزهایی با مصرف روزانه:
این لنزها ارزان‌ترین نوع هستند و شب در هنگام خواب برداشته شده و صبح روز بعد مجددا در چشم گذاشته می‌شوند. این لنزها را نباید برای مدت طولانی استفاده کرد.
● لنزهایی با مصرف دراز مدت:
این لنزها در طول شبانه روز قابل استفاده هستند اما حداقل باید هفته‌ای یکبار آنها را ضدعفونی و تمیز کرد. استفاده از این لنزها به‌دلیل مصرف شبانه‌روزی و افزایش خطر عفونت قرنیه کمتر توصیه می‌شود.
● لنزهای یکبار مصرف:
این لنزها گران‌تر اما راحت‌تر و مناسب‌تر هستند. لنزهای یکبار مصرف باید هر شب برداشته شوند و صبح روز بعد گذاشته شوند. این لنزها را باید بر اساس نوع، به‌صورت هفتگی یا ماهانه دور ریخت. استفاده از لنزها در موارد حساسیت بیمار ارجحیت دارد.
● لنزهای توریک:
این لنزها قادر به اصلاح آستیگماتیسم هستند و اگرچه به‌خوبی لنزهای RGP عمل نمی‌کنند اما معمولا کمی گران‌تر از سایر لنزهای تماسی هستند.
● لنزهای رنگی:
این لنزها می‌توانند رنگ و ظاهر چشم را تغییر دهند. به‌طور کلی چهار نوع لنز رنگی وجود دارد که عبارتند از: لنزهای رنگی مرئی، تشدید کننده، مات و فیلتر کننده نور. بسیاری از این لنزها فقط جنبه زیبایی دارند و برخی دیگر برای اصلاح عیوب انکساری، اختلالات دید رنگی و یا در برخی رشته‌های ورزشی استفاده می‌شوند.
لنزهای سخت همان‌طور که اشاره شد، گروه دیگری از لنزهای تماسی هستند. این لنزها هم به نوبه خود به دو گروه لنزهای تماسیPMMA و لنزهای سخت با قابلیت نفوذ پذیری نسبت به گاز (RGP) تقسیم می‌شوند. لنزهای تماسی PMMA اولین بار در سال ۱۹۶۰ میلادی ساخته شدند. امروزه از این لنزها به ندرت استفاده می‌شود. لنزهای سخت با قابلیت نفوذپذیری نسبت به گاز (RGP) هم لنزهایی هستند که شامل ترکیبی از پلاستیک و سایر مواد مانند سیلیکون یا پلیمرهای فلوئور می‌شوند. این مواد علاوه بر حفظ شکل لنز، اجازه عبور اکسیژن را از میان لنز به قرنیه می‌دهد. این لنزها رطوبت‌‌پذیر هستند و نسبت به سایر لنزها قدرت سازگاری بالاتری با قرنیه دارند. لنزهای RGP بهترین انتخاب در موارد آستیگماتیسم بالای قرنیه هستند. استفاده از این لنزها طبق نظر پزشک و برای بیمارانی که لنز نرم برای آنها مفید نیست، توصیه می‌شود.
دکتر رحیمی، چشم پزشک با اشاره به اینکه برای اصلاح عیوب انکساری، علاوه بر عینک از لنزهای تماسی هم استفاده می‌شود، می‌گوید: گاهی لنز صرفاً جهت زیبایی و برخی مواقع هم به‌عنوان تنها روش درمانی مصرف می‌شود. مثلاً در بیماران مبتلا به عیب آستیگمات نامنظم و یا بیمارانی که به قوز قرنیه (کراتوکوئوس) مبتلا هستند عینک جوابگو نیست و برای درمان باید از لنز استفاده شود.
این فوق‌تخصص قرنیه با اشاره به وجود دو نوع لنز سخت و نرم در بازار گفت: لنزهای سخت دارای ساختمان پلیمری هستند و نمونه‌های جدید آن نافذ اکسیژن بوده و بدین ترتیب بسیاری از معایب ناشی از لنز سخت رفع شده است.
دکتر رحیمی با بیان اینکه استفاده از لنزهای سخت در اصلاح عیب آستیگماتیسم چشم مؤثر است می‌گوید: از دیگر ویژگی‌های لنز سخت، احتمال کم عفونت آن نسبت به لنزهای نرم است. وی می‌افزاید: حساسیت‌های پلکی به علت تماس لنز با پلک، در لنزهای سخت کمتر است اما همه بیماران قادر به تحمل لنز سخت نیستند. لنزهای نرم بیشتر برای ورزشکاران و یا برای مصرف کوتاه مدت مثل مهمانی‌ها کاربرد دارد. این در حالی است که خطر عفونت‌های چشمی در مصرف کنندگان لنزهای نرم همواره بیشتر است و به‌طور کلی لنزهای سخت به‌مراتب مطمئن‌تر از لنزهای نرم هستند.
دکتر عباد هادیان هم در این زمینه می‌گوید: انواع لنزهای نرم برحسب نسبت درصد آب موجود در آنها متفاوت است. هرچقدر درصد آب لنز بیشتر باشد و در عوض مدت استفاده از آن و ضخامتش کمتر باشد، بهتر است و اکسیژن‌رسانی به قرینه بهتر خواهد بود.
در صورت عدم رعایت بهداشت فردی، استفاده از لنزهای نرم می‌تواند عواقب خطرناک و غیرقابل برگشتی را برای فرد به همراه داشته باشد. لنزهای نرم حاوی آب هستند و زمانی که در چشم قرار دارند آب آنها از اشک چشم و در خارج چشم از محلولی که در آن قرار دارند تأمین می‌شود. در صورت عدم رعایت مسائل بهداشتی احتمال رشد میکروب در لنز نرم و بروز عفونت قرنیه وجود دارد در حالی که لنزهای سخت به لحاظ خشک‌بودن استعداد کمتری برای رشد میکروب دارند.
لنز، جزو وسایل شخصی محسوب می‌شود و استفاده چند نفر از یک لنز به شدت خطرآفرین است به نحوی که خطر انتقال هپاتیت و ایدز از طریق لنز مشترک همواره وجود دارد.
به‌طور کلی تمام لنزها، چه لنزهای طبی و چه لنزهای رنگی غیرطبی، در صورتی که با رعایت تمام موارد بهداشتی استفاده شوند و در هنگام گذاشتن و برداشتن آنها به چشم آسیبی وارد نشود و باعث حساسیت یا خارش یا قرمزی و عفونت چشم نگردند، استفاده از آنها ایرادی ندارد. البته باید دقت شود که لنزها از فروشگاه‌ها و داروخانه‌های مجاز تهیه شوند و طرز استفاده از لنز به‌طور دقیق آموزش داده شود و به‌طور صحیح و بهداشتی از این لنزها استفاده شود.
توصیه می‌شود که بیماران حتماً موقع خواب لنز را از داخل چشم خارج کنند و هیچ وقت با لنز نخوابند و بلافاصله لنز را در جا لنزی مناسب خود قرار داده و داخل آن مایع ضدعفونی کننده خاص خود را بریزند. هیچ ‌وقت با دست‌های آلوده به لنز دست نزنند و حتماً تمام مسائل بهداشتی را در استفاده از لنز به کار گیرند.
● آیا شما گزینه مناسبی برای استفاده از لنز هستید؟
کسانی که عفونت‌های مکرر چشمی دارند و افرادی با حساسیت یا آلرژی شدید و خشکی چشم مقاوم به درمان گزینه مناسبی برای استفاده از این لنزها نیستند. همچنین اگر در محیطی غبارآلود کار می‌کنید هم گزینه خوبی برای مصرف لنز نیستید. در هر صورت اگر تمایل به استفاده از هر نوع لنزی دارید بهتر است قبل از خرید آن حتما با یک چشم پزشک مشورت کنید.
شاید در مراحل اولیه این کار برایتان کمی دشوار باشد اما با تمرین راحت خواهد شد. مراحل زیر به شما کمک می‌کند که لنزهای خود را به راحتی در چشم قرار داده و در بیاورید.
● برای قرار دادن لنز در چشم
۱) لنز خود را با سرم شست‌وشو و یا محلول‌های چند منظوره بشویید.
۲) سر خود را بالا بگیرید و مستقیما به جلو نگاه کنید.
۳) لنز را روی نوک انگشت سبابه بگذارید. با انگشت میانی پلک زیرین خود را به سمت پایین بکشید.
۴) به یک نقطه در بالای سر خود خیره شوید. (بالا را نگاه کنید)
۵) لنز را در قسمت سفیدی پایین چشم خود جای دهید.
۶) انگشت خود را از روی آن بردارید و پلک چشم را آزاد کنید.
۷) به پایین نگاه کنید. برای یک لحظه چشم خود را ببندید تا لنز در مرکز چشم قرار بگیرد.
● برای خارج‌کردن لنز از چشم
۱) یک یا دو قطره نرم‌کننده و یا مرطوب‌کننده چشمی در چشم خود بریزید. این کار لنز را مرطوب می‌کند و سبب می‌شود تا راحت‌تر از چشم شما خارج شود.
۲) بالا را نگاه کنید و با انگشت میانی پلک پایینی را به سمت زیر بکشید.
۳) انگشت خود را روی پایین‌ترین قسمت لنز قرار دهید.
۴) لنز را به آرامی به سمت سفیدی چشم بکشانید.
۵) به کمک انگشت اشاره و شست آنرا به آرامی بگیرید و از چشم خارج کنید.
۶) اگر لبه‌های لنز به هم چسبیدند، چند قطره سرم و یا محلول شست‌وشو روی آن بریزید و به آرامی به هم بمالید تا لبه‌ها از یکدیگر جدا شوند.

شهرزاد عبدیه

منبع : روزنامه تهران امروز