یک نمایشگاه با هزارو یک پیچ و خم

چهاردهمین نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاریها در حالی به پایان رسید که مطبوعاتی ها برای اولین بار استقلا ل نمایشگاه خود از نمایشگاه کتاب و بین المللی بودن را تجربه می کردند. اگر چه به زعم بسیاری از کارشناسان جداسازی نمایشگاه مطبوعات از کتاب و مستقل برگزار شدن آن حرکت خوب و مناسبی برخی دیگر هم برگزاری آن با نمایشگاه کتاب را با معادله ساده یک تیر و دو نشان مناسب تر می دانستند. اما کم و کاستی های زیاد آن مثل مکان کوچک و نه چندان مناسب، تبلیغات کم و اطلاع رسانی نامناسب از سوی مسئولین و برگزار کنندگان نمایشگاه از جمله مشکلات اولین نمایشگاه مستقل مطبوعات بود که با برنامه ریزی های از سوی دست اندرکاران برگزاری نمایشگاه که سنگ بنای استقلال آن را همزمان با اتمام سیزدهمین نمایشگاه مطبوعات در سال گذشته گذاشتند فرصت مناسبی بود تا در اولین تجربه نمایشگاه مستقل مطبوعات که همه اهالی رسانه ها و همچنین مخاطبین مطبوعات منتظر آن بودند، همه وعده و وعیدهای دستاندرکاران برگزاری این نمایشگاه به واقعیت نزدیک تر شود و شاید هیچ یک از این کم و کاستی ها که همه اش با برنامه ریزی دقیق قابل حل بود پیش نیاید اما انگار ما و مسئولانمان عادت کرده ایم تمام کارها را دقیقه ۹۰ انجام داده و بعد از گلایه ها و اعتراض ها به رفع و رجوع مشکلات اقدام کنیم.
هر چند که برگزاری مستقل نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری ها از نمایشگاه بین المللی کتاب گامی موثر در تخصصی شدن آن بود اما هنوز تا رسیدن به نقطه حرفه ای مطلوب خود فاصله زیادی دارد. اینکه تا چند درصد مخاطب های عام نمایشگاه مطبوعات با برگزاری مستقل آن کمتر شد و صرفا اهل فن رسانه از آن بازدید کردند نکته دیگری است که باید مورد توجه مسئولین و همچنین اهالی مطبوعات قرار بگیرد که چرا با وجود اینکه نشریات با توده مردم سر و کار داشته و تاثیر انکار ناپذیر رسانه ها بر افکار عمومی بر کسی پوشیده نیست تا این حد مهجور مانده است. بسیاری از سردبیران و مدیران مسئول رسانه ها علت این کم توجهی و مهجور ماندن نمایشگاه مطبوعات را کم لطفی و نگاه تبعیض آمیز دست اندرکاران برگزاری نمایشگاه می دانند.
● تبعیض، تبعیض و باز هم تبعیض
گذشته از آن امسال ارشاد مطبوعات را به درجه یک و دو تقسیم کرد، در نمایشگاه امسال غرفه پنج روزنامه که از طریق بودجه دولتی اداره می شود و پرتیراژ هستند به اضافه خبرگزاریهای دولتی به همراه چند نشریه خارجی در محلی متفاوت و با غرفه های بزرگتر و باکلاس تر در سالن اصلی جای گرفتند و بقیه روزنامه ها و نشریات خصوصی در فاصله ای دورتر و در سالنی دیگر جای داده شدند که این امر نشان از توجه ویژه ارشاد به مطبوعات دولتی بود و این شائبه را به ذهن متبادر می کرد که بازدید مسئولان دولتی از بخش مطبوعات دولتی وابسته فضای نقد و چالش را از دیگر رسانه ها می گرفت. از سوی دیگر بسیاری از غرفه داران به این سیاست تبعیضی ارشاد معترض و از عدم حضور و بی توجهی میهمانان ویژه ای از اهالی سیاست و مسئولین دولتی گرفته تا حتی اهالی هنر و چهره های شناخته شده به دیگر روزنامه ها گلایه مند بودند. از سوی دیگر تغییر کاربری نمایشگاه مطبوعات امسال صرفا به سمت بازدید اختصاص مسئولان دولت مجلس و گرفتن مصاحبه های طولانی و گاهی هم استفاده از فضای نمایشگاه به سمت بهره برداری سیاسی در آستانه انتخابات مجلس چیزی بودکه طی روزهای برگزاری نمایشگاه به خوبی قابل لمس بود و خودنمایی می کرد.
● تبلیغات و اطلاع رسانی ضعیف
اگر طی روزهای برگزاری نمایشگاه گذرتان به خیابان حجاب و مرکزی آفرینش های ادبی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان افتاده بود شاید از دیدن تبلیغات نمایشگاه مطبوعات کمی تعجب می کردید. نمایشگاه امسال خیلی بی سروصدا برگزار شد. نه از پوسترها و بیلبوردهای آنچنانی خبری بود، نه صدا و سیما چندان به آن پرداختند. کمتر کسی می دانست که نمایشگاه مطبوعات در حال برگزاری است به گفته بسیاری از غرفه داران حتی بسیاریاز مخاطبین و روزنامه خوان ها هم از این موضوع کاملا بی اطلاع بودند و می توان گفت اطلاع رسانی به ویژه در روزهای ابتدایی برگزاری نمایشگاه در حد صفر بود و تنها در روزهای پایانی بود که چند پارچه نوشته و اطلاعیه کاغذی با فلش های قرمز رنگ خبر از برگزاری نمایشگاه مطبوعات در این مکان را می داد.
● جای پارک و طرح ترافیک
یکی دیگر از تبعات و مشکلات برگزاری نمایشگاه مستقل مطبوعات نبود جای پارک و در محدوده طرح ترافیک بودن آن بودو در حالی که به گفته سردار رویانیان رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی قرار بود ممنوعیت تردد خودروهای بدون طرح ترافیک در خیابان های محل برگزاری نمایشگاه برداشته شود و پلیس خودروهای بازدیدکنندگان نمایشگاه مطبوعات را جریمه نکند، ولی وقتی عده ای برای بازدید به امید جریمه نشدن به نمایشگاه می آمدند از سوی برخی از مامورین از راهنمایی و رانندگی جریمه می شدند. جدا از آن نبود جای پارک مناسب برای خودروهای بازدیدکنندگان و اختصاص طبقه ششم پارکینگ طبقاتی لاله که فاصله نه چندان نزدیکی به نمایشگاه داشت بازدید کنندگان را با مشکلات زیادی روبرو کرد به نحوی که بسیاری از صاحبنظران کم فروغ بودن استقبال از نمایشگاه امسال را صرفا در محدوده طرح ترافیک بودن نمایشگاه عنوان کردند.
● بد هم نبود
همه اینها تنها گوشه هایی از مشکلات و کم و کاستی های نمایشگاه مطبوعات بود که به زعم پرویزی معاون امور مطبوعات داخلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی محل برگزاری نمایشگاه، تبلیفات و اطلاع رسانی، تقسیم بندی غرفه ها و استقبال از نمایشگاه امسال چندان هم بد نبود. پرویزی در گفتگو با خبرنگار ما درباره نمایشگاه با بیان اینک قرار بود نمایشگاه مطبوعات در محل دائمی نمایشگاه های بین المللی برگزار شود اظهار داشت: این نخستین تجربه برگزاری مستقل نمایشگاه مطبوعات بود و این نگرانی وجود داشت از آن استقبال نشود بنابراین تصمیم گرفتیم مکانی را در مرکز شهر در نظر بگیریم که مرکز آفرینش های فرهنگی و هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مناسب ترین مکان به نظر رسید، هر چند ادعاهایی هم نداریم که این مکان بهترین مکان موجود است و دوست داشتیم مکانی باشد که مطبوعات همه در ردیف هم قرار گیرند و بالا و پایین و بزرگ و کوچک بودن سالن ها و غرفه ها شائبه تبعیض و توجه ویژه را در اذهان متبادر نکند ولی چون اولین تجربه بود و میزان استقبال برایمان مشخص نبود ریسک نکردیم مکان بزرگتری را به نمایشگاه اختصاص دهیم. معاون مطبوعات داخلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ضمن رد هرگونه تبعیض در ارایه غرفه ها به رسانه ها گفت: هیچ سیاست پشت پرده ای برای تقسیم بندی غرفه ها وجود نداشت و تنها کاری که انجام شد این بود که مکان مناسب تری از فضا به موسسات مطبوعاتی بزرگتر که زیر مجموعه های زیادی داشته اند ارایه شود. وی افزود: به هر حال ظرفیت سالن ها محدود بود و نمی توانستیم تمامی نشریات را در یک سالن جا دهیم، تقسیم بندی در نظر گرفته شده هم تقسیم بندی معقولی بود و اگر قرار باشد سال آینده هم نمایشگاه در همین مکان برگزار شود می توان با تمهیداتی ارتباط بهتری میان سالن ها برقرار کرد تا شائبه امتیاز ویژه به خبرگزاری ها و روزنامه های دولتی از بین برود.پرویزی تبلیغات و اطلاع رسانی نمایشگاه مطبوعات را مطلوب و مناسب ارزیابی کرد و گفت: استقبال هم از سوی مطبوعات و هم از جانب مردم چشمگیر و قابل تحسین بود و این امر بیانگر این بود که مطبوعات مخاطب خاص خود را دارد و در هر شرایطی از سوی آنها مورد توجه قرار می گیرد.
● چه چیزی بچه ها را به غرفه ها می کشاند؟
برپایی نمایشگاه در هیاتی مستقل و جدا از نمایشگاه کتاب تبعات دیگری هم داشت، تعداد اندک مخاطبان یکی از این تبعات بود. در این میان غرفه های مربوط به کودکان و نوجوانان شاید بیش از دیگر غرفه ها خلوت و کم بازدید کننده بود. سالن مطبوعات در سال های گذشته این شانس را داشت که کودکان بازدید کننده بیشتری را میزبانی می کرد یا با تدارک برنامه های مختلف برای کودکان مثل کشیدن نقاشی های دسته جمعی آنها را کمی بیشتر در کنار خود داشته باشد; اما کودکان و نوجوانان مجله خوان امسال در پنج، شش غرفه کوچک و خلوت، ذوق کمتری را برای ماندن و ورق زدن نشریات داشتند و ظاهرا باقی امور بستگی به آن داشت که پدران و مادران و مربیان مدارس تا چه اندازه برای مطالعه فرزندان خود تلاش می کردند. برای مخاطبینی که از دور ناظر غرفه های نشریات کودکان بودند چنین به نظر می رسید که کودکان بازدید کننده از نمایشگاه تنها به یمن همراهی با والدین خود و حتی از سر اتفاق از خوان کوچک نشریات متعلق به خود نصیبی می بردند.غرفه های مطبوعات استانی از دیگر غرفه هایی بود که مورد بی مهری مسئولین و بازدید کنندگان قرار گرفته بود، غرفه های کوچک و محروم از هرگونه امکانات. اما با وجود این غرفه های استانی نمایشگاه چهاردهم مطبوعات تفاوت ها و کم بودن امکانات رسانه ای برخی استان ها و به ویژه استان های محروم را با قوت به نمایش گذاشتند به نحوی که آمار مطبوعات رنگی غرفه ها همه شرح حال و دل گفته های مسئولان غرفه ها را با زبان گویایی هویدا می کرد.نمایشگاه امسال هم با همه خوبی ها بدی ها نقاط قوت! و کاستی های زیاد به هر حال تمام شد و اهالی مطبوعات ماندن و وعده وعیده های دوباره مسئولین برای هر چه بهتر و با شکوه تر برگزار کردن نمایشگاه بعدی به امید آن روز.

رقیه جعفرزاده مقدم

منبع : روزنامه ابتکار