سرشماری یا نمونه‌گیری یا شاید هر دو

یکی از چالش‌های عمده که در مورد سرشماری سال ۲۰۰۰ وجود دارد، استفاده از نمونه‌گیری در این سرشماری است. از جمله مطالب قابل بحث در این مورد، باوری است که پاره‌ای از نمایندگان مجلس دارند مبنی بر اینکه در شمارش کامل (اصلاح شده بر پایه خالص کم‌شماری) بیشتر احتمال دارد که معرف بودن نتایج از دست برود تا عدم انجام این اصلاح. پاره‌ای دیگر از نمایندگان بر این باورند که اصلاح نتایج در فرم کم شماری‌ها موجب اختصاص دلارهای بیشتری به منطقه انتخابی آنان می‌شود. به‌همین دلیل بازار شایعات و انتشار مطالب اغواگرانه بسیار گرم شده بود. در این شرایط جای تعجب نیست که ضعف اطلاعات یا حتی تولید اطلاعات نادرست (حداقل از دید علمی) شیوع یابد، بنابراین، نگارنده، در سال ۱۹۹۶ به‌عنوان رئیس وقت انجمن آمار آمریکا گروهی را برای بررسی ادعاء کنگره تشکیل داد. ادعائی که طی آن اظهار می‌شد آمارشناسان در پاسخ به این سئوال که آیا نمونه‌گیری یک روش علمی متعبر است یا نه، به دو دسته (یا همانگونه که ادعا شده بود، به دو دسته مساوی) تقسیم شده‌اند. گروه مزبور، همانگونه که انتظار می‌رفت، نمونه‌گیری را به‌عنوان یک روش
علمی معتبر، مورد تأیید قرار داد. در نتیجهٔ چالش مزبور، هر روز بیشتر رنگ و بوی سیاسی پیدا کرد و بحث‌ها به‌جای حملهٔ مستقیم به نمونه‌گیری، به حوزهٔ قانون اساسی سوق پیدا کرد. با وجود این، در گزارش رسانه‌ها و نیز در آراء صادره از کنگره
اعلام شد که ظاهراً درمورد نمونه‌گیری و برنامه‌های دفتر سرشماری در زمینهٔ چگونگی استفاده از نمونه‌گیری در سرشماری سال ۲۰۰۰، سوء برداشت‌هائی اساسی وجود دارد.

محمدحسین نجاتیان

منبع : مرکز آمار ایران