جشنواره فیلم فجر و جریان سازی انقلابی

جشنواره فیلم فجر چگونه می تواند برای ارزش ها و آرمان های انقلاب اسلامی جریان سازی کند؟ این پرسشی است که پاسخ آن به سادگی قابل صدور نیست و از آن سخت تر عملی کردن آن است. همچنان که در سه، چهار دوره اخیر جشنواره که در دولت نهم برگزار شد، چنین هدف کلانی هم وجود داشته است. اما نتیجه با آنچه مورد نظر است، قابل قیاس نیست. در نشست خبری مجید شاه حسینی، دبیر محترم بیست و هفتمین جشنواره بین المللی فیلم فجر هم، نگارنده این مسئله را مطرح کرد که چرا جشنواره فیلم فجر به خصوص در یک دهه اخیر، در زمینه جریان سازی در راستای اهداف انقلاب و آرمان های اصیل نظام برآمده از آن ضعیف عمل کرده است. شاه حسینی نیز این مسئله را مورد تأیید قرار داد، اما غلظت آن را نفی کرد. از جمله این که دوره های ۲۶ و ۲۷ جشنواره را سربلند دانست. نگارنده هم این گفته مدیر جشنواره را قبول دارد، اما غلظت آن را نفی می کند! به راستی چه نوع جشنواره و چه نوع فیلم هایی را می توان آثاری جریان ساز دانست؟ آیا هر فیلمی که اشاره ای به عناصر و نمادهای دینی و مذهبی کند، لزوما متعهد است؟ یا این که اگر یک فیلم به وقایع انقلاب اشاره کند، انقلابی است؟ مدیران فرهنگی کشور و مدیران سینمایی کشورمان، ابتدا باید جواب این پرسش ها را معلوم کنند. رسیدن به پاسخی روشن و کاربردی به این پرسش ها، راه شکوفایی سینمای ایران را فراهم تر خواهد کرد. زدن حرف های شاعرانه و همچنین صدور دستورالعمل هایی پیچیده که از آن ها ده ها عنوان تفسیر برمی آید، ما را به جایی نمی رساند. هر چند هر نوع کار فرهنگی، به ویژه سینما، پیچیدگی بسیاری دارد. اما هرگونه تعیین استراتژی، چشم انداز و برنامه ریزی باید یک مبنا و معیار داشته باشد. معیار و مبنای حرکت سینمای ایران، برای جریان سازی انقلابی، پیام امام خمینی(ره) به هنرمندان در سال ۶۷ است. بنیان گذار جمهوری اسلامی در این پیام تصریح فرمودند: «تنها هنری مورد قبول قرآن است که صیقل دهنده اسلام ناب محمدی(ص)، اسلام ائمه هدی(ع)، اسلام فقرای دردمند، اسلام پابرهنگان، اسلام تازیانه خوردگان تاریخ تلخ و شرم آور محرومیت ها باشد.»
سینمای خنثی، سینمایی که معنویت را بدون عدالت القا می کند و سینمایی که جز سرگرم سازی کاری از آن برنمی آید، طبق این بیانیه مبنایی باطل است. اما فرمودند: «هنری زیبا و پاک است که کوبنده سرمایه داری مدرن و کمونیسم خون آشام و نابودکننده اسلام رفاه و تجمل، اسلام التقاط، اسلام سازش و فرومایگی، اسلام مرفهین بی درد و در یک کلمه اسلام آمریکایی باشد.»
سینمای مورد انتظار انقلاب، بی طرف و فاقد موضع گیری نیست. سینما زمانی می تواند برای ارزش ها جریان سازی کند که طبق فرمایش حضرت روح الله «نشان دهنده نقاط کور و مبهم معضلات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، نظامی» باشد. امام خمینی گفته اند که «هنر در عرفان اسلامی ترسیم روشن عدالت و شرافت و انصاف و تجسیم تلخکامی گرسنگان مغضوب قدرت و پول است. هنر در جایگاه واقعی خود، تصویر زالوصفتانی است که از مکیدن خون فرهنگ اصیل اسلامی، فرهنگ عدالت و صفا لذت می برند.» رهبر کبیر انقلاب اسلامی تکلیف ما را معین نموده اند: «تنها به هنری باید پرداخت که راه ستیز با جهانخواران شرق و غرب و در رأس آنان آمریکا و شوروی (سابق) را بیاموزد.» همچنین امام خمینی(ره) در این پیام به تعریف هنرمند متعهد و انقلابی نیز پرداخته اند: «هنرمندان ما تنها زمانی می توانند بی دغدغه کوله بار مسئولیت و امانتشان را زمین بگذارند که مطمئن باشند مردمشان بدون اتکا به غیر، تنها و تنها در چارچوب مکتبشان به حیات جاویدان رسیده اند و هنرمندان ما در جبهه های دفاع مقدسمان این گونه بودند، تا به ملا اعلا شتافتند و برای خدا و عزت و سعادت مردمشان جنگیدند و در راه پیروزی اسلام عزیز، تمام مدعیان هنر بی درد را رسوا نمودند».
به این ترتیب، تکلیف ما، مدیران و هنرمندان مشخص است. زمانی می توان جشنواره فیلم فجر و به طور کلی سینمای ایران را در خدمت آرمان های انقلاب دانست که آثار به نمایش درآمده در آن، به این پیام امام خمینی(ره) نزدیک باشد.
البته در بیست و هفتمین جشنواره فیلم فجر آثاری که محتوای آن ها به طور مستقیم یا غیرمستقیم به آرمان های امام نزدیک باشد وجود داشت. اما سینمای انقلابی هنوز به یک جریان واحد و ثابت تبدیل نشده است. این در حالی است که دو جریان سینمای جشنواره ای و سینمای تجاری همچنان بر فرهنگ امروز جامعه ما سایه افکنده اند. جشنواره فیلم فجر زمانی می تواند گلبانگ سربلندی سردهد که این سایه ها را کنار زند و درخشش آفتاب سینمای حقیقت گرا و انقلابی را برملا کند. ان شاءالله.

آرش فهیم

منبع : روزنامه کیهان