دو پلان از هشت سال

● گشایش بعد از فرسایش
سال سومی است که کشور در شرایط جنگی به سرمی برد. برخی مناطق هنوز در اشغال دشمن اند. در عین حال نیروهای ایران برای مقابله با مهاجمان از قسمت جنوب دست به حملاتی در دل خاک عراق زده اند. عملیات والفجر مقدماتی و والفجر یک از این جمله حملات بود که در جبهه های جنوب در قسمت بستان و فکه انجام شد و هدفش دسترسی به برخی نقاط مهم در داخل خاک عراق بود. اما عملیات در این محور با موفقیت چندانی روبه رو نبود. ضمن اینکه در این مرحله هماهنگی مناسبی میان سپاه و ارتش وجود نداشت و این علمیات ها نیز این ناهماهنگی را تشدید کرد.
عملیات در مناطق جنوب از یک مشکل اساسی برخوردار بود که نیروهای عامل با یک سرزمین صاف و مسطح روبه رو بودند و امکان مانور دادن نداشتند. درحالی که در جبهه های غرب به دلیل وضعیت کوهستانی امکان عملیات و استتار نیرو ساده تر بود. به همین خاطر تصمیم نهایی براین شد که منطقه غرب را برای عملیات برگزینند. عملیات والفجر ۲ ،۲۹ تیرماه ۱۳۶۲ در منطقه پیرانشهر انجام شد و در نتیجه ۳۰ کیلومتر از منطقه حاج عمران آزاد شد. عملیات والفجر ۳ نیز ۹ روز بعد یعنی هفتم مردادماه در منطقه عمومی مهران طراحی و اجرا شد. این عملیات نیز با موفقیت روبه رو شد و در نتیجه دشت مهران و جاده مهران - دهلران از چنگ دشمن باز پس گرفته شد. این عملیات نشان داد منطقه غرب برای انجام عملیات موقعیت بهتری دارد.
درحالی که مدتی بود به رغم تمرکز نیروها در جبهه های جنوب و مشکل پیش رو در آن مناطق تا حدی جبهه ها را راکد کرده بود، اما با انجام عملیات در مناطق غربی تحرک تازه یی در میان رزمندگان ایجاد شد ،ضمن اینکه از نظر افکار عمومی و بین المللی نیز پس از سه سال جنگ بی امان نشاط و توان رزمی ایران به نمایش گذاشته شد.
● جنگ بعد از صلح
پس از هشت سال جنگ مداوم، سرانجام در ۲۷ تیرماه ۱۳۶۷ ایران رسماً پذیرش قطعنامه ۵۹۸ سازمان ملل را درباره آتش بس میان ایران و عراق اعلام کرد. اخبار ساعت دو بعدازظهر این روز خبری به این شرح اعلام کرد؛ «جمهوری اسلامی ایران، طی پیامی خطاب به خاویر پرز دکوئیار دبیرکل سازمان ملل اعلام کرد با تایید مجدد تلاش های انجام شده و اطمینان قلبی به اقدامات ایشان و به منظور یاری نمودن دبیرکل در جهت استقرار امنیت بر اساس عدالت قطعنامه ۵۹۸ را رسماً پذیرفته است.»
● خبر همه را در بهت و حیرت
فرو برد. به ویژه رزمندگان که در جریان مذاکرات دیپلماتیک و روند گفت وگوهای سیاسی پیرامون قطعنامه نبودند دچار شوک شده بودند. برخی گمان می کردند خیانتی در جنگ صورت گرفته است. برای آنها باورکردنی نبود که قبل از نابودی صدام جنگ پایان پذیرد. شعارهای رایج در جبهه ها نیز با این مساله هماهنگ نبود.
اگر نبود پیام امام خمینی که در آن صادقانه مساله پذیرش قطعنامه و مشکلات جاری جنگ را با رزمندگان و مردم درمیان گذاشت و آن را به مثابه جام زهری دانست که خود نوشیده است چه بسا جامعه و نظام با تنش های زیادی روبه رو می شد.
اما وضعیت ابهام آمیز و بهت آلود داخلی که در پی کشف علل چنین سرانجامی بودند، باردیگر صدام را به این فکر انداخت که از شرایط ایجاد شده بهره برداری کرده و ضربه نهایی را به ایران وارد آورد. لذا چهار روز پس از اعلام پذیرش قطعنامه توسط ایران، در ۳۱ تیرماه عراقی ها نیروهای خود را در شمال خرمشهر مستقر کرده و حمله به خرمشهر را آغاز کردند.
این حمله ناجوانمردانه پس از اعلام رسمی پذیرش قطعنامه از سوی ایران باردیگر موجب بسیج نیروهای داوطلب در جبهه ها شد و این بار نیز ضربه سختی به نیروهای عراقی وارد آمد و آنها نتوانستند کاری از پیش ببرند.
اما در همین ایام که نیروهای ایران در جبهه جنوب مشغول دفع تهاجم نیروهای عراقی بودند، در روز سوم مردادماه، ساعت حدود دو و نیم بعدازظهر نیروهای رجوی به پشتیبانی ارتش عراق، هجوم مشترکی را از منطقه سرپل ذهاب به سمت شهر کرند آغاز کردند. این عملیات غافلگیرانه نیز در شرایطی بود که همه جنگ را پایان یافته تلقی می کردند و سازمان ملل باید امنیت مرزها را تضمین می کرد.
عملیات مرصاد که از سوی رجوی عملیات فروغ جاویدان نامگذاری شده بود به قصد گرفتن تهران و براندازی نظام جمهوری اسلامی طرح ریزی شده بود. در تحلیل آنها وضعیت اختلافات داخلی و روحیه انفعالی رزمندگان ایرانی و اوضاع بد اقتصادی بهترین شرایط برای از میان بردن نظام تلقی شده بود. در ابتدای کار نیز به دلیل عدم آمادگی نیروهای ایران توانستند قدری در خاک ایران پیشروی و از برخی روستاها و شهرها عبور کنند. اما خبر این تهاجم در سراسر ایران پیچید و ناگهان موج عجیبی در میان مردم ایجاد کرد. از همه نقاط ایران برای اعزام به جبهه داوطلبانی برانگیخته و به سوی جبهه سرازیر شدند. موج مردمی داوطلب به مقابله با نیروهای مهاجم برخاست و آنها را زمینگیر و در حملات متعدد نیروهای آنها را منهدم کرد. پس از این مرحله بار دیگر در ۲۹ مردادماه ۱۳۶۷ میان ایران و عراق آتش بس برقرار شد.

منبع : روزنامه اعتماد