هزینه‌های سرسام‌آور جنگ عراق

سه سال پیش وقتی آمریکایی‌ها خود را برای حمله به عراق آماده می‌کردند، مباحث چندانی در مورد برآورد هزینه‌های وقوع جنگ در عراق مطرح نشد. اما زمانی که مشاور اقتصادی جرج بوش گفت ممکن است هزینه‌های جنگ در عراق به ۲۰۰ میلیارد دلار هم بالغ شود، پاسخ صریحی از کاخ سفید دریافت نمود که رقم اعلام شده بسیار بیش از میزان پیش‌بینی شده است. اما معاون وزیر دفاع وقت آمریکا ادعا کرد عراق می‌تواند هزینه‌های تغییر حکومت را به تنهایی تأمین کند.
نتیجه جنگ عراق، بسیار متفاوت با آن چیزی بود که قبل از جنگ پیش‌بینی شده بود، به طوری که نه تنها هیچ نوع سلاح‌ کشتار جمعی در این کشور پیدا نشد، بلکه ارتباط مشخصی بین عراق و القاعده و نیز خطر محتملی که بیانگر وقوع جنگ باشد، مشاهده نشد.
در مورد هزینه‌ها نیز مشخص گردید مشاور اقتصادی بوش واقعا اشتباه کرده و به طرز فاحشی هزینه‌های جنگ را کمتر پیش‌بینی کرده است. این در حالی بود که در نیمه اول سال ۲۰۰۵، بیش از ۲۰۰ هزار نیروی نظامی آمریکایی در عراق و کویت مستقر شدند. تا امروز بیش از ۵۵۰ هزار سرباز آمریکایی در عراق خدمت کرده‌اند و در این مدت، حدود یک میلیون عملیات انجام داده‌اند. اما ارقام منتشر شده در خصوص هزینه‌های جنگ عراق در رسانه‌ها، منحصر به هزینه‌های عملیات جنگی است.
بنا بر اخبار رسانه‌ها، دولت آمریکا از مارس ۲۰۰۳ تا پایان سال ۲۰۰۶، بیش از ۲۵۱ میلیارد دلار در عراق هزینه عملیات جنگی داشته است. در همین راستا، متوسط هزینه‌های عملیاتی ماهانه از ۴‌ میلیارد دلار در فوریه ۲۰۰۳ به ۱/۷ میلیارد دلار در پایان سال ۲۰۰۶ افزایش یافته است که بیش از ۲۰ درصد رشد نشان می‌دهد.
امروزه آمریکا علاوه بر مخارج عملیاتی، هزینه‌های دیگری نظیر هزینه‌های نقص عضو مجروحان، جایگزینی تجهیزات و مهّمات، نقل و انتقال نیروها به منطقه جنگی و مراقبت‌های پزشکی از مجروحان بازگشته از جنگ را پرداخت می‌نماید. این در حالی است که هزینه بهره پولی که دولت آمریکا جهت رفع امور جنگ، قرض یا تأمین مالی نموده نیز بسیار قابل توجه است.
البته تخمین دقیق هزینه‌های اقتصادی جنگ عراق، بسیار مشکل است. لکن با نگاهی به هزینه‌های بودجه‌بندی شده می‌توان به رقمی بین ۷۵۰ میلیارد دلار تا ۲/۱ تریلیون دلار رسید که البته این میزان نیز در صورت خودداری دولت آمریکا از ارسال سرباز جدید و پایان دادن به حضور خود طی یک برنامه ۵ ساله برآورد شده است. در ادامه، برخی از مهمترین موارد پُرهزینه جنگ عراق برای دولت آمریکا، بررسی شده است.‌
▪ ‌‌‌‌هزینه‌های عملیات جنگی و پشتیبانی:
هزینه‌های عملیاتی و پشتیبانی ارتش آمریکا در عراق تا پایان سال ۲۰۰۵ حدود ۲۵۱ میلیارد دلار برآورد شده است. با توجه به هزینه ۱/۷ میلیارد دلاری عملیات‌های ماهانه، این رقم تا پایان سال ۲۰۰۶ به ۲/۳۳۶ میلیارد دلار خواهد رسید.‌
▪ هزینه‌ مراقبت از سربازان بازگشته از جنگ و امور اداری:
از مارس ۲۰۰۳ تا پایان سال ۲۰۰۵، بیش از ۱۶ هزار نظامی آمریکایی در عراق زخمی شدند که ۹۶ درصد این تعداد بعد از پایان حمله مستقیم نظامی (در یکم مه ۲۰۰۳) مجروح شده‌اند. در گزارش پنتاگون آمده است: حدود ۲۰ درصد مجروحیت‌ها از ناحیه سر و استخوان، ۶ درصد قطع عضو و ۲۱ درصد دیگر جراحت‌های جدّی شامل نابینایی، ناشنوایی، صدمات عصبی و سوختگی بوده‌اند که موجب شده مجروحان جنگی نتوانند به ارتش بازگردند. بنابر محاسبات انجام شده، طی همین مدت هزینه کل درمان جراحات جدّی حدود ۲/‌۱۸ میلیارد دلار بوده که پیش‌بینی شده تا سال ۲۰۱۵ به ۴۸ میلیارد دلار بالغ شود. ‌
علاوه بر این، بیش از نیمی از ۵۵۰ هزار سرباز آمریکایی اعزامی به عراق، حداقل دو یا سه مأموریت‌ متوالی سخت و تحت شرایط عصبی و خسته‌کننده را تجربه کرده‌اند. بدتر آن که ۳۰ درصد سربازان آمریکایی، سه تا چهار ماه پس از بازگشت از جنگ عراق دچار مشکلات روحی شده‌اند.
▪ ‌‌‌مراقبت‌های پزشکی از مجروحان مغزی:
تا پایان سال ۲۰۰۵، بالغ بر ۳۲۰۰ نفر (۲۰ درصد کل مجروحان جنگ عراق)، از ناحیه سر یا مغز مجروح شده‌اند که نیازمند هزینه‌ای بالغ بر ۶۰۰ هزار دلار تا ۵ میلیون دلار در طول زندگیشان می‌باشند. دولت موظف به مراقبت ۲۴ ساعته این مجروحان منازل، مراکز درمانی و توانبخشی می‌باشد.
▪ پرداخت‌های نقص عضو:
مجروحان بر اساس درصد نقص عضو یا از کارافتادگی خود، غرامت دریافت خواهند نمود. هم اکنون دولت آمریکا سالانه ۲ میلیارد دلار جهت پشتیبانی از ۱۶۹ هزار مجروح جنگی دارای نقص عضو (۱۱ هزار و ۸۳۴ دلار برای هر نفر) پرداخت می‌نماید.
‌‌‌‌‌▪ هزینه‌های بازگشت نیروهای آمریکایی:
پنتاگون اعلام کرده نهایتا تعداد سربازان آمریکایی مستقر در عراق را از ۱۶۰ هزار نفر به ۱۴۰ هزار نفر کاهش خواهد داد. اما اجرای این برنامه مستلزم صرف هزینه‌ای معادل ۶ تا ۱۰ میلیارد دلار جهت جابه‌جایی سربازان به آمریکا خواهد بود.
‌‌‌‌▪ افزایش هزینه‌های دفاعی:
علیرغم افزایش بودجه وزارت دفاع آمریکا از سال ۲۰۰۲ بدین سو، این بودجه کفاف افزایش هزینه‌های ارتش از جمله هزینه تحقیق و توسعه، استخدام، عملیات و نگهداری و جایگزینی تجهیزات نمی‌دهد. اداره بودجه کنگره آمریکا پیش‌بینی کرده ارتش این کشور طی ۵ تا ۱۰ سال آینده، به ۱۰۰ میلیارد دلار تجهیزات جایگزین نیاز دارد.
در سال ۲۰۰۵ ارتش آمریکا با کمبود قابل توجه نیروهای امنیت ملی، ذخیره و دریایی مواجه شده بود. ارتش برای حل این مسأله، هزاران نیروی جدید استخدام نمود و با افزایش تبلیغات، مزایایی تا حدود ۴۰ هزار دلار برای هر نفر در نظر گرفت. پنتاگون همچنین پرداخت نقص عضو بیشتر، افزایش غرامت فوت تا ۱۰۰ هزار دلار و پرداخت مزایای نقدی تا حدود ۱۵۰ هزار دلار را برای سربازان با تجربه مقرر نمود.
در راستای جذب نیرو، پنتاگون حداکثر سن استخدام نظامیان را از ۳۵ به ۴۲ سال افزایش داده و با تخفیف در استانداردهای جسمی و رفتاری، خروج نظامیان از ارتش را سخت‌تر نموده است.‌
▪ هزینه‌های اقتصادی تلفات نظامی:
اگرچه ارزیابی ارزش زندگی بر اساس معیارهای مادی میسر نیست، اما شاخص “ ارزش آماری زندگی،” ارزش دلاری افراد را بر مبنای درآمدهای قبلی و میزان مشارکت اقتصادی، مشخص می‌نماید. میزان تلفات نظامی آمریکایی تا پایان سال ۲۰۰۵ معادل ۲۱۵۶ نفر بوده است که با احتساب ارزش ۱/۶ تا ۵/۶ میلیون دلاری هر زندگی، به رقم بسیار بالایی خواهیم رسید.‌
▪ ‌‌‌‌‌هزینه‌های اقتصادی تلفات پیمانکاران:
تاکنون در نتیجه حوادث عراق، حدود ۱۰۰ پیمانکار آمریکایی جان خود را از دست داده‌اند. اما علیرغم ارزش ۱/۶ تا ۵/۶ میلیون دلار هر زندگی، نمی‌توان با این شاخص پیمانکاران را که متخصص بوده و حقوق بالایی دریافت می‌کنند و در پروژه‌های بازسازی از قبیل تعمیر شبکه‌های برق و تأسیسات نفتی کار می‌کنند، ارزش‌گذاری کرد.
خسارات واقعی این افراد در صورت موفقیت طرح‌هایشان در عراق، قابل محاسبه نیست. ریسک بالای کشته شدن در عراق نیز امکان جایگزینی نیروهای کشته شده با نیروهای متخصص جدید را بسیار سخت و گران‌تر نموده است.

منبع : ماهنامه اقتصاد ایران