کودکی های شعر

تد هیوز از آن شاعرهای شگفت انگیز این روزگار بوده و هست. دنیای شاعرانه او پر از شگفتی هایی است که هر علاقه مند به ادبیاتی با غرق شدن در آن حس لذت جویی اش ارضا خواهد شد. از این جهت مجموعه شعری از وی با نام «با قوم و خویش های من آشنا شوید» توسط نشر کلاغ سفید با ترجمه روحی افسر در زمستان ۸۵ روانه بازار کتاب شده است. این مجموعه شعر که در بالای آن عنوان «شعر نوجوانان» حک شده، ما را با ذهنیت شاعرانه کودکی مرتبط می کند که از زاویه دید خود اندیشه اش را نسبت به افراد خانواده خود ابراز می کند.
جذابیت دنیای شعری هیوز در همین است که محدوده قالب ذهنی خود را می شکند و خواننده جدی شعر را به جهان جادویی کودکی می برد. در علم روانشناسی به اثبات رسیده که ذهن هنرمندان گرهی ناگسستنی با روان کودکی خود خورده است. این مبحث در عالم ادبیات و خصوصاً هنر شعر بیش از سایر هنرها صادق است زیرا وجه اشتراک جهان شعر و دوران کودکی هر انسان در تخیل ذاتی هر دو آنها نهفته است. ذهن کودک بدون درگیری با موقعیت های مختلف پیرامونش می تواند آمادگی فراهم کردن خیال پردازی را داشته باشد. این خیال پردازی کودک را به فضاهای گوناگونی می کشاند که در آنجاها توانایی این را می یابد تا رویاهای خود را به واقعیت تبدیل کند. حال این مساله می تواند با بازی کردن با عروسک ها اتفاق بیفتد یا با گوش دادن به یکی از قصه های هزار و یک شب. به موازات این مساله می توانیم شاعری را در نظر داشته باشیم که مهمترین و اساسی ترین ابزار برای زایش و سرایش ناب ترین شعرش داشتن تخیل بکر و عنصر خیال در ذهن خویش است.
تد هیوز با شناخت و درک صحیح از این مهم به جمع آوری و سرایش مجموعه شعرهای پیوسته یی دست زده که در آن مخاطبش هم با دنیای جالب کودکانه مواجه است و هم با تقابل با ذهنیتی خیال پرداز که توانایی خلق شگفتی را دارد. در سرتاسر کتاب «با قوم و خویش های...» یک راوی وجود دارد که کودکی با ذهنیتی جالب توجه است؛ کودکی که نسبت به اطرافیان خود نگاه های مختلف و متفاوتی دارد. نوع این نگاه ها از جنس شعر است. در این میان نکته یی که بسیار قابل توجه است اینکه خلق این شخصیت کودک توسط تد هیوز در ذهن خود کار بسیار مهمی بوده است. شاعری که پیش از هر چیز یک انسان است و قاعدتاً مثل هر کسی شرایط خاص زندگی خود را دارد، توانسته با توجه به وجود تمام مسائل و مشکلات زندگی اش ذهن خود را به عالم کودکی رجعت دهد و نگاه خویش را منعطف و منطبق با نوع زاویه دید یک کودک کند. این مهم ارزش توانایی شعریت در نهفت یک شاعر فعال را مشخص می کند.
کودک می خواهد با ابراز نگاهش نسبت به خانواده خود، خواننده را راهی کودکانگی کند. در این کتاب خواننده با شعرهایی درباره خواهرم جین، پری مهربان من، بابابزرگم، مادربزرگ، آن یکی مادربزرگم، برادرم برت، عمه ام و... روبه رو می شود. آنچه در این شعرها بیش از هر چیزی نظر مخاطب را به خود معطوف می کند، بازتاب آن حس شیطنت کودکانه و جسارت آن دوران در کلام این راوی کودک است. همان چیزی که همواره سبب لذت بری از عالم کودکی می شود؛ صریح گویی و بی پروایی در ابراز احساسات خود نسبت به هر چیزی که در پیرامونت می گذرد. دقیقاً همین خصوصیت را می توان در دنیای شاعرانه هم کشف کرد.
از این گونه کتاب ها در پیشخوان کتابخانه ها و کتابفروشی های ادبیاتی ایران بسیار کم است. هرچند ظرف سال های اخیر توجه خاصی به حیطه ادبیات کودک شده اما خلق اثری که با داشتن ویژگی های ادبیات کودک توانایی خلق شگفتی در تمامیت ادبیات را داشته باشد در جهان ادبی ما کمیاب است. در حالی که باید توجه داشت دو دنیای ادبی است که شاعر یا نویسنده می تواند به راحتی حرف خود را بزند، یکی دیوانگی و دیگری کودکی است. از این رو اثری همچون «با قوم و خویش های...» جالب توجه و جذاب است.

علیرضا فراهانی

منبع : روزنامه اعتماد